Jump to content

Սյուլի-Պրյուդոմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սյուլի-Պրյուդոմ
ֆր.՝ Sully Prudhomme
Ծննդյան անունֆր.՝ René Francois Armand Prudhomme
Ծնվել էմարտի 16, 1839(1839-03-16)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՓարիզի 10-րդ շրջան, Փարիզ, Ֆրանսիա[4][5]
Վախճանվել էսեպտեմբերի 7, 1907(1907-09-07)[6] (68 տարեկան)
Վախճանի վայրՇատնե-Մալաբրի[4][5]
ԳերեզմանՊեր Լաշեզ[7] և Grave of Sully-Prudhomme
Գրական անունSully Prudhomme[8][9]
Մասնագիտությունբանաստեղծ, գրող, ակնարկագիր, օրագրի հեղինակ և փիլիսոփա
Լեզուֆրանսերեն
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
ԿրթությունԿոնդորսե լիցեյ
ԱնդամակցությունՖրանսիական ակադեմիա[10] և Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա
Պարգևներ
Изображение автографа
 Sully Prudhomme Վիքիպահեստում

Սյուլի-Պրյուդոմ (ֆր.՝ Sully-Prudhomme, ի ծնե անունը՝ Ռենե Ֆրանսուա Արման Պրյուդոմ, ֆր.՝ René François Armand Prudhomme, մարտի 16, 1839(1839-03-16)[1][2][3][…], Փարիզի 10-րդ շրջան, Փարիզ, Ֆրանսիա[4][5] - սեպտեմբերի 7, 1907(1907-09-07)[6], Շատնե-Մալաբրի[4][5]), ֆրանսիացի բանաստեղծ և էսսեիստ, «Պառնաս» խմբի անդամ։

1901 թվականին դարձել է գրականության բնագավառում Նոբելյան առաջին մրցանակակիր։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սյուլի-Պրյուդոմը ծնվել է 1839 թվականին Փարիզում՝ Ռենե Արման Պրյուդոմի ընտանիքում։ Երբ տղան երկու տարեկան էր, հայրը մահացավ, և ընտանիքը հայտնվեց ֆինանսական ծանր դրության մեջ։ Բոնապարտի լիցեյում սովորել է դասական լեզուներ, այնուհետև սովորել է պոլիտեխնիկ դպրոցում և 1856 թվականին ստացել բակալավրի կոչում։ Հետո ծառայության է անցել Կրեզոյի գործարաններից մեկում, սակայն շուտով հեռացել է այդտեղից և վերադարձել Փարիզ, որտեղ որոշ ժամանակ սովորել է նոտարական իրավունք։ Այդտեղ էլ հետաքրքրվել է փիլիսոփայությամբ և պոեզիայով։

1860 թվականին Փարիզի նոտարական գրասենյակներից մեկում ստացել է գրագրի պաշտոն և դրանով կարողանում է իրեն ֆինանսապես ապահովել։ Ազատ ժամանակ գրում է բանաստեղծություններ և դրանք տպագրում «Պառնաս» ժողովածուում։

1870 թվականին կարճ ժամանակամիջոցում մահանում են բանաստեղծի ամենամտերիմ մարդիկ՝ մայրը, մորաքույրը և քեռին։ Այդ նույն թվականին էլ սկսվում է ֆրանս-պրուսական պատերազմը։

Պրյուդոմը մասնակցում է Ֆրանս-պրուսական պատերազմին և պատերազմի ընթացքում նրա առողջությունը խիստ վնասվում է։

1881 թվականին ընտրվում է Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ։ Դրեյֆուսի գործի ժամանակ եղել է Դրեյֆուսի ակտիվ կողմնակից։

Պրյուդոմը հանկարծամահ է եղել 1907 թվականի սեպտեմբերի 7-ին։ Թաղված է Փարիզի Պեր Լաշեզ գերեզմանատանը։ Ժամանակի ընթացքում հետաքրքրությունը նրա ստեղծագործության հանդեպ նվազել է, բայց մինչև հիմա Ֆրանսիայի երիտասարդ բանաստեղծների համար կա Սյուլի-Պրյուդոմի անվան մրցանակ։

Աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայտնի է դարձել «Ստանսներ և բանաստեղծություններ» (1865 թվական) առաջին ժողովածուով։ 1865-1867 թվականների բանաստեղծություններում և «Զուր քնքշություն» (1875 թվական) ժողովածուի մեջ դրսևորվել է մարդու ներաշխարհը պատկերելու հակում, առկա է ինտիմ ապրումների վերլուծություն։ Լուկրեցիոսի «Իրերի բնության մասին» պոեմը հրաշալի թարգմանելուց հետո (1869 թվական) Սյուլի-Պրյուդոմը փորձել է շարունակել նրա ավանդույթները և գրել է «Արդարացիություն» (1878 թվական), «Երջանկություն» (1888 թվական) ծավալուն պոեմները, որոնցում արտահայտել է իր բարոյափիլիսոփայական և գիտական ըմբռնումները։ Պոզիտիվիստական փիլիսոփայության ոգով են շարադրված Լուկրեցիոսից կատարած թարգմանության «Նախաբան»-ը (1869 թվական), «Ազատ ընտրության հոգեբանությունը» (1906 թվական) տրակտատները, «Ճշմարիտ կրոնն ըստ Պասկալի» (1905 թվական) ակնարկը, հասարակագիտական և արվեստագիտական մի շարք աշխատություններ, այդ թվում՝ «Բանաստեղծական կտակ»-ը (1901 թվական)։ Ստացել է Նոբելյան մրցանակ (1901 թվական)։ Սյուլի-Պրյուդոմի ստեղծագործությունները հայերեն են թարգմանվել 1879 թվականից (Ա․ Ղազիկյան, Ալ․ Փանոսյան, Ալ․ Ծատուրյան, Ե․ Դուրյան և ուրիշներ)։

Ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանաստեղծություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ստանսներ և բանաստեղծություններ (Stances et poèmes, 1865)
  • Փորձություն (Les Épreuves, 1866)
  • Իտալական ուրվանկարներ (Croquis italiens, 1866-68)
  • Միայնություն (Les Solitudes, 1869)
  • Զինվորական տպավորություններ (Impressions de la guerre, 1870)
  • Զուր քնքշություն (Les vaines tendresses, 1875)
  • Պրիզմա (Le Prisme, 1886)
  • Բեկորներ (Les Épaves, 1908)

Պոեմներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ավգյան ախոռներ (Les Écuries d’Augias, 1866)
  • Ճակատագիր (Les Destins, 1872)
  • Ծաղիկների խռովություն (La Révolte des fleurs, 1874)
  • Զենիթ (Le Zénith, 1875)
  • Франция (La France, 1874)
  • Արդարություն (La Justice, 1878)
  • Երջանկություն (Le Bonheur, 1888)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
  2. ↑ 2,0 2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 Discogs — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Сюлли-Прюдом // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://data.nobelprize.org/page/laureate/569
  7. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6423517n/f329
  8. ↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  9. ↑ https://www.nobelprize.org/prizes/facts/facts-on-the-nobel-prize-in-literature/
  10. ↑ Ֆրանսիական ակադեմիա — 1635.
  11. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1901/
  12. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  13. ↑ Académie française (ֆր.)
1901-1925

Սյուլի-Պրյուդոմ (1901) • Թեոդոր Մոմզեն (1902) • Բյոռնստեռնե Բյոռնսոն (1903) • Ֆրեդերիկ Միստրալ / Խոսե Էչեգարայ (1904) • Հենրիկ Սենկևիչ (1905) • Ջոզուե Կարդուչչի (1906) • Ռեդյարդ Կիպլինգ (1907) • Ռուդոլֆ Քրիստոֆ Էյքեն (1908) • Սելմա Լագերլյոֆ (1909) • Պաուլ Հեյզե (1910) • Մորիս Մետերլինկ (1911) • Գերհարդ Հաուպտման (1912) • Ռաբինդրանաթ Թագոր (1913) • Ռոմեն Ռոլան (1915) • Վերներ Ֆոն Հեյդենստամ (1916) • Կարլ Գյելլերուպ / Հենրիկ Պոնթոպիդան (1917) • Կարլ Շպիտելեր (1919) • Կնուտ Համսուն (1920) • Անատոլ Ֆրանս (1921) • Խասինտո Բենավենտե ի Մարտինես (1922) • Ուիլյամ Բաթլեր Եյթս (1923) • Վլադիսլավ Ստանիսլավ Ռայմոնտ (1924) • Ջորջ Բեռնարդ Շոու (1925)

1926-1950
1951-1975

Պեր Լագերքվիստ (1951) • Ֆրանսուա Մորիակ (1952) • Ուինսթոն Չերչիլ (1953) • Էռնեստ Հեմինգուեյ (1954) • Հալդոր Լաքսնես (1955) • Խուան Ռամոն Խիմենես (1956) • Ալբեր Կամյու (1957) • Բորիս Պաստեռնակ (1958) • Սալվատորե Քվազիմոդո (1959) • Սեն-Ժոն Պերս (1960) • Իվո Անդրիչ (1961) • Ջոն Ստայնբեք (1962) • Յորգոս Սեֆերիս (1963) • Ժան Պոլ Սարտր (1964) • Միխայիլ Շոլոխով (1965) • Շմուել Ագնոն / Նելլի Զաքս (1966) • Միգել Անխել Աստուրիաս (1967) • Յասունարի Կավաբատա (1968) • Սեմյուել Բեքեթ (1969) • Ալեքսանդր Սոլժենիցին (1970) • Պաբլո Ներուդա (1971) • Հայնրիխ Բյոլ (1972) • Պատրիկ Ուայթ (1973) • Հարրի Մարտինսոն / Էյվինդ Յոնսոն (1974) • Էուջենիո Մոնտալե (1975)

1976-2000

Սոլ Բելլոու (1976) • Վիսենտե Ալեյքսանդրե (1977) • Իսահակ Բաշևիս Զինգեր (1978) • Օդիսեաս Էլիտիս (1979) • Չեսլավ Միլոշ (1980) • Էլիաս Քանետտի (1981) • Գաբրիել Գարսիա Մարկես (1982) • Վիլյամ Գոլդինգ (1983) • Յարոսլավ Սեյֆերտ (1984) • Կլոդ Սիմոն (1985) • Վոլե Շոյինկա (1986) • Իոսիֆ Բրոդսկի (1987) • Նագիբ Մահֆուզ (1988) • Կամիլո Խոսե Սելա (1989) • Օկտավիո Պաս (1990) • Նադին Գորդիմեր (1991) • Դերեկ Ուոլկոտ (1992) • Թոնի Մորիսոն (1993) • Կենձաբուրո Օէ (1994) • Շեյմաս Հինի (1995) • Վիսլավա Շիմբորսկա (1996) • Դարիո Ֆո (1997) • Ժոզե Սարամագո (1998) • Գյունտեր Գրաս (1999) • Գաո Սինցզյան (2000)

2001-2025

Վիդիադհար Սուրաջպրասադ Նայփոլ (2001) • Իմրե Կերտես (2002) • Ջոն Մաքսվելլ Կուտզե (2003) • Էլֆրիդե Ելինեկ (2004) • Հարոլդ Փինթեր (2005) • Օրհան Փամուկ (2006) • Դորիս Լեսինգ (2007) • Ժան-Մարի Լեկլեզիո (2008) • Հերտա Մյուլլեր (2009) • Մարիո Վարգաս Լյոսա (2010) • Թոմաս Թրանսթրյոմեր (2011) • Մո Յան (2012) • Ալիս Մանրո (2013) • Պատրիկ Մոդիանո (2014) • Սվետլանա Ալեքսիևիչ (2015) • Բոբ Դիլան (2016) • Կաձուո Իսիգուրո (2017) • Օլգա Տոկարչուկ (2018) • Փեթեր Հանդքե (2019) • Լուիզա Գլյուկ (2020) • Աբդուլռազաք Գուրնա (2021) • Աննի Էռնո (2022) • Յուն Ֆոսե (2023) • Հան Կան (2024)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սյուլի-Պրյուդոմ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 472)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սյուլի-Պրյուդոմ&oldid=8909790» էջից