Չկալով (Լոռու մարզ)
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Չկալով | ||
 | ||
| Երկիր |  Հայաստան | |
| Մարզ | Լոռու | |
| ԲԾՄ | 1350 մ | |
| Խոսվող լեզուներ | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 144[1] մարդ (2011) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Քրիստոնյա | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Չկալով (նախկին անվանումը` Սադիբագդի), գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Լոռու մարզի Թումանյանի տարածաշրջանում՝ Դեբեդ գետի աջափնյակում։ Բարձրությունը ծովի մակերևույթից 1 350 մետր է, հեռավորությունը մարզկենտրոնից՝ 23 կմ, Դսեղից՝ 5 կմ[2]։ 1939 թվականի փետրվարի 22-ին վերանվանվել է Չկալով[3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չկալով համայնքը հիմնադրվել 1850 թվականին Գուգարաց Սադուն իշխանի կողմից։ Գյուղը նախկինում կոչվել է Սադունաբագդի (Սդիբագդի, Սադիբագդի, Սեյիդ Բագդի)՝ ի պատիվ Սադուն Բ Արծրուն իշխանի[4]։ 1939 թվականից գյուղը կոչվում է Չկալով՝ Խորհրդային Միության հերոս, օդաչու Վալերի Չկալովի անունով[2]։
2022 թվականի փետրվարի 20-ից գյուղը ներառվել է Թումանյան համայնքի կազմում։ Համայնքի վարչական տարածքը գտնվում է ծովի մակերևույթից 1 450 մ բարձրության վրա, ինչը հանգեցնում է տարածքի ներքին, միջին և վերին հատվածներում կլիմայական պայմանների ընդգծված տարբերության։
Համայնքում գործում է հիմնական դպրոց, բուժկետ, հեռուստակայան, գրադարան։ Դպրոցը կառուցվել է 1958 թվականին, վերաբացվել է 1995 թվականին և նախատեսված է շուրջ 90 աշակերտի համար։ Ներկայումս դպրոցում սովորում է 9 աշակերտ։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ ՀՀ 2011 թվականի մարդահամարի արդյունքների՝ Չկալովի մշտական բնակչությունը կազմել է 144, առկա բնակչությունը` 140 մարդ[1]։ 2022 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ բնակչության թիվը կազմում է 158 մարդ։ Բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև[5].
| Տարի | 1886 | 1897 | 1908 | 1914 | 1916 | 1919 | 1922 | 1926 | 1931 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 | 2022 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 232 | 297 | 385 | 518 | 543 | 548 | 531 | 522 | 665[6] | 620 | 474 | 415 | 286 | 408 | 216 | 144[1] | 158 |
Գյուղի բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է անասնապահությամբ, գյուղատնտեսությամբ և մեղվաբուծությամբ։
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համայնքը գյուղատնտեսության համար ռիսկային գոտի է, քանի որ հողերը չեն ոռոգվում, տարվա ընթացքում տեղումներն անհամաչափ են։ Գյուղատնտեսությանը մեծ վնաս են հասցնում կարկտահարումները, ցրտահարությունները, երաշտները։ Համայնքի բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է անասնապահությամբ և բուսաբուծությամբ, քանի որ հանդերն ու դաշտերը մինչև խորը աշուն ծածկված են փարթամ կանաչով։ Անասնապահությամբ զբաղվողներն արտադրում են գյուղատնտեսական մթերքներ՝ կաթ, միս, բուրդ, ձու, մեղր։
Գյուղում գործել է կրամիտի գործարան, ունեցել է նաև հացի փուռ։ Տարիներ շարունակ գյուղի հիմնական խնդիրը եղել է ջրի բացակայությունը, որը լուծվել է 2014 թվականին «ՎիվաՍել-ՄՏՍ»-ի և «Վայրի բնության և մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամի» ջանքերով։ Համայնքում կառուցվել է 22 կմ երկարությամբ ջրագիծ[7]։
Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղի եկեղեցին կառուցվել է 1862 թվականին։ Առաջին քահանան Տեր Ավետիք Մելիքյանն էր, որը կնոջ հետ թաղված է եկեղեցու բակում։ Գյուղում և շրջակայքում պահպանվել են խաչքարեր (13-17-րդ դարեր) և գյուղատեղիներ (13-19-րդ դարեր)։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները
- ↑ 2,0 2,1 «Չկալովում անասնապահության բեռը կանանց ուսերին է»։ Hetq.am (հայերեն)։ Վերցված է 2022-05-05
- ↑ Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 4 [Ն-Վ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 258 — 804 էջ։
- ↑ admina (2021-04-14)։ «Չկալով գյուղի բնակչությունը 1886-1931 թվականներին»։ Aniarc (en-US)։ Վերցված է 2022-05-05
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 165»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին։ Վերցված է 2013 Նոյեմբերի 9
- ↑ admina (2021-04-14)։ «Չկալով գյուղի բնակչությունը 1886-1931 թվականներին»։ Aniarc (en-US)։ Վերցված է 2022-05-05
- ↑ «Լոռու մարզի Չկալով համայնքը հիմնովին նորոգված խմելու ջրագիծ ունեցավ»։ www.1lurer.am (հայերեն)։ Վերցված է 2022-05-05
