Բերդ (քաղաք)

Անվան այլ կիրառումների համար տես՝ Բերդ (այլ կիրառումներ)

Քաղաք
Բերդ
Բերդի համայնապատկեր
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Տավուշ«Տավուշ»
Հիմնադրված է	898 թ.
Այլ անվանումներ	Ոլորուտ, Բերդագյուղ, Բերդգյուղ
ԲԾՄ	930 մ
Բնակչություն	7 800 մարդ (2015)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 (267)
Փոստային ինդեքս	4201
Ավտոմոբիլային կոդ	5
Բերդ Վիքիպահեստում

Մաշտոցի պողոտա, քաղաք Բերդ

Բերդ, քաղաք Հայաստանի Տավուշի մարզում, մարզկենտրոնից 54 կմ արևելք, Տավուշ գետի հովտում։

Անվանում

Բերդը իր անունը ստացել է տեղական ամրոցից։

Աշխարհագրություն

Գտնվում է Տավուշ գետի ձախ ափին, հեռավորությունը Երևանից 202 կմ է։ Շրջապատված է ոչ բարձր սարերով։ Բերդի շրջանում գտնվում են Նավուր, Չինչին, Իծաքար, Տավուշ և Վերին Կարմիրաղբյուր, Ներքին Կարմիրաղբյուր, Այգեպար, Մովսեսգյուղ, Այգեձոր, Նորաշեն, Չորաթան, Չինարի, Արծվաբերդ, Ծաղկավան, Վարագավան, Պառավաքար գյուղերը։

Քաղաքի մոտ գտնվում են X դարի հայկական Տավուշ ամրոցի ավերակները, Նոր Վարագավանք և Խորանաշատ (XII դար) վանքերը, կիկլոպյան ամրոց (մ. թ. ա. I հազարամյակ) և Բերդի թանգարանը։

Տարեգրության էջեր

Մատենագրության մեջ Բերդը հիշատակվում է նաև Բերդագյուղ, Բերդգյուղ, Թավուզղալա, Թուզկալա, Թաուզքենդ, Թովուզկալա, Թոուս, Թոուս ղալե, Ղալաքյանդ, Շլորուտ, Ոլորուտ անուններով։ Քաղաքատիպ անվան, նախկին Շամշադինի վարչական շրջանի կենտրոնն է, գտնվում է Կուրի աջակողմյան վտակ Տավուշ գետի ձախ ափին՝ շրջապատված է ոչ բարձր լեռներով, որոնց լանջերին տեղ-տեղ կան թփուտներ։ Անունը ստացել է Տավուշ բերդի անունից։ Տեղանքը ընդարձակ է, կաթսայաձև իջվածք, որի միայն արևելյան կողմը երիզում է Խնձորուտի լեռնաշղթան, իսկ մյուս կողմերը օղակված են Տավուշի լեռների ճյուղերով։ Բնակավայրի կենտրոնական հատվածը ծովի մակարդակից 909 մ վրա է գտնվում, իսկ բնակավայրը կիսող առուն ձախից Տավուշ գետն է թափվում 877 մ բարձրության վրա։

Բնակավայրը մոտիկից երիզող Կարմիր քարը, Սորան և Տավուշ բերդի վերջին հատվածը ծովի մատարդակից 1100-1200 մ բարձրություն ունեն, իսկ ավելի հեռվից օղակող լեռների գագաթները՝ Արջաքարը, Արամա և Թեղուտ սարերը, հատում են 1500 մ և ավելի բարձր մակարդակները։ Բնիկները նախկինում տեղահանվել, գերեվարվել ու ոչնչացվել են։ Ներկա բնակչությունը սերվում է այլ վայրերից՝ Արցախից, Վրաստանից, Երևանի նահանգներից եկած ընտանիքներից։ Վերաբնակվածները, նրանց սերունդները կապ են հաստատել այլ վայրերի մարդկանց հետ, որտեղից տեղափոխվել են իրենց նախնիները։

Բնակչություն

Բերդի ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի Բնակչություն 1831 293 մարդ 1897 1345 մարդ 1926 2358 մարդ 1939 4422 մարդ

Տարի Բնակչություն 1959 5845 մարդ 1976 8520 մարդ 1989 10 368 մարդ 1991 11 200 մարդ

Տարի Բնակչություն 2001 8810 մարդ 2004 8700 մարդ 2008 8561 մարդ 2015 7800 մարդ

Տարի Բնակչություն 2016 9864 մարդ

Տնտեսություն

Բերդում զարգացած է սննդի արդյունաբերությունը։ Բնակչությունը զբաղվում է նաև անասնապահությամբ, մեղվաբուծությամբ, այգեգործությամբ, խաղողագործությամբ, ծխախոտի և կարտոֆիլի մշակությամբ։

Կրթություն

Գործում են նախադպրոցական հաստատություն, 4 հանրակրթական գեղարվեստի և մարզական դպրոցներ, «Ալիք» համալսարանի մասնաճյուղը, պետական քոլեջ, պատմական թանգարան, գրադարաններ, մշակույթի տուն և այլն։

Պատմամշակութային կառույցներ

Բերդ քաղաքում գործում է Սուրբ Հովհաննես եկեղեցին, 4 կմ արևմուտքում՝ Շեկ աղբյուր, 3 կմ հյուսիս՝ Ոսկեվան, 3 կմ արևելք՝ Խլեզձոր և 5 կմ հյուսիս՝ Սռի գյուղատեղիները։

Քաղաքում գործում է Բերդ քաղաքի պատմության և կենցաղի թանգարանը:

Հայտնի անձինք

• Ժիրայր Անանյան` հայ դրամատուրգ, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ
• Գնել Մեջլումյան` հայ ըմբիշ, Երիտասարդների աշխարհի և Եվրոպայի չեմպիոն, մեծահասակների Եվրոպայի չեմպիոն
• Նարինե Աբգարյան` ժամանակակից հայ արձակագիր, բլոգեր, գրող։

Տես նաև

• Տավուշի մարզ
• Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Բերդ)

Արտաքին հղումներ

• Համայնքի պաշտոնական կայք
• Բերդի համայնքի միություն
• iguide.travel
• geonames (անգլ.)
• world-gazetteer.com (անգլ.)
• Բերդի տեսարժան վայրերը (անգլ.)