Գրացիա Դելեդա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Գրացիա Դելեդա
սարդ.՝ Grassia Deledda
Grazia Deledda 1926.jpg
Ծննդյան անունիտալ.՝ Maria Grazia Cosima Deledda
Ծնվել էսեպտեմբերի 27, 1871(1871-09-27)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՆուորո, Իտալիա[4][5][6][…]
Վախճանվել էօգոստոսի 15, 1936(1936-08-15)[4][7][8][…] (64 տարեկան)
Վախճանի վայրՀռոմ, Իտալիա[4][5][6][…]
ԳերեզմանԿամպո Վերանո
Գրական անունIlia di Saint-Ismael[9]
Մասնագիտությունգրող, բանաստեղծուհի, վիպասան, դրամատուրգ և արձակագիր
Լեզուիտալերեն
ԱզգությունSardinians?
ՔաղաքացիությունFlag of Italy (1861–1946).svg Իտալիայի թագավորություն[10]
Կրթությունտնային ուսուցում
Ուշագրավ աշխատանքներCanne al vento?, Elias Portolu?, The Mother? և Ashes?
Պարգևներ
ԱմուսինPalmiro Madesani?
Изображение автографа
Գրացիա Դելեդա Վիքիքաղվածքում
Գրացիա Դելեդա Վիքիդարանում
Commons-logo.svg Grazia Deledda Վիքիպահեստում

Գրացիա Դելեդա (Դելեդդա, իտալ.՝ Grazia Deledda, Իտալերեն արտասանություն՝ [ˈɡrattsja deˈlɛdda], սեպտեմբերի 27, 1871(1871-09-27)[1][2][3][…], Նուորո, Իտալիա[4][5][6][…] - օգոստոսի 15, 1936(1936-08-15)[4][7][8][…], Հռոմ, Իտալիա[4][5][6][…]), իտալացի գրող, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1926)[13]։ Առաջին իտալացի կինն է, որ արժանացել է այդ պատվին[14]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրացիա Դելեդան ծնվել է Սարդինիայի Նուորո կոմունայում կալվածատեր, ջրաղացպան Ջովաննի Անտոնիո Դելեդայի և Ֆրանչեսկա Կամբոզու Դելեդայի ընտանիքում։ Հայրն ունեցել է ինքնահրատարակած բանաստեղծություններ և գրքերի լավ հավաքածու։ Գրացիան սովորել է տարրական դպրոցում, այնուհետև դասեր է առել մասնավոր ուսուցչի մոտ, հետո ինքնուրույն ուսանել է գրականություն։ Ոգեշնչված Սարդինիայի գյուղացիների պայքարով՝ գրել սկսել է վաղ տարիքից[15]։

Առաջինը գրել և հրատարակել է Fiori di Sardegna («Սարդինիայի ծաղիկները») վեպը (հրատարակվել է 1892 թվականին)։ Սկզբում ակնարկներ է հրատարակել L'ultima moda ամսագրում։ Տրևիսանիի կողմից 1890 թվականին հրատարակված Nell'azzurro համարվում է նրա առաջին ստեղծագործությունը։ Գրացիայի ընտանիքը չի աջակցել գրող դառնալու նրա ցանկությանը, քանի որ այն հակասել է հայրիշխանության համակարգի սոցիալական նորմերին[16]։ Հնարավոր է այդ պատճառով է, որ Stella d’Oriente վեպը հրատարակել է Ilia di Saint-Ismael գրական անվամբ[16]։ Ստեղծագործություններում անդրադարձել է կյանքի դաժան իրողություններին ու բարդ կենսակերպին՝ համատեղելով երևակայական ու ինքնակենսագրական տարրեր։ Նրա վեպերում ավելի շատ քննադատվում են սոցիալական արժեքներն ու բարոյական նորմերը, այլ ոչ թե մարդիկ, ովքեր զոհ են նման հանգամանքներում։

«Paesaggi Sardi» հրատարակվել է Սերիանիի կողմից 1896 թվականին։ 1900 թվականին, Պաշտանության նախարարության պաշտոնյա Պալմիրո Մադեսանիի հետ ամուսնանալուց հետո, ում հանդիպել էր 1899 թվականի հոկտեմբերին Կալիարիում, Գրացիան տեղափոխվում է Հռոմ։ «Anime oneste» (1895) և «Il vecchio della montagna» (1900), ինչպես նաև «La Sardegna», «Piccola rivista» և «Nuova Antologia» ամսագրերի հետ համագործակցությունից հետո նրա աշխատանքների հանդեպ աճում է քննադատական հետաքրքրությունը։ Ուներ երկու որդի, ապրում էր հանգիստ կյանքով՝ զբաղեցրած իր գրվածքներով[17]։ Բեղմնավոր գրող էր, ով միջին հաշվով, տարեկան հրատարակում էր մեկ վեպ[17]։

