Հերտա Մյուլլեր
Հերտա Մյուլլեր գերմ.՝ Herta Müller | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 17, 1953[1][2][3][…] (69 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Նիչիդորֆ, Տիմիշ, Ռումինիայի Ժողովրդական Հանրապետություն |
| Մասնագիտություն | գրող, լեզվաբան, բանաստեղծուհի, թարգմանիչ, վիպասան և ակնարկագիր |
| Լեզու | գերմաներեն |
| Քաղաքացիություն |  Գերմանիա և  Ռումինիա[4] |
| Կրթություն | Տեմիշոարայի արևմտյան համալսարան |
| Ստեղծագործական շրջան | 1976 - այժմ |
| Ժանրեր | վեպ, պոեզիա և էսսե |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Ընկճվածություն, The Passport?, The Land of Green Plums? և Ներշնչում-արտաշնչում |
| Անդամակցություն | Ռումիիայի գրողների միություն, Literaturkreis Adam Müller-Guttenbrunn? և Լեզվի և պոեզիայի գերմանական ակադեմիա |
| Աշխատավայր | Բեռլինի ազատ համալսարան և Nikolaus Lenau High School? |
| Պարգևներ | |
| Ամուսին | Ռիչարդ Վագներ և Հարի Մերկլե |
 | |
| Հերտա Մյուլլեր Վիքիքաղվածքում | |
 Herta Müller Վիքիպահեստում | |
Հերտա Մյուլլեր (գերմ.՝ Herta Müller, օգոստոսի 17, 1953[1][2][3][…], Նիչիդորֆ, Տիմիշ, Ռումինիայի Ժողովրդական Հանրապետություն), ռումինացի բանաստեղծուհի ու թարգմանիչ, հասարակական գործիչ, նկարիչ։ 2009 թվականին արժանացել է Գրականության Նոբելյան մրցանակի. «քնարերգության մեջ ուշագրավությամբ ու արձակում անկեղծությամբ պատկերում է զրկվածների կյանքը»[10]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հերտա Մյուլլերը ծնվել է 1953 թվականի օգոստոսի 17-ին Ռումինիայի գերմանալեզու փոքրամասնության (այսպես կոչված, Բանատի շվաբներ) ներկայացուցիչների ընտանիքում։ Նրա պապը եղել է ֆերմեր ու առևտրական, հայրը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ծառայել է ՍՍ զորքերում։ Ռումինիայի՝ խորհրդային զորքերի կողմից գրավվելուց հետո մայրը՝ որպես գերմանացի, աքսորվել է Ուկրաինայի տարածքում գտնվող ճամբար, ազատվել է 1950 թվականին[11][12]։
Հերտան ավարտել է Տիմիշոարայի համալսարանը (West University of Timişoara), որտեղ ուսումնասիրել է ռումինական ու գերմանական գրականություն։ 1976 թվականից որպես թարգմանիչ աշխատել է գործարանում։ 1979 թվականին զրկվել է աշխատանքից, որովհետև հրաժարվել էր համագործակցել Սեկուրիտետեի գաղտնի ոստիկանության հետ[11]։
Աշխատել է մանկապարտեզում, տվել է գերմաներենի մասնավոր դասեր։ 1982 թվականին հրատարակել է իր առաջին գերմաներեն գիրքը՝ «Ընկճվածություն», որը, սակայն, փոփոխությունների էր ենթարկվել ռումինական գրաքնադատության կողմից (1984 թվականին գրքի ամբողջական տեքստը հրատարակվել է ԳԴՀ-ում և արժանացել մի շարք մրցանակների)։
1987 թվականին ամուսնու՝ գրող Ռիխարդ Վագների հետ միասին տեղափոխվել է ԳԴՀ և բնակություն հաստատել Արևմտյան Բեռլինում։ Դասախոսություններով հադես է եկել ԳԴՀ-ի, ԱՄՆ-ի ու այլ երկրների մի շարք համալսարաններում։
Ստեղծագործությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հերտա Մյուլլերը գրել է բանաստեղծություններ, արձակ ստեղծագործություններ, էսսեներ։ Հանդես է գալիս նաև որպես նկարիչ ու լուսանկարիչ։ Նրա ստեղծագործությունների հիմնական թեման իր ապրած անազատությունն է ու բռնությունները, անհատական ու կոլեկտիվ հիշողությունը, մոռացումը, ամնեզիան, հիշել չցանկանալը։ Մյուլլերի մի շարք վեպերի գործողությունները ծավալվում են ռումինական գավառում Նիկոլաե Չաուշեսկուի իշխանության տարիներին։
Հասարակական ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերմանիայի լեզվի ու պոեզիայի ակադեմիայի անդամ (1995)։ Հերտա Մյուլլերի բանաստեղծությունները, վեպերն ու էսսեները թարգմանվել են եվրոպական շատ լեզուներով, ինչպես նաև չինարեն ու ճապոներեն։
Արժանացել է մի շարք գրական մրցանակների, այդ թվում՝ Դուբլինի գրական մրցանակ 1998 թվականին, ավստրիական Ֆրանց Կաֆկայի անվան մրցանակ 1999 թվականին և Գրականության Նոբելյան մրցանակ 2009 թվականին։
2008 թվականին Շվեդիայի Գրողների միությունը Հերտա Մյուլլերի «Թագավորը խոնարհվում է ու սպանում» ժողովածուն ներառել է վերջին ժամանակների՝ կանանց կողմից գրված 10 լավագոււյն գրքերի ցանկում[13]։
Քաղվածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Նացիոնալիզմի դեպքում միշտ էլ վտանգ կա, որ իրադրությունը դուրս կգա հսկողությունից։ Նացիոնալիզմը միշտ էլ իր մեջ իռացիոնալության տարր է կրում»[14]։
Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Վեպեր.
- Der Mensch ist ein großer Fasan auf der Welt (Բեռլին, 1987), անգլերեն թարգմանությունը՝ The Passport (1989)
- Reisende auf einem Bein (1989)
- Der Fuchs war damals schon der Jäger (Աղվեսն այն ժամանակ արդեն որսորդ էր) (1992)
- Herztier (Գազան սիրտը) (1994)
- Heute wär ich mir lieber nicht begegnet (Լավ կլիներ՝ ես այսօր ինձ չհանդիպեի) (1997)
- Atemschaukel (Ներշնչում-արտաշնչում) (Օսկար Պաստիորի հետ համահեղինակությամբ, 2009)[15]
- Քնարերգություն.
- Im Haarknoten wohnt eine Dame (Կինն ապրում է մազերի խրձում) (2000)
- Էսսեների ու արձակ ժողովածուներ.
- Niederungen (Ընկճվածություն) (Բուխարեստ, 1982)
- Drückender Tango (Ցավալի տանգո) (Բուխարեստ, 1984)
- Barfüßiger Februar (Բոկոտն փետրվար) (1987)
- Wie Wahrnehmung sich erfindet (1990)
- Der Teufel sitzt im Spiegel (Դևը բնակվում է հայելում) (1991)
- Eine warme Kartoffel ist ein warmes Bett (1992)
- Der Wächter nimmt seinen Kamm (1993)
- Angekommen wie nicht da (1994)
- Hunger und Seide (Սով և մետաքս) (1995)
- In der Falle (1996)
- Der fremde Blick oder das Leben ist ein Furz in der Laterne (1999)
- Heimat ist das, was gesprochen wird (2001)
- Der König verneigt sich und tötet (Թագավորը խոնարհվում է ու սպանում) (2003)
- Die blassen Herren mit den Mokkatassen (2005)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ 2,0 2,1 Բեռլինի գեղարվեստի ակադեմիա — 1696.
- ↑ 3,0 3,1 FemBio: Հայտնի կանանց տվյալների բանկ
- ↑ LIBRIS — 2012.
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ https://www.cicero-rednerpreis.de/preistraeger.htm
- ↑ http://www.zeit.de/kultur/literatur/2015-06/herta-mueller-heinrich-boell-koeln
- ↑ https://www.koenigstein.de/ksn/K%C3%B6nigstein/Aktuell/Presse/2019/M%C3%A4rz/KW%209/Einladung%20zur%20Eugen-Kogon-Preisverleihung/
- ↑ https://www.uni-kassel.de/fb02/institute/germanistik/fachgebiete/fg-brueder-grimm-professur/brueder-grimm-professur/1998-herta-mueller.html
- ↑ «who, with the concentration of poetry and the frankness of prose, depicts the landscape of the dispossessed» [1]
- ↑ 11,0 11,1 В.Сонькин. Герта Мюллер. Качели дыхания
- ↑ Гордость Трансильвании
- ↑ «Могут ли угнетенные говорить?» | БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ
- ↑ Герта Мюллер: «Европа, осторожно! Путин болен прошлым»
- ↑ Wo Sprache die letzte Nahrung ist(գերմ.)
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Herta Müller/ Haines B., ed. Cardiff։ University of Wales Press, 1998
- Predoiu G. Faszination und Provokation bei Herta Müller։ eine thematische und motivische Auseinandersetzung. Frankfurt/Main; New York։ P. Lang, 2001
- Herta Müller. München։ Richard Boorberg, 2002
- Daum T., Geissler K.-F. Herta Müller։ eine Würdigung. Frankfurt/Main։ Brandes & Apsel, 2003
- Schau A. Leben ohne Grund։ Konstruktion kultureller Identität bei Werner Söllner, Rolf Bossert und Herta Müller. Bielefeld։ Aisthesis, 2003
- Dascălu B.M. Held und Welt in Herta Müllers Erzählungen. Hamburg։ Dr. Kovac̆, 2004
- Bozzi P. Der fremde Blick։ zum Werk Herta Müllers. Würzburg։ Königshausen & Neumann, 2005
- Johannsen A.K. Kisten, Krypten, Labyrinthe, Raumfigurationen in der Gegenwartsliteratur։ W.G. Sebald, Anne Duden, Herta Müller. Bielefeld։ Transcript, 2008
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հերտա Մյուլլերը գրապահարանում
- ՀԵՐԹԱ ՄՅՈՒԼԵՐ / գրականության նոբելյանակիր – 2009
- Отзывы на книги Мюллер (անգլ.)
- Линки Archived 2007-10-21 at the Wayback Machine.
- Герта Мюллер: «Родина — это и биография» (ռուս.)
- Три стихотворения Мюллер Archived 2018-07-12 at the Wayback Machine.
| ||||||||||||||||
- Օգոստոսի 17 ծնունդներ
- 1953 ծնունդներ
- Ապրող անձինք
- Գրականության բնագավառում Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Ռումինացի գրողներ
- Ռումինացի թարգմանիչներ
- Լեզվի և պոեզիայի գերմանական ակադեմիայի անդամներ
- 20-րդ դարի բանաստեղծներ
- Նոբելյան մրցանակի կին դափնեկիրներ
- 20-րդ դարի վիպասաններ
- 20-րդ դարի կին գրողներ
- 20-րդ դարի թարգմանիչներ
- Գերմանացի նոբելյան մրցանակակիրներ
- 21-րդ դարի կին գրողներ
- Գերմանացի կին գրողներ
- Գերմանացի հակակոմունիստներ