Բերդ (քաղաք)

Անվան այլ կիրառումների համար տես՝ Բերդ (այլ կիրառումներ)

Քաղաք
Բերդ
Բերդի համայնապատկերը
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Տավուշ«Տավուշ»
Հիմնադրված է	898 թ.
Այլ անվանումներ	Ոլորուտ, Բերդագյուղ, Բերդգյուղ
ԲԾՄ	930 մ
Բնակչություն	7 800 մարդ (2015)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 (267)
Փոստային ինդեքս	4201
Ավտոմոբիլային կոդ	5
Բերդ Վիքիպահեստում

Մաշտոցի պողոտան

Բերդի համայնապատկերը Սորանի այգուց

Բերդ, քաղաք Հայաստանի Տավուշի մարզում, մարզկենտրոնից 54 կմ արևելք, Տավուշ գետի հովտում։

Անվանում

Բերդը իր անունը ստացել է տեղական ամրոցից։

Աշխարհագրություն

Գտնվում է Տավուշ գետի ձախ ափին, հեռավորությունը Երևանից 202 կմ է։ Շրջապատված է ոչ բարձր սարերով։ Բերդի շրջանում գտնվում են Նավուր, Չինչին, Իծաքար, Տավուշ և Վերին Կարմիրաղբյուր, Ներքին Կարմիրաղբյուր, Այգեպար, Մովսեսգյուղ, Այգեձոր, Նորաշեն, Չորաթան, Չինարի, Արծվաբերդ, Ծաղկավան, Վարագավան, Պառավաքար գյուղերը։

Քաղաքի մոտ գտնվում են X դարի հայկական Տավուշ ամրոցի ավերակները, Նոր Վարագավանք և Խորանաշատ (XII դար) վանքերը, կիկլոպյան ամրոց (մ. թ. ա. I հազարամյակ) և Բերդի թանգարանը։

Տարեգրության էջեր

Մատենագրության մեջ Բերդը հիշատակվում է նաև Բերդագյուղ, Բերդգյուղ, Թավուզղալա, Թուզկալա, Թաուզքենդ, Թովուզկալա, Թոուս, Թոուս ղալե, Ղալաքյանդ, Շլորուտ, Ոլորուտ անուններով։ Քաղաքատիպ անվան, նախկին Շամշադինի վարչական շրջանի կենտրոնն է, գտնվում է Կուրի աջակողմյան վտակ Տավուշ գետի ձախ ափին՝ շրջապատված է ոչ բարձր լեռներով, որոնց լանջերին տեղ-տեղ կան թփուտներ։ Անունը ստացել է Տավուշ բերդի անունից։ Տեղանքը ընդարձակ է, կաթսայաձև իջվածք, որի միայն արևելյան կողմը երիզում է Խնձորուտի լեռնաշղթան, իսկ մյուս կողմերը օղակված են Տավուշի լեռների ճյուղերով։ Բնակավայրի կենտրոնական հատվածը ծովի մակարդակից 909 մ վրա է գտնվում, իսկ բնակավայրը կիսող առուն ձախից Տավուշ գետն է թափվում 877 մ բարձրության վրա։

Բնակավայրը մոտիկից երիզող Կարմիր քարը, Սորան և Տավուշ բերդի վերջին հատվածը ծովի մատարդակից 1100-1200 մ բարձրություն ունեն, իսկ ավելի հեռվից օղակող լեռների գագաթները՝ Արջաքարը, Արամա և Թեղուտ սարերը, հատում են 1500 մ և ավելի բարձր մակարդակները։ Բնիկները նախկինում տեղահանվել, գերեվարվել ու ոչնչացվել են։ Ներկա բնակչությունը սերվում է այլ վայրերից՝ Ղարաբաղից, Վրաստանից, Երևանի նահանգներից եկած ընտանիքներից։ Վերաբնակվածները, նրանց սերունդները կապ են հաստատել այլ վայրերի մարդկանց հետ, որտեղից տեղափոխվել են իրենց նախնիները։

Բնակչություն

Բերդի ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի	1831	1897	1926	1939	1959	1976	1989	1991	2001	2004	2008	2015
Բնակիչ	293	1345	2358	4422	5845	8520	10368	11200	8810	8700	8561	7800

Տնտեսություն

Բերդում զարգացած է սննդի արդյունաբերությունը։ Բնակչությունը զբաղվում է նաև անասնապահությամբ, մեղվաբուծությամբ, այգեգործությամբ, խաղողագործությամբ, ծխախոտի և կարտոֆիլի մշակությամբ։

Կրթություն

Գործում են նախադպրոցական հաստատություն, 4 հանրակրթական գեղարվեստի և մարզական դպրոցներ, «Ալիք» համալսարանի մասնաճյուղը, պետական քոլեջ, պատմական թանգարան, գրադարաններ, մշակույթի տուն և այլն։

Պատմամշակութային կառույցներ

Բերդի մեջ է Սուրբ Գայանե եկեղեցին, 4 կմ արևմուտքում՝ Շեկ աղբյուր, 3 կմ հյուսիս՝ Ոսկեվան, 3 կմ արևելք՝ Խլեզձոր և 5 կմ հյուսիս՝ Սռի գյուղատեղիները։

Քաղաքում գործում է Բերդ քաղաքի պատմության և կենցաղի թանգարանը։

Հայտնի անձինք

• Ժիրայր Անանյան - հայ դրամատուրգ, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ
• Գնել Մեջլումյան - հայ ըմբիշ, Երիտասարդների աշխարհի և Եվրոպայի չեմպիոն, մեծահասակների Եվրոպայի չեմպիոն

Տես նաև

• Տավուշի մարզ
• Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Բերդ)

Արտաքին հղումներ

• Համայնքի պաշտոնական կայք
• Բերդի համայնքի միություն
• iguide.travel
• geonames (անգլ.)
• world-gazetteer.com (անգլ.)
• Բերդի տեսարժան վայրերը (անգլ.)