Վալերի Չկալով

Վալերի Չկալով; ռուս.՝ Вале́рий Па́влович Чка́лов
Ծնվել է	հունվարի 20 (փետրվարի 2), 1904
Ծննդավայր	Չկալովսկ, Balakhninsky Uyezd, Նիժնի Նովգորոդի մարզ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	դեկտեմբերի 15, 1938 (34 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Կրեմլի պատի պանթեոն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Կրթություն	Borisoglebsk Higher Aviators School? (1923) և Օրենբուրգի բարձրագույն ռազմաավիացիոն օդաչուական ուսումնարան
Մասնագիտություն	օդաչու, փորձարկիչ օդաչու, քաղաքական գործիչ և airman
Զբաղեցրած պաշտոններ	ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	և
Երեխաներ	Վալերիա Չկալովա
	Valery Chkalov Վիքիպահեստում

Վալերի Պավլովիչ Չկալով (ռուս.՝ Вале́рий Па́влович Чка́лов, հունվարի 20 (փետրվարի 2), 1904, Չկալովսկ, Balakhninsky Uyezd, Նիժնի Նովգորոդի մարզ, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 15, 1938(1938-12-15)^[1]^[2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[1]), խորհրդային օդաչու, Խորհրդային Միության հերոս (24․7․1936), բրիգադի հրամանատար։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1919 թվականին կամավոր մտել է Կարմիր բանակ։ 1921-1924 թվականներին սովորել է Եգորևսկի և Բորիսոգլեբսկի ավիացիոն, Մոսկվայի բարձրագույն պիլոտաժի, Սերպուխովի օդային հրաձգության և ռմբաձգության դպրոցներում։ 1924 թվականից ծառայել է Կարմրադրոշ կործանիչ էսկադրիլիայում։

1930 թվականից՝ փորձարկող–օդաչու։ Փորձարկել է ինքնաթիռների մոտ 70 տեսակ, մշակել և ներդրել է բարձրագույն պիլոտաժի նոր ձևեր։ Օժտված էր բացառիկ արիությամբ, համառությամբ ու ինքնատիրապետմամբ։

1936 թվականի հուլիսի 20-22-ին օդաչուներ Գեորգի Բայդուկովի և Ալեքսանդր Բելյակովի հետ անվայրէջք թռիչք է կատարել Մոսկվայից Կամչատկայի Պետրոպավլովսկ և ապա՝ Ուդ կղզի (9374 կմ՝ 56 ժամ 20 րոպեում), 1937 թվականի հունիսի 18–20-ին՝ նույն անձնակազմով Մոսկվայից Վանկուվեր (ԱՄՆ) Հյուսիսային բևեռի վրայով (8504 կմ՝ 63 ժամ 16 րոպեում)։

Վալերի Չկալովը եղել է ԽՍՀՄ I գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։ 1936 թվականից եղել է ԽՄԿԿ անդամ։ Պարգևատրվել է Լենինի երկու, Կարմիր դրոշի շքանշաններով։ Զոհվել է նոր կործանիչի փորձարկման ժամանակ։ Թաղված է Մոսկվայում, Կրեմլի պատի տակ։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վալերի Չկալովի անունով կոչվել են բազմաթիվ բնակավայրեր տարբեր երկրներում։ Հայաստանում նրա անունով են կոչվում Լոռու մարզի Չկալով գյուղը և Գեղարքունիքի մարզի Չկալովկա գյուղը^[3]։ Ընդհանուր առմամբ նրա անունով են կոչվում Ռուսաստանի 2 քաղաք, 2 գյուղ, 2 ավան, Եկատերինբուրգի շրջաններից մեկը, 6 քաղաքների 6 միկրոշրջաններ։ Օդաչուի անունով են կոչվում Ռուսաստանի տարբեր բնակավայրերի 1778 հրապարակներ, պողոտաներ, փողոցներ և նրբանցքներ^[4]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Чкалов Валерий Павлович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան».
↑ «Современники о В.П. Чкалове - Музей Валерия Павловича Чкалова».

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Моя жизнь принадлежит Родине․ Ст․ и речи, М․, 1954․

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Маркуша А. М. Бессмертный флагман (Чкалов): Лирический репортаж. — М.: Молодая гвардия, 1974. — Т. 37. — 160 с. — (Пионер — значит первый). — 100 000 экз.
Водопьянов М. В. Валерий Чкалов. — М.: Молодая гвардия, 1954. — 288 с («Жизнь замечательных людей»). / Тираж 90000 экз.
Беляков А. В. В. Чкалов. — М., 1974.
Волков В. Покорение воздушного пространства и техники личности сталинского времени Արխիվացված 2011-08-17 Wayback Machine// Культуральные исследования: Сб. науч. работ. — СПб.-М.: Изд-во Европейского ун-та в СПб., Летний сад, 2006. — С. 189—201.
Маслов М. А. Роковой истребитель Чкалова: Самая страшная авиакатастрофа Сталинской эпохи. — М.: Коллекция, Яуза, Эксмо, 2010. — 96 с., ил. 1 800 экз., ISBN 978-5-699-47225-3
И. Шевалев Пять встреч с великим лётчиком // Крылья Родины. — М:: ДОСААФ, 1974. — № 2. — С. 16, 17.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վալերի Չկալով» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 54)։

[_d76d219a5e46ea11-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Чкалов Валерий Павлович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_94ed90b02b66bd0b-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.

[3] «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան».

[4] «Современники о В.П. Чкалове - Музей Валерия Павловича Чкалова».

[1]

[2]

[3]

[4]