Բերդի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Տավուշի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Տավուշի մարզի Բերդ քաղաքի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 57 հուշարձան (19 միավոր)։

Բերդի հուշարձաններ էջը Վիքիպահեստում

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Ամրոց «Բերդ»	Ք.ա.1 հզ	քաղաքի հվ-աե եզրին, զբոսայգու տարածքում	—	10.2/1	Հ	պահպանվել են մնացորդները	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 1 հզ (Ք.ա. 5-4 դդ.)	ամրոցի մոտ	—	10.2/1.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Արցախի ազատամարտին	1990-ական թթ.		—	10.2/1.2	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Տավուշ» («Թովուզ ղալա»)	10-14 դդ.	քաղաքի հվ-աե եզրին, Տավուշ գետի աջ ափին	—	10.2/2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ.	քաղաքի կենտրոնում, քաղաքապետարանի շենքի մոտ	—	10.2/3	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-19 դդ.	քաղաքի մեջ, Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածների հուշարձանի մոտ	—	10.2/4	Տ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	10.2/4.1	Տ	ընկած է գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1651 թ.		—	10.2/4.2	Հ	կանգնեցված է գետնի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Անանիա վարդապետի	1891 թ.		—	10.2/4.3	Տ	ուղղանկյունաձև, քանդակազարդ	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-20 դդ.	քաղաքի հս-աե մասում, ճանապարհի ձախ կողմում	—	10.2/5	Տ	միջնադարյան հատվածն ավերված է	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	10.2/5.1	Հ	երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	13 դ.		—	10.2/5.2	Տ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	19-20 դդ.	քաղաքից 2 կմ աե, ճանապարհի եզրին, Տավուշը Ռուսաստանին միացնելու 175-ամյակի հուշարձանի մոտ	—	10.2/6	Տ	պահպանվել են մի քանի տապանաքարեր	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Հին Բերդ»	9-16 դդ.	քաղաքից 1.5 կմ հվ-աե, գետի աջ ափին	—	10.2/7	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-16 դդ.		—	10.2/7.1	Հ	դամբարանադաշտի տարածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	10.2/7.1.1	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	10.2/7.1.2	Տ	արձանագիր, կանգնեցված է գետնի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.	գյուղատեղի տանող ճանապարհի ձախ եզրին	—	10.2/7.2	Տ	ժայռախաչ	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Տավուշ»	9-15 դդ.	քաղաքից հվ-աե, Տավուշ ամրոցի ստորոտին և ամրոցից հվ, գետի երկու կողմում	—	10.2/8	Հ	տարածվում է շուրջ 1 կմ	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-13 դդ.	գյուղատեղիի հվ-ամ եզրին, Տավուշ գետի ձախ ափին	—	10.2/8.1	Հ	դամբարանադաշտի տարածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	10.2/8.1.1	Հ	արձանագիր, կանգնեցված է գետնի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	10.2/8.1.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-13 դդ.	նախորդ գերեզմանոցից մոտ 200 մ հս, բլրալանջին	—	10.2/8.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	13 դ.	նախորդից 100 մ հս	—	10.2/8.2.1	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ Աստվածածին	10-13 դդ.	ամրոցի ստորոտին, ռելեի գործարանի դիմաց	—	10.2/8.3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ	11-12 դդ.		—	10.2/8.3.1	Հ	պահպանվել է հվ պատը` 1.5-2 մ բարձրությամբ	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	13 դ.	գյուղատեղիի հվ եզրին	—	10.2/8.4	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 2 հզ	քաղաքից 1.5 կմ հվ-աե, գետի աջ ափին, «Հին Բերդ» գյուղատեղիի Գերեզմանոցի տարածքում	—	10.2/9	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 2 -1 հզ	քաղաքից հվ-աե, «Տավուշ» գյուղատեղիի գերեզմանոցում	—	10.2/10	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	13 դ.	քաղաքի մեջ, Ս. Մելքումյանի տան մոտ	—	10.2/11	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու մոտ	—	10.2/11.1	Հ	երկատված, ընկած է գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու մոտ	—