Էլֆրիդե Ելինեկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էլֆրիդե Ելինեկ
գերմ.՝ Elfriede Jelinek
չեխ․՝ Elfriede Jelineková
Elfriede jelinek 2004 small.jpg
Ծնվել էհոկտեմբերի 20, 1946(1946-10-20)[1][2][3][…] (76 տարեկան)
ԾննդավայրՄյուրցուշլագ, Շտիրիա, Ավստրիայի բռնազավթումը դաշնակիցների կողմից
Մասնագիտությունգրող, դրամատուրգ, սցենարիստ, բանաստեղծուհի, թարգմանիչ, վիպասան, հեղինակ, լիբրետիստ և գրական քննադատ
Լեզուգերմաներեն
ՔաղաքացիությունFlag of Austria.svg Ավստրիա
ԿրթությունPamer? և Music and Arts University of the City of Vienna?
Գրական շարժումներՖեմինիզմ, սոցիալական քննադատություն
Ուշագրավ աշխատանքներԴաշնակահարուհին, Սիրուհիները և Մեռածների երեխաները
ԱնդամակցությունԼեզվի և պոեզիայի գերմանական ակադեմիա
ԿուսակցությունԱվստրիայի կոմունիստական կուսակցություն
Պարգևներ
ԱմուսինGottfried Hüngsberg?
ԱզգականներWalter Felsenburg?
Изображение автографа
Կայքelfriedejelinek.com
Էլֆրիդե Ելինեկ Վիքիքաղվածքում
Commons-logo.svg Elfriede Jelinek Վիքիպահեստում

Էլֆրիդե Ելինեկ (գերմ.՝ Elfriede Jelinek, չեխ․՝ Elfriede Jelineková, հոկտեմբերի 20, 1946(1946-10-20)[1][2][3][…], Մյուրցուշլագ, Շտիրիա, Ավստրիայի բռնազավթումը դաշնակիցների կողմից), ավստրիացի գրող, գրաքննադատ, հասարակական գործիչ։ 2004 թվականի Գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրն է։ Համարվում է ժամանակի ամենաազդեցիկ կին գրողներից մեկը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլֆրիդե Ելինեկը ծնվել է 1946 թվականի հոկտեմբերի 20-ին ավստրիական փոքրիկ Մյուրցցուշլագ քաղաքում, իսկ մանկությունը և երիտասարդությունն անցել է Վիեննայում։ Նրա մայրը՝ Օլգա Իլոնա Բուխներ Ելինեկը ծագում էր կաթոլիկ ունևոր ընտանիքից, իսկ հայրը՝ Ֆրիդրիխ Ելինեկը, աղքատ բոհեմյան ընտանիքից էր։ 1950 թվականին Ելինեկի հայրը հիվանդանում է հոգեկան խանգարմամբ և ընտանիքի ղեկը վերցնում է մայրը։ Ապագա գրողը դեռևս մանկուց հաճախում է ջութակի, դաշնամուրի, ֆլեյտայի, ալտի դասընթացների։ Նա 13 տարեկան հասակում ընդունվում է Վիեննայի կոնսերվատորիան և այնտեղ ուսումնասիրում երգեհոնի, դաշնամուրի և բլոկֆլեյտայի վրա նվագելու արվեստը՝ միաժամանակ իր միջնակարգ կրթությունն ամբողջացնելով գիմնազիայում։ Գիմնազիան ավարտելուց հետո Ելինեկն ընդունվում է Վիեննայի համալսարան և այնտեղ սկսում ուսումնասիրել արվեստի և թատրոնի պատմություն։ 1971 թ. Ելինեկն անդամակցում է Ավստրիայի կոմունիստական կուսակցությանը։ 1972 թվականին տեղափոխվում է Բեռլին, սակայն մեկ տարի անց վերադառնում է Վիեննա։ 1974 թվականին ամուսնանում է հայտնի երաժիշտ Գոթթֆրիդ Հյունգսբերգի հետ և տեղափոխվում մշտական բնակության Մյունխեն։

Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լիզայի ստվերները / Lisas Schatten (բանաստեղծությունների ժողովածու) — Relief-Verlag Eilers, 1967
  • Մենք խայծ ենք, փոքրիկս / wir sind lockvögel baby! (վեպ) — Rowohlt, 1970
  • Միքայել. Ուղեցույց ինֆանտների համար / Michael ։ ein Jugendbuch für die Infantilgesellschaft (վեպ) — Rowohlt, 1972
  • Սիրուհիները / Die Liebhaberinnen (վեպ) — Rowohlt, 1975
  • Բուկոլիտ. աուդիովեպ / bukolit։ hörroman (վեպ) — Rhombus-Verlag, 1979
  • Փակ դռան առջև / Die Ausgesperrten (վեպ) — Rowohlt, 1980
  • Վերջ. բանաստեղծություններ 1966—1968 / ende։ gedichte von 1966—1968 (բանաստեղծությունների ժողովածու) — Schwiftinger Galerie-Verlag, 1980
  • Անսահման անմեղություն / Die endlose Unschuldigkeit (արձակ, թատերգություններ, էսսե) — Schwiftinger Galerie-Verlag, 1980
  • Ինչ եղավ այն բանից հետո, երբ Նորան հեռացավ ամուսնուց / Was geschah, nachdem Nora ihren Mann verlassen hatte oder Stützen der Gesellschaften (թատերգություն) — Sessler, 1980
  • Դաշնակահարուհին / Die Klavierspielerin (վեպ) — Rowohlt, 1983
  • Թատերգություններ (Ուտե Նյուսսենի վերջաբանով) / Theaterstücke (mit ein Nachwort von Ute Nyssen) — Prometh-Verlag, 1984
  • Խլասերը և նրանից պաշտպանությունը / Oh Wildnis, oh Schutz vor ihr (արձակ) — Rowohlt, 1985
  • Հիվանդություններ, կամ արդի կանայք / Krankheit oder moderne Frauen — Prometh-Verlag, 1987
  • Ցանկություն / Lust (վեպ) — Rowohlt, 1989
  • Ամպեր։ Տուն / Wolken. Heim (թատերգություն) — Steidl, 1990
  • Իզաբել Յուպպերը «մորիու» մեջ. կինոսցենար / Isabelle Huppert in Malina։ ein Filmbuch - Suhrkamp, 1991
  • Տոտենաու լեռը / Totenauberg (թատերգություն) — Rowohlt, 1991
  • Թատերգություններ / Theaterstücke — Rowohlt, 1992
  • Մեռածների երեխաները / Die Kinder der Toten (վեպ) — Rowohlt, 1995
  • Փոթորիկ և պարտադրանք. նամակը, որպես սեռերի միջև պայքար / Sturm und Zwang ։ Schreiben als Geschlechterkampf (Յուտտա Հայնրիխի եւ Ադոլֆ - Էրնստ Մայերի հետ միասին, էսսէ) — Klein, 1995
  • Stecken, Stab und Stangl։ Raststätte (und andere) neue Theaterstücke (թատերգություն) — Rowohlt, 1997
  • Սպորտային թատերերգություն / Ein Sportstück — Rowohlt, 1998
  • Նա, որպես նա չէ / er nicht als er (թատերգություն) — Suhrkamp, 1998
  • Ոչինչ. մահվան մի փոքրիկ եռագրություն / Macht nichts։ eine kleine Trilogie des Todes (թատերգություններ) — Rowohlt-Taschenbuch-Verlag, 1999
  • Ժլատություն. մի հաճույք պատճառող վեպ / Gier։ ein Unterhaltungsroman (վեպ) — Rowohlt, 2000
  • Ցտեսություն. 3 փոքրիկ դրամաներ / Das Lebewohl։ 3 kl. Dramen — Berlin-Verlag, 2000
  • Ալպերում. երեք դրամաներ / In den Alpen։ drei Dramen — Berlin-Verlag, 2002
  • Մահը և I—V աղջիկը։ արքայադստրերի դրամաները / Der Tod und das Mädchen I—V։ Prinzessinnendramen — Berliner Taschenbuch-Verlag, 2003
  • Բեմբիլենդ, Բաբելոն. երեք թատերական տեքստ / Bambiland; Babel։ zwei Theatertexte (թատերգություններ) — Rowohlt, 2004
  • Ոսկե Հռենոս. թատերական էսսե / rein GOLD. ein bühnenessay — Rowohlt, Reinbek bei Hamburg, 2013

Հայերեն թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Էլֆրիդե Ելինեկ, Դաշնակահարուհին (թրգ. գերմ.՝ Կարլեն Մատինյան), Անտարես, 2014

Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  2. ↑ 2,0 2,1 Discogs — 2000.
  3. ↑ 3,0 3,1 filmportal.de — 2005.
  4. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  5. ↑ https://www.wien.gv.at/kultur/abteilung/ehrungen/preise/preistraeger.html#lit
  6. ↑ https://orf.at/stories/3181421/
  7. ↑ https://www.nachtkritik.de/index.php?option=com_content&view=article&id=20292:dankesworte-zur-verleihung-des-lebenswerk-nestroys-2021-von-elfriede-jelinek&catid=53&Itemid=60

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Wikiquote-logo-hy.svg
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Էլֆրիդե Ելինեկ հոդվածին
1901-1925

Սյուլի-Պրյուդոմ (1901) • Թեոդոր Մոմզեն (1902) • Բյոռնստեռնե Բյոռնսոն (1903) • Ֆրեդերիկ Միստրալ / Խոսե Էչեգարայ (1904) • Հենրիկ Սենկևիչ (1905) • Ջոզուե Կարդուչչի (1906) • Ռեդյարդ Կիպլինգ (1907) • Ռուդոլֆ Քրիստոֆ Էյքեն (1908) • Սելմա Լագերլյոֆ (1909) • Պաուլ Հեյզե (1910) • Մորիս Մետերլինկ (1911) • Գերհարդ Հաուպտման (1912) • Ռաբինդրանաթ Թագոր (1913) • Ռոմեն Ռոլան (1915) • Վերներ Ֆոն Հեյդենստամ (1916) • Կարլ Գյելլերուպ / Հենրիկ Պոնթոպիդան (1917) • Կարլ Շպիտելեր (1919) • Կնուտ Համսուն (1920) • Անատոլ Ֆրանս (1921) • Խասինտո Բենավենտե ի Մարտինես (1922) • Ուիլյամ Բաթլեր Եյթս (1923) • Վլադիսլավ Ստանիսլավ Ռայմոնտ (1924) • Ջորջ Բեռնարդ Շոու (1925)

1926-1950
1951-1975

Պեր Լագերքվիստ (1951) • Ֆրանսուա Մորիակ (1952) • Ուինսթոն Չերչիլ (1953) • Էռնեստ Հեմինգուեյ (1954) • Հալդոր Լաքսնես (1955) • Խուան Ռամոն Խիմենես (1956) • Ալբեր Կամյու (1957) • Բորիս Պաստեռնակ (1958) • Սալվատորե Քվազիմոդո (1959) • Սեն-Ժոն Պերս (1960) • Իվո Անդրիչ (1961) • Ջոն Ստայնբեք (1962) • Յորգոս Սեֆերիս (1963) • Ժան Պոլ Սարտր (1964) • Միխայիլ Շոլոխով (1965) • Շմուել Ագնոն / Նելլի Զաքս (1966) • Միգել Անխել Աստուրիաս (1967) • Յասունարի Կավաբատա (1968) • Սեմյուել Բեքեթ (1969) • Ալեքսանդր Սոլժենիցին (1970) • Պաբլո Ներուդա (1971) • Հայնրիխ Բյոլ (1972) • Պատրիկ Ուայթ (1973) • Հարրի Մարտինսոն / Էյվինդ Յոնսոն (1974) • Էուջենիո Մոնտալե (1975)

1976-2000

Սոլ Բելլոու (1976) • Վիսենտե Ալեքսանդրե (1977) • Իսահակ Բաշևիս Զինգեր (1978) • Օդիսեաս Էլիտիս (1979) • Չեսլավ Միլոշ (1980) • Էլիաս Քանետտի (1981) • Գաբրիել Գարսիա Մարկես (1982) • Վիլյամ Գոլդինգ (1983) • Յարոսլավ Սեյֆերտ (1984) • Կլոդ Սիմոն (1985) • Վոլե Շոյինկա (1986) • Իոսիֆ Բրոդսկի (1987) • Նագիբ Մահֆուզ (1988) • Կամիլո Խոսե Սելա (1989) • Օկտավիո Պաս (1990) • Նադին Գորդիմեր (1991) • Դերեկ Ուոլկոտ (1992) • Թոնի Մորիսոն (1993) • Կենձաբուրո Օէ (1994) • Շեյմաս Հինի (1995) • Վիսլավա Շիմբորսկա (1996) • Դարիո Ֆո (1997) • Ժոզե Սարամագո (1998) • Գյունտեր Գրաս (1999) • Գաո Սինցզյան (2000)

2001-2025

Վիդիադհար Սուրաջպրասադ Նայփոլ (2001) • Իմրե Կերտես (2002) • Ջոն Մաքսվելլ Կուտզե (2003) • Էլֆրիդե Ելինեկ (2004) • Հարոլդ Փինթեր (2005) • Օրհան Փամուկ (2006) • Դորիս Լեսինգ (2007) • Ժան-Մարի Լեկլեզիո (2008) • Հերտա Մյուլլեր (2009) • Մարիո Վարգաս Լյոսա (2010) • Թոմաս Թրանսթրյոմեր (2011) • Մո Յան (2012) • Ալիս Մանրո (2013) • Պատրիկ Մոդիանո (2014) • Սվետլանա Ալեքսիևիչ (2015) • Բոբ Դիլան (2016) • Կաձուո Իսիգուրո (2017) • Օլգա Տոկարչուկ (2018) • Փեթեր Հանդքե (2019) • Լուիզա Գլյուկ (2020) • Աբդուլռազաք Գուրնա (2021) • Էննի Էռնո (2022)

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էլֆրիդե_Ելինեկ&oldid=7637607» էջից