Սուրբ Բեթղեհեմ եկեղեցի

Սուրբ Բեթղեհեմ եկեղեցի;
	Բեթղեհեմ եկեղեցու մուտքը
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	եկեղեցի և մշակութային արժեք
Երկիր	Իրան
Տեղագրություն	Սպահանի նահանգ
Դավանանք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Թեմ	Սպահանի թեմ (Կիլիկիո Կաթողիկոսություն)
Ներկա վիճակ	գործող
Ժառանգության կարգավիճակ	Իրանի ազգային ժառանգություն
Անվանված	Բեթղեհեմ[…]
Ճարտարապետական տիպ	բազիլիկա
Ճարտարապետական ոճ	սեֆյան ճարտարապետություն
Կառուցման ավարտ	1627
Բարձրություն	25 մետր
Գմբեթ	2 հատ
Շինանյութ	adobe?, աղյուս, plaster? և սայլակ
	Bethlehem Church (Isfahan) Վիքիպահեստում

Սուրբ Բեթղեհեմ, հայ առաքելական եկեղեցի Իրանի Սպահանի նահանգում՝ Նոր Ջուղա քաղաքում։ Պատկանում է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության Սպահանի թեմին։ Գտնվում է Նոր Ջուղայի Մեծ Մեյդան թաղամասում, սուրբ Մարիամ եկեղեցու հյուսիսային կողմում, որոնք միմյանցից բաժանվում են փոքր փողոցով։ Եկեղեցու հյուսիսային կողմից է անցնում ջուղայեցի Խոջա Նազարի անունը կրող պողոտան, իսկ արևմտյան կողմում գտնվում է Ջուղայի Մեծ Հրապարակը, որտեղ կիրակի օրերը լինում էր տոնավաճառ^[6]։ 2002 թվականի մարտի 8-ին, 7643 համարով ընդգրկվել է համաշխարհային ժառանգության ցուցակում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Բեթղեհեմ եկեղեցին կառուցվել է հայ վաճառական խոջա Պետրոս Վելիջանյանը 1627 թվականին^[7]։ Հարավային պատին գրված է. «Յիշեցէք ի Քրիստոս զԽաւջա Պետրոսն, որ շինեցաւ ձեռամբ մեծին Խաւջա Պետրոս այր ցանկալին, հօրն իւրոյ Վէլէջանին եւ մօրն Շուշանին, Տէր Աստուած ողորմեսցի սոցին, թիւն ՌՀԷ (1077 թվականին ըստ արևային օրացույցի, որը 1627 թվականին, Գրիգորյան օրացույց)»^[8]։ Ըստ ավանդության, մի հայ վարպետ կառուցել էր Շահի Մզկիթի գմբեթը, և որպեսզի այլևս դրա նման մեծ գմբեթ չկառուցի, կտրում են նրա ձեռքը։ Բայց նա մեկ ձեռքով կառուցում է Բեթղեհեմի եկեղեցին^[9]։

Եկեղեցին վերանորոգվել է 1870-ական թվականներին։ Շինությունն ունի զանգակատուն, որը կառուցվել է 1897 թվականին, արևմտյան մուտքի վերևում, որի արևմտյան կամարի վերևում գրված է «Կառուցաւ 1897»։ Վերջին անգամ վերանորոգվել է 1970, 1984 թվականներին։

Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Բեթղեհեմ եկեղեցին կառուցված է քառակուսի կենտրոնագմբեթ ոճով, որը երկհարկանի է և ունի ութ պատուհան։ Պատերը զարդարված են որմնանկարներով, որոնք պատկերում են Հիսուս Քրիստոսի կյանքը։ Դրանց քանակը հասնում է 72-ի, որոնք ներկայացված են երկու շարքով։ Ներքևի տողում նկարները հաջորդական են, իսկ վերին շարքում յուրաքանչյուր նկարը առանձին շրջանակում է։ Կառույցի ներսում հայատառ արձանագրություններ կան, որոնք վերագրվում են 1627 և 1711 թվականիններին։ Դրանք տեղադրվում են հիշատակում եկեղեցու համար բարեգործական աշխատանք կատարողների հիշատակումով։

Եկեղեցին եռամաս է, ունի պատշգամբ, կամարներ և զանգակատուն։ Հորինվածքն ուղղանկյունանիստ է։ Դռները 31 մ երկարություն եւ 14 մ բարձրություն ունեն։ Գմբեթը գտնվում է 26 մետր բարձրության վրա, ունի 11 մետր տրամագիծ։ Ընդհանուր բարձրությունը կամարների վրայից 12.5 մետր է, իսկ երկրորդ հարկի բարձրությունը 5.7 մետր, գմբեթի ընդհանուր բարձրությունը հասնում է 25 մետրի։ Եկեղեցու ետևում կա երկու մուտք ունեցող բակ^[10]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 https://iranarchpedia.ir/entry/22892
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 https://iranicaonline.org/articles/julfa-i-safavid-period
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 https://www.paymanonline.com/معماری-کلیساهای-اصفهان/
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 http://www.norjugha.ir/հայոց-եկեղեցիներ/բեթղեհէմ-եկեղեցի.html
↑ Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
↑ Սուրբ Բեթղեհեմ եկեղեցի
↑ Պ Ա Շ Տ Օ Ն Ա Կ Ա Ն Ա Մ Ս Ա Գ Ի Ր Ա Մ Ե Ն Ա Յ Ն Հ Ա Յ Ո Ց Կ Ա Թ Ո Ղ Ի Կ Ո Ս Ո Ւ Թ Ե Ա Ն Մ Ա Յ Ր Ա Թ Ո Ռ Ո Յ Ս Ր Բ Ո Յ Է Զ Մ Ի Ա Ծ Ն Ի
↑ Իմ մեծ, չաղ, պարսկական ճամփորդությունը․ մաս 11․ պտոյտ մը Նոր Ջուղայի թաղերու մեջ
↑ «…Նա մեկ ձեռքով կառուցում է Բեթղեհեմի եկեղեցին…». Նարինե Գրիգորյան
↑ Hosseyn Yaghoubi (2004). Arash Beheshti, ed. Rāhnamā ye Safar be Ostān e Esfāhān(Travel Guide for the Province Isfahan) (in Persian). Rouzane. p. 128. ISBN 964-334-218-2.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Սուրբ Բեթղեհեմ եկեղեցի կատեգորիայում։

[_87e740de2df9cc63-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 https://iranarchpedia.ir/entry/22892

[_e48b64e1001ae72b-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 https://iranicaonline.org/articles/julfa-i-safavid-period

[_3f4647f93040b8c9-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 https://www.paymanonline.com/معماری-کلیساهای-اصفهان/

[_e7366e0347341aa7-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 http://www.norjugha.ir/հայոց-եկեղեցիներ/բեթղեհէմ-եկեղեցի.html

[_dac1544a297d1585-5] Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.

[6] Սուրբ Բեթղեհեմ եկեղեցի

[7] Պ Ա Շ Տ Օ Ն Ա Կ Ա Ն Ա Մ Ս Ա Գ Ի Ր Ա Մ Ե Ն Ա Յ Ն Հ Ա Յ Ո Ց Կ Ա Թ Ո Ղ Ի Կ Ո Ս Ո Ւ Թ Ե Ա Ն Մ Ա Յ Ր Ա Թ Ո Ռ Ո Յ Ս Ր Բ Ո Յ Է Զ Մ Ի Ա Ծ Ն Ի

[8] Իմ մեծ, չաղ, պարսկական ճամփորդությունը․ մաս 11․ պտոյտ մը Նոր Ջուղայի թաղերու մեջ

[9] «…Նա մեկ ձեռքով կառուցում է Բեթղեհեմի եկեղեցին…». Նարինե Գրիգորյան

[10] Hosseyn Yaghoubi (2004). Arash Beheshti, ed. Rāhnamā ye Safar be Ostān e Esfāhān(Travel Guide for the Province Isfahan) (in Persian). Rouzane. p. 128. ISBN 964-334-218-2.

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]