1903 թվականին հրատարակված «Elias Portolu» նրան իրական հաջողություն բերեց և նա շարունակեց իր բեղուն գործունեությունը՝ «Cenere» (1904), «L'edera» (1908), «Sino al confine» (1911), «Colombi e sparvieri» (1912), «Canne al vento» (1913, Իտալիայում նրա ամենահայտնի գիրքն է), «L'incendio nell'oliveto» (1918), «Il Dio dei venti» (1922):

«Cenere» ստեղծագործության հիման վրա նկարահանվել է համանուն համր ֆիլմը հայտնի իտալացի թատրոնի դերասանուհի Էլեոնորա Դուզեի մասնակցությամբ։ Սա եղել է Դուզեի միակ ֆիլմը։

1926 թվականին արժանացել է գրականության Նոբելյան մրցանակի[18]։

Դերեդդան շարունակել է գրել, նույնիսկ մեծ տարիքում և ֆիզիկապես թույլ վիճակում։ «La Casa del poeta» և «Sole d'Estate» այս ժամանակահատվածում գրված կարճ պատմվածքների ժողովածուներ են։ Նույնիսկ ցավալի հիվանդությունից տառապելու ժամանակ էլ նա կյանքը ներկայացնում է լավատեսորեն, հավատում է, որ կյանքը գեղեցիկ է ու համերաշխ։

Մահացել է 64 տարեկան հասակում կրծքի քաղցկեղից։ «La chiesa della solitudine» (1936) նրա վերջին վեպը իտալացի կնոջ կիսաինքնակենսագրական նկարագիրն է։ «Cosima» (1937) ավարտուն վեպը հայտնաբերվել և հրատարակվել է նրա մահից հետո[14]։

Թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դելեդդայի ծննդավայրում գործում է նրա անվան տուն-թանգարանը (Museo Deleddiano): Թանգարանն ունի 10 սենյակ, որտեղ ներկայացված են էջեր ու դրվագներ գրողի կյանքից[19]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Գրացիա Դելեդայի դիմանկարը

    Գրացիա Դելեդայի դիմանկարը

  • Գրացիա Դելեդայի դիմանկարը (1898)

    Գրացիա Դելեդայի դիմանկարը (1898)

  • Գրացիա Դելեդան ամուսնու և որդու հետ, 1905

    Գրացիա Դելեդան ամուսնու և որդու հետ, 1905

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  2. ↑ 2,0 2,1 FemBio: Банк інформації про видатних жінок, Frauendatenbank, Банк данных о выдающихся женщинах, Görkəmli qadınlar haqqında məlumat bankı
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Деледда Грация (ռուս.) / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1926/deledda-bio.html
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Czech National Authority Database
  9. ↑ http://id.sbn.it/bid/CAG0034544
  10. ↑ Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (իսպ.) — 1999.
  11. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1926/deledda-facts.html
  12. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  13. ↑ Grazia Deledda (Italian author). britannica.com
  14. ↑ 14,0 14,1 Hallengren Anders։ «Grazia Deledda: Voice of Sardinia»։ Nobel Media։ Վերցված է ապրիլի 16, 2014 
  15. ↑ «Grazia Deledda Biography»։ Վերցված է 2016-09-12 
  16. ↑ 16,0 16,1 Amoia, Alba Della Fazia. 20th-century Italian Women Writers: The Feminine Experience. Carbondale: Southern Illinois UP, 1996. Print.
  17. ↑ 17,0 17,1 Migiel, Marilyn. "Grazia Deledda." Italian Women Writers: A Bio-bibliographical Sourcebook. By Rinaldina Russell. Westport, CT: Greenwood, 1994. 111-117. Print.
  18. ↑ http://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=7586
  19. ↑ «Museo Deleddiano di Nuoro»։ Fidelity House (Italian)։ փետրվարի 5, 2015։ Վերցված է մայիսի 24, 2016 

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Attilio Momigliano, Intorno a Grazia Deledda, in Ultimi studi, Firenze, La Nuova Italia, 1954.
  • Emilio Cecchi, Grazia Deledda, in Prosatori e narratori, in Storia della letteratura italiana, Il Novecento, Milano, Garzanti, 1967.
  • Antonio Piromalli, Grazia Deledda, Firenze, La Nuova Italia, 1968.
  • Natalino Sapegno, Prefazione a Romanzi e novelle, Milano, Mondadori, 1972.
  • Giulio Angioni, Grazia Deledda, l'antropologia positivistica e la diversità della Sardegna, in Grazia Deledda nella cultura contemporanea, Nuoro, 1992, 299–306; Introduzione, Tradizioni popolari di Nuoro, Bibliotheca sarda, Nuoro, Ilisso, 2010.
  • «Museo Deleddiano di Nuoro»։ Fidelity House (Italian)։ փետրվարի 5, 2015։ Վերցված է մայիսի 24, 2016 
  • Garwood Duncan (2009)։ Sardinia։ Lonely Planet։ էջ 193։ ISBN 978-1741048193։ Վերցված է մայիսի 24, 2016 

Ձայնագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրացիա Դելեդան խոսում է Նոբելյան մրցանակի արարողության ժամանակ, 1926 (իտալերեն)։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1901-1925

Սյուլի-Պրյուդոմ (1901) • Թեոդոր Մոմզեն (1902) • Բյոռնստեռնե Բյոռնսոն (1903) • Ֆրեդերիկ Միստրալ / Խոսե Էչեգարայ (1904) • Հենրիկ Սենկևիչ (1905) • Ջոզուե Կարդուչչի (1906) • Ռեդյարդ Կիպլինգ (1907) • Ռուդոլֆ Քրիստոֆ Էյքեն (1908) • Սելմա Լագերլյոֆ (1909) • Պաուլ Հեյզե (1910) • Մորիս Մետերլինկ (1911) • Գերհարդ Հաուպտման (1912) • Ռաբինդրանաթ Թագոր (1913) • Ռոմեն Ռոլան (1915) • Վերներ Ֆոն Հեյդենստամ (1916) • Կարլ Գյելլերուպ / Հենրիկ Պոնթոպիդան (1917) • Կարլ Շպիտելեր (1919) • Կնուտ Համսուն (1920) • Անատոլ Ֆրանս (1921) • Խասինտո Բենավենտե ի Մարտինես (1922) • Ուիլյամ Բաթլեր Եյթս (1923) • Վլադիսլավ Ստանիսլավ Ռայմոնտ (1924) • Ջորջ Բեռնարդ Շոու (1925)

1926-1950
1951-1975

Պեր Լագերքվիստ (1951) • Ֆրանսուա Մորիակ (1952) • Ուինսթոն Չերչիլ (1953) • Էռնեստ Հեմինգուեյ (1954) • Հալդոր Լաքսնես (1955) • Խուան Ռամոն Խիմենես (1956) • Ալբեր Կամյու (1957) • Բորիս Պաստեռնակ (1958) • Սալվատորե Քվազիմոդո (1959) • Սեն-Ժոն Պերս (1960) • Իվո Անդրիչ (1961) • Ջոն Ստայնբեք (1962) • Յորգոս Սեֆերիս (1963) • Ժան Պոլ Սարտր (1964) • Միխայիլ Շոլոխով (1965) • Շմուել Ագնոն / Նելլի Զաքս (1966) • Միգել Անխել Աստուրիաս (1967) • Յասունարի Կավաբատա (1968) • Սեմյուել Բեքեթ (1969) • Ալեքսանդր Սոլժենիցին (1970) • Պաբլո Ներուդա (1971) • Հայնրիխ Բյոլ (1972) • Պատրիկ Ուայթ (1973) • Հարրի Մարտինսոն / Էյվինդ Յոնսոն (1974) • Էուջենիո Մոնտալե (1975)

1976-2000

Սոլ Բելլոու (1976) • Վիսենտե Ալեքսանդրե (1977) • Իսահակ Բաշևիս Զինգեր (1978) • Օդիսեաս Էլիտիս (1979) • Չեսլավ Միլոշ (1980) • Էլիաս Քանետտի (1981) • Գաբրիել Գարսիա Մարկես (1982) • Վիլյամ Գոլդինգ (1983) • Յարոսլավ Սեյֆերտ (1984) • Կլոդ Սիմոն (1985) • Վոլե Շոյինկա (1986) • Իոսիֆ Բրոդսկի (1987) • Նագիբ Մահֆուզ (1988) • Կամիլո Խոսե Սելա (1989) • Օկտավիո Պաս (1990) • Նադին Գորդիմեր (1991) • Դերեկ Ուոլկոտ (1992) • Թոնի Մորիսոն (1993) • Կենձաբուրո Օէ (1994) • Շեյմաս Հինի (1995) • Վիսլավա Շիմբորսկա (1996) • Դարիո Ֆո (1997) • Ժոզե Սարամագո (1998) • Գյունտեր Գրաս (1999) • Գաո Սինցզյան (2000)

2001-2025

Վիդիադհար Սուրաջպրասադ Նայփոլ (2001) • Իմրե Կերտես (2002) • Ջոն Մաքսվելլ Կուտզե (2003) • Էլֆրիդե Ելինեկ (2004) • Հարոլդ Փինթեր (2005) • Օրհան Փամուկ (2006) • Դորիս Լեսինգ (2007) • Ժան-Մարի Լեկլեզիո (2008) • Հերտա Մյուլլեր (2009) • Մարիո Վարգաս Լյոսա (2010) • Թոմաս Թրանսթրյոմեր (2011) • Մո Յան (2012) • Ալիս Մանրո (2013) • Պատրիկ Մոդիանո (2014) • Սվետլանա Ալեքսիևիչ (2015) • Բոբ Դիլան (2016) • Կաձուո Իսիգուրո (2017) • Օլգա Տոկարչուկ (2018) • Փեթեր Հանդքե (2019) • Լուիզա Գլյուկ (2020) • Աբդուլռազաք Գուրնա (2021)

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գրացիա_Դելեդա&oldid=7764867» էջից