Հայրավանք

Հայրավանք;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	վանք
Երկիր	Հայաստան
Տեղագրություն	Հայաստան Գեղարքունիքի մարզ, Հայրավանք գյուղ
Դավանանք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Թեմ	Գեղարքունիքի թեմ
Ներկա վիճակ	Կանգուն
Ժառանգության կարգավիճակ	ՀՀ պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձան
Ճարտարապետական նկարագրություն
Ճարտարապետական ոճ	Հայկական ճարտարապետություն
Կառուցման սկիզբ	9-րդ դար
Կառուցման ավարտ	12-րդ դար
Հիմնադրված	9-րդ դար
	Կոորդինատներ: 40°25′57.82080009999″ հս․ լ. 45°6′28.328400100003″ ավ. ե. / 40.4327280000277725° հս․. լ. 45.10786900002777600° ավ. ե.

Անվան այլ կիրառումների համար տես՝ Հայրավանք (այլ կիրառումներ)

Արեւմտահայերէն տարբերակ՝ Հայրավանք (արեւմտահայերէն)

Հայրավանք, Հայր Հովհաննու վանք, Մարդաղավնյաց վանք, ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Հայրավանք գյուղի հյուսիսարևելյան կողմում, Սևանա լճի ափին։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրավանքի Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին կառուցվել է 9-րդ դարում, ունի քառակոնք կենտրոնագմբեթ հորինվածք և համարվում է հայկական ճարտարապետության եզակի նմուշներից, կառուցված է բազալտից, իսկ կամարները, ութանիստ թմբուկով գմբեթը՝ սրբատաշ տուֆից։

1211 թվականին եղբայրներ Հովհաննես և Ներսես վարդապետները նորոգել են եկեղեցին ու կառուցել երկսյուն, երդիկավոր ութանիստ, շթաքարեզարդ գմբեթով գավիթ։

Հայրավանքի պարսպապատ փոքրիկ բակում կան 16-րդ տապանաքարեր ու խաչքարեր, իսկ պարսպից դուրս խցերի և տնտեսական շենքերի ավերակներն են։ Հայրավանքը գործել է մինչև 19-րդ դարը։ 1980-ական թվականներին վանքը նորոգվել է, եկեղեցու գմբեթը՝ վերակառուցվել։

Ավանդություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրավանքի «Մարդաղավնյաց» անունը կապված է կաթողիկոս Ղազար Ա Ջահկեցու գրի առած մի ավանդության հետ, ըստ որի, 1381-ին՝ Լենկթեմուրի արշավանքի ժամանակ, Հայրավանքի վանահայր Հովհանը Քրիստոսի Խաչափայտի մասունքով խաչի զորությամբ բռնակալի գերեվարած հազարավոր հայերի փոխակերպել է աղավնու և ազատ արձակել։