Գոշ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գոշ (այլ կիրառումներ)

Գյուղ
Գոշ
Գյուղի վերևի մասը Գոշավանքի կողմից
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Տավուշի մարզՏավուշի մարզ
Շրջան	Դիլիջան
Գյուղապետ	Գևորգ Ամիրխանյան
Հիմնադրված է	1840-1850 թ.
Այլ անվանումներ	Գոշավանք, Տանձուտաձոր
ԲԾՄ	1215 մետր
Կլիմայի տեսակ	մերձարևադարձային
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	▼1115 մարդ (2011)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	գոշեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Գոշ Վիքիպահեստում

Գոշ, գյուղ Հայաստանի Տավուշի մարզի Դիլիջանի տարածաշրջանում, մարզկենտրոն Իջևանից 30 կմ հարավ-արևմուտք, Գոշ գետի հովտում։ Գտնվում է Երևանից՝ 118 կմ հեռավորության վրա։

Պատմություն

Գոշը հիմնվել է 1840-1845 թթ.-ին։ Առաջին բնակիչներն եղել են նախկին Նոյեմբերյանի շրջանի Բարեկամավան և Կոթի գյուղերից վերաբնակեցվածները։

Որպես հին բնակատեղի հիշվում է դեռևս X-XI դարերից։ 1178 թ.-ին կառուցվել է Գոշավանքի վանական համալիրը։ Այն կառուցվել է Մխիթար Գոշի կողմից՝ Իվանե Զաքարյան իշխանի աջակցությամբ։ Գոշավանքը եղել է Միջնադարյան Հայաստանի հոգևոր և մշակութային խոշոր կենտրոններից մեկը, որտեղ ստեղծվել և պահպանվել են բազմաթիվ արժեքավոր ձեռագրեր։

Այստեղ են ուսում առել և գործել Վանական վարդապետը և Կիրակոս Գանձակեցին։ Գոշավանքը եղել և մնում է որպես համաշխարհային պատմամշակութային գլուխգործոցներից մեկը։ Պատահական չէ, որ տարիներ առաջ այստեղ անցկացված միջազգային սիմպոզիումին ներկա են գտնվել աշխարհի բազմաթիվ երկրներից ժամանած 250 գիտնականներ և ճարտարապետներ։

Ավանդություն

Մխիթար Գոշը եղել է այս գյուղից։ Մի անգամ նա երազ է տեսնում, երազում Աստված նրան ասում է՝ Մխիթա՛ր, յոթ տարի հացի առատություն է լինելու, յոթ տարի էլ չորային։ Առատության տարիներին պաշար հավաքի, սովի ժամանակ ժողովուրդը նեղություն չքաշի։ Գոշը մեծ-մեծ ամբարներ է շինել տալիս, վանքի հարստությունով հացի էժան տարին ցորեն է առնում, լցնում ամբարները։ Երբ սովը ընկնում է ժողովրդի մեջ, նա մի գուշ փայտե կլոր աման է շինել տալիս և դրանով ցորեն բաժանում մարդկանց։ Դրանից հետո նրա անունը մնում է Գուշ Մխիթար։ Երբ Մխիթարը մեռնում է՝ գյուղը նրա անունով կոչում են Գոշ կամ Գոշի գյուղ։

Բնակչություն

Ըստ ՀՀ 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների` Գոշի մշտական բնակչությունը կազմել է 1115, առկա բնակչությունը` 882 մարդ։ Հիմնադրման պահից ի վեր բնակիչները հայեր են, որոնց նախնիների մի մասը այստեղ են տեղափոխվել մարզի Բարեկամավան և Կոթի գյուղերից և այլ գյուղերից։

Գոշի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև.

Տարի	1873	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2011
Բնակիչ	157	325	560	836	832	803	825	938	1127	1115

Կլիմա

Գոշն ունի բարեխառն կլիմա։ Ամռանը միջին ջերմաստիճանը + 19 °C է, ձմռանը՝ -2 °C։

Տնտեսություն

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, դաշտավարությամբ, պտղաբուծությամբ և ծխախոտագործությամբ։

Պատմամշակութային կառույցներ

Գոշում և նրա շրջակայքում կան պատմաճարտարապետական արժեքավոր հուշարձաններ, որոնց կենտրոնը Գոշավանքի համալիրն է Սբ. Աստվածածին (1191-1196 թթ.), Սբ. Գրիգոր (1231 թ.) և Սբ. Գևորգ (1254 թ.) եկեղեցիներով։

Գոշում է գտնվում նաև Սբ. Հռիփսիմե գմբեթակիր փոքրածավալ եկեղեցին, որտեղ հանգչում է միջնադարի հայ մեծ մտածող, առակագիր Մխիթար Գոշի (1130-1213 թթ.) աճյունը, որի գերեզմանին կանգնեցված խաչքարը իր տեսակի մեջ բացառիկ արվեստի մի հրաշալի կոթող է։

Տես նաև

• Գոշի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Տավուշի մարզ)
• Ալաչուխ