Jump to content

Իմրե Կերտես

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իմրե Կերտես
հունգ.՝ Kertész Imre
Ծնվել էնոյեմբերի 9, 1929(1929-11-09)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԲուդապեշտ, Հունգարիայի Թագավորություն[1]
Վախճանվել էմարտի 31, 2016(2016-03-31)[4][2][3][…] (86 տարեկան)
Վախճանի վայրԲուդապեշտ, Հունգարիա[4]
ԳերեզմանՖիումեի փողոցի գերեզմանոց
Մասնագիտությունգրող, թարգմանիչ, վիպասան, լրագրող և սցենարիստ
Լեզուհունգարերեն
Քաղաքացիություն Հունգարիա
ԿրթությունMadách Imre High School? (1948)
Ուշագրավ աշխատանքներԱռանց ճակատագրի[5] և Liquidation?
ԱնդամակցությունԲեռլինի գեղարվեստի ակադեմիա, Լեզվի և պոեզիայի գերմանական ակադեմիա[1] և Széchenyi Academy of Literature and Arts?
Պարգևներ
Սուրբ Ստեփանոս Հունգարացու շքանշան «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի սպայական մեծ խաչ Հունգարիային մատուցած ծառայությունների շքանշանի Մեծ խաչ

Գրականության Նոբելյան մրցանակ

[6][7][8] Արվեստի և գիտության ոլորտում ունեցած վաստակի շքանշան

Կոշութի մրցանակ

Հերդերի մրցանակ

Էրնստ Ռյոյտերի մեդալ

Literaturpreis des Landes Brandenburg?

Շանդոր Մարայի մրցանակ

Milán Füst Prize?

Տիբոր Դերիի մրցանակ

Ֆրիդրիխ Գունդոլֆի մրցանակ

[9] Սուրբ Ստեֆան Հունգարացու շքանշան[10]

Adelbert von Chamisso Prize (complimentary gift)?

 Գյոթեի մեդալ[11]

Բերլինի Ազատ համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Ժան Ամերիի մրցանակ

Լեյպցիգի գրքի մրցանակ՝ եվրոպական համերաշխության համար

Marion Samuel Prize?

[12]

Բուդապեշտի պատվավոր քաղաքացի

Jeanette Schocken Prize?

Jeanette Schocken Prize?

[13] և

honorary doctor of the Sorbonne Nouvelle University?

[14][15]
ԱմուսինAlbina Vas? և Magda Ambrus?
 Imre Kertész Վիքիպահեստում

Իմրե Կերտես (հունգ.՝ Kertész Imre, նոյեմբերի 9, 1929(1929-11-09)[1][2][3][…], Բուդապեշտ, Հունգարիայի Թագավորություն[1] - մարտի 31, 2016(2016-03-31)[4][2][3][…], Բուդապեշտ, Հունգարիա[4]), հրեական ծագմամբ հունգարացի գրող։ 2002 թվականի Գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր։ 1944-1945 թվականներին եղել է Աուշվիցի և Բուխենվալդի համակենտրոնացման ճամբարների դատապարտյալ։ Այս տարիների կենսափորձն էլ հետագայում նյութ է դարձել նրա ստեղծագործությունների համար։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իմրե Կերտեսը ծնվել է 1929 թվականի նոյեմբերի 9 - ին Բուդապեշտում՝ աղքատ հրեական ընտանիքում։ 1944 թվականին 15 տարեկան հասակում նա ձերբակալվում է և ուղարկվում նախ Աուշվիցի, ապա Բուխենվալդի համակենտրոնացման ճամբար։ Համակենտրոնացման ճամբարից ազատվելուց հետո՝ Կերտեսը վերադառնում է Հունգարիա և ընդունվում աշխատանքի «Világosság» թերթի խմբագրությունում, սակայն կոմունիստների իշխանության գալուց հետո հեռացվում է աշխատանքից։ Այնուհետև Կերտեսն աշխատանքի է անցնում Բուդապեշտի գործարաններից մեկում, ինչպես նաև ավել գումար վաստակելու համար զբաղվում է թարգմանություններով։ Մինչ 1980 - ականների ավարտը Կերտեսը հայտնի չէր, սակայն կոմունիստական վարչակարգի անկումից հետո նա սկսում է զբաղվել ակտիվ գրական ստեղծագործական կյանքով։ Այժմ բնակվում է Բեռլինում։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իմրե Կերտեսի ստեղծագործական հայեցակարգի վրա ահռելի ազդեցություն է գործել Ֆրանսիացի փիլիսոփա և գրող Ալբեր Քամյուն, ինչպես նաև Աուշվիցի և Բուխենվալդի համակենտրոնացման ճամբարներում անցկացված ժամանակահատվածի կենսափորձը։ Նրա ստեղծագործություններում մեծ տեղ է հատկացված անձի հետընթացի պատկերմանը և դրա պատճառահետևանքային կապերի բացահայտմանը։ Իմրեի ստեղծագործական դաշտում կարելի է առանձնացնել հատկապես նրա երկու վեպերը՝ «Անբախտություն» (1975) և «Կադեշ չծնված մանկան համար» (1990)։ Այս երկու ստեղծագործություններում հեղինակը մանրամասնորեն քննում է ծանր պայմաններում հայտնված անձի ամեն գնով ապրելու ցանկությունը և դրանից բխող մարդկային էության բացասկան փոփոխությունները։

Համառոտ մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլմագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 2005 - «Անբախտություն» (ռեժ. Լայոշ Կոլտաի հունգ.՝ Koltai Lajos)՝ համանուն վեպի հիմամբ։

Հայերեն թարգմանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Szegedy-Maszák M., Scheibner T. Der lange, dunkle Schatten։ Studien zum Werk von Imre Kertész. Wien։ Passagen; Budapest։ Kortina, 2004
  • Vasvári L.O, Tötösy de Zepetnek S. Imre Kertész and Holocaust literature. West Lafayette։ Purdue UP, 2005
  • Imre Kertesz (Hungarian writer) - Encyclopedia Britannica
  • The Nobel Prize in Literature 2002 to Imre Kertész - Press Release

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Գրականության թվային ակադեմիա — 1998.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Discogs — 2000.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 filmportal.de — 2005.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 http://www.hirado.hu/2016/03/31/meghalt-kertesz-imre/
  5. ↑ Գրականության թվային ակադեմիա — 1998.
  6. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2002/press.html
  7. ↑ Գրականության թվային ակադեմիա — 1998.
  8. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  9. ↑ https://www.deutscheakademie.de/en/awards/friedrich-gundolf-preis
  10. ↑ https://magyarnemzet.hu/belfold/kertesz-imre-es-rubik-erno-kap-szent-istvan-rendet-1242997
  11. ↑ https://www.goethe.de/resources/files/pdf290/liste_preistraegerinnen_goethe-medaille_1955-20222023.pdf
  12. ↑ https://www.sta.si/1204091/nobelovec-imre-kertesz-dobitnik-nagrade-marion-samuel
  13. ↑ http://jeanette-schocken-preis.de/?p=28
  14. ↑ https://www.sorbonne.fr/doctor-honoris-causa-de-paris-iii/
  15. ↑ http://www.univ-paris3.fr/les-docteurs-honoris-causa-de-la-sorbonne-nouvelle--90298.kjsp

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1901-1925

Սյուլի-Պրյուդոմ (1901) • Թեոդոր Մոմզեն (1902) • Բյոռնստեռնե Բյոռնսոն (1903) • Ֆրեդերիկ Միստրալ / Խոսե Էչեգարայ (1904) • Հենրիկ Սենկևիչ (1905) • Ջոզուե Կարդուչչի (1906) • Ռեդյարդ Կիպլինգ (1907) • Ռուդոլֆ Քրիստոֆ Էյքեն (1908) • Սելմա Լագերլյոֆ (1909) • Պաուլ Հեյզե (1910) • Մորիս Մետերլինկ (1911) • Գերհարդ Հաուպտման (1912) • Ռաբինդրանաթ Թագոր (1913) • Ռոմեն Ռոլան (1915) • Վերներ Ֆոն Հեյդենստամ (1916) • Կարլ Գյելլերուպ / Հենրիկ Պոնթոպիդան (1917) • Կարլ Շպիտելեր (1919) • Կնուտ Համսուն (1920) • Անատոլ Ֆրանս (1921) • Խասինտո Բենավենտե ի Մարտինես (1922) • Ուիլյամ Բաթլեր Եյթս (1923) • Վլադիսլավ Ստանիսլավ Ռայմոնտ (1924) • Ջորջ Բեռնարդ Շոու (1925)

1926-1950
1951-1975

Պեր Լագերքվիստ (1951) • Ֆրանսուա Մորիակ (1952) • Ուինսթոն Չերչիլ (1953) • Էռնեստ Հեմինգուեյ (1954) • Հալդոր Լաքսնես (1955) • Խուան Ռամոն Խիմենես (1956) • Ալբեր Կամյու (1957) • Բորիս Պաստեռնակ (1958) • Սալվատորե Քվազիմոդո (1959) • Սեն-Ժոն Պերս (1960) • Իվո Անդրիչ (1961) • Ջոն Ստայնբեք (1962) • Յորգոս Սեֆերիս (1963) • Ժան Պոլ Սարտր (1964) • Միխայիլ Շոլոխով (1965) • Շմուել Ագնոն / Նելլի Զաքս (1966) • Միգել Անխել Աստուրիաս (1967) • Յասունարի Կավաբատա (1968) • Սեմյուել Բեքեթ (1969) • Ալեքսանդր Սոլժենիցին (1970) • Պաբլո Ներուդա (1971) • Հայնրիխ Բյոլ (1972) • Պատրիկ Ուայթ (1973) • Հարրի Մարտինսոն / Էյվինդ Յոնսոն (1974) • Էուջենիո Մոնտալե (1975)

1976-2000

Սոլ Բելլոու (1976) • Վիսենտե Ալեյքսանդրե (1977) • Իսահակ Բաշևիս Զինգեր (1978) • Օդիսեաս Էլիտիս (1979) • Չեսլավ Միլոշ (1980) • Էլիաս Քանետտի (1981) • Գաբրիել Գարսիա Մարկես (1982) • Վիլյամ Գոլդինգ (1983) • Յարոսլավ Սեյֆերտ (1984) • Կլոդ Սիմոն (1985) • Վոլե Շոյինկա (1986) • Իոսիֆ Բրոդսկի (1987) • Նագիբ Մահֆուզ (1988) • Կամիլո Խոսե Սելա (1989) • Օկտավիո Պաս (1990) • Նադին Գորդիմեր (1991) • Դերեկ Ուոլկոտ (1992) • Թոնի Մորիսոն (1993) • Կենձաբուրո Օէ (1994) • Շեյմաս Հինի (1995) • Վիսլավա Շիմբորսկա (1996) • Դարիո Ֆո (1997) • Ժոզե Սարամագո (1998) • Գյունտեր Գրաս (1999) • Գաո Սինցզյան (2000)

2001-2025

Վիդիադհար Սուրաջպրասադ Նայփոլ (2001) • Իմրե Կերտես (2002) • Ջոն Մաքսվելլ Կուտզե (2003) • Էլֆրիդե Ելինեկ (2004) • Հարոլդ Փինթեր (2005) • Օրհան Փամուկ (2006) • Դորիս Լեսինգ (2007) • Ժան-Մարի Լեկլեզիո (2008) • Հերտա Մյուլլեր (2009) • Մարիո Վարգաս Լյոսա (2010) • Թոմաս Թրանսթրյոմեր (2011) • Մո Յան (2012) • Ալիս Մանրո (2013) • Պատրիկ Մոդիանո (2014) • Սվետլանա Ալեքսիևիչ (2015) • Բոբ Դիլան (2016) • Կաձուո Իսիգուրո (2017) • Օլգա Տոկարչուկ (2018) • Փեթեր Հանդքե (2019) • Լուիզա Գլյուկ (2020) • Աբդուլռազաք Գուրնա (2021) • Աննի Էռնո (2022) • Յուն Ֆոսե (2023) • Հան Կան (2024)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իմրե Կերտես» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իմրե_Կերտես&oldid=10202192» էջից