Սաղմոսավանք

Սաղմոսավանք;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	վանք
Երկիր	Հայաստան
Տեղագրություն	Հայաստան Արագածոտնի մարզ, Սաղմոսավանք
Ներկա վիճակ	Կանգուն
Ճարտարապետական նկարագրություն
Ճարտարապետ	անհայտ
Ճարտարապետական ոճ	Հայկական
Կառուցման սկիզբ	1215 թ.
Կառուցման ավարտ	1221 թ.
Հիմնադրված	անհայտ
	Կոորդինատներ: 40°22′49.930000099596″ հս․ լ. 44°23′48.020000099205″ ավ. ե. / 40.38053611113877395° հս․. լ. 44.39667222224977650° ավ. ե.

Արեւմտահայերէն տարբերակ՝ Սաղմոսավանք (արեւմտահայերէն)

Սաղմոսավանք, հայկական առաքելական վանական համալիր Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզի Սաղմոսավան գյուղում^[1]: Այն կառուցվել է 13-րդ դարում Այրարատյան կողմնակալության կողմնակալ Վաչե Ա Վաչուտյանի և իր իշխանական ընտանիքի կողմից։

^[1]Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վանական համալիրը գտնվում է Արագածոտնի մարզի գ. Սաղմոսավանում ՝ գյուղի արևելյան կողմում, Քասաղ գետի աջ ափին, անդնդախոր կիրճի եզրին: Հիշատակվում է վաղ միջնադարից: Ամբողջովին կազմավորվել է XIII դ. Առաջին կեսին: Համալիրը կառուցել են Վաչե և Քուրդ Վաչուտյանները: Բաղկացած է Ս. Սիոն, Ս. Աստվածածին եկեղեցիներից, գավթից և գրատնից:

Ս. Սիոն եկեղեցի -համալիրի գլխավոր եկեղեցին է: Կառուցել է իշխան Վաչե Վաչուտյանը 1215 թ.: Պատկանում է գմբեթավոր, սրահավոր եկեղեցիների տիպին: Հատակագծում արտաքուստ ուղղանկյուն, ներքուստ խաչաձև, չորս անկյուններում երկհարկ ավանդատներով կառույց է: Մուտքը արևմտյան կողմից է: Բարձր գլանաձև թմբուկը և կոնաձև վեղարով գմբեթը եկեղեցուն հաղորդում են սլացիկ տեսք:

Գավիթ-գտնվում է գլխավոր` Ս. Սիոն եկեղեցու արևմտյան կողմում: Կառուցել է Վաչե Վաչուտյանը 1215-1235 թթ.: Քառասյուն կառույց է: Ուշագրավ է գավթի ծածկի համակարգը, որը հայկական ճարտարապետության բացառիկ օրինակներից է:

Գրատուն–եկեղեցի -տեղադրված է գլխավոր եկեղեցու և գավթի հարավարևելյան կողմում: Կառուցել են ՔուրդՎաչուտյանը և իր կին Խորիշահը 1255 թ.` իրենց վաղամեռիկ դստեր` Մամախաթունի հիշատակին: Հատակագծային հորինվածքով տարբերվում է նույն դարաշրջանի մյուս գրատներից: Արևելյան կողմում ունի խորան, իսկ պատերում` խորշեր: Միակ մուտքը արևմտյան կողմից է:

Ս. Աստվածածին եկեղեցի–գտնվում է Ս.Սիոն եկեղեցուց հարավ, գրատան արևելյան պատինկից: Կառուցվել է 1235 թ.: Ուղղանկյուն հատակագծով, արևելյան կիսաշրջանաձև խորանով, թաղածածկ շինություն է:

Գերեզմանատուն-գտնվում է վանական համալիրից հյուսիս, որտեղ կան XIII-XIV դդ. Ուշագրավ խաչքարեր և խաչքար-կոթողներ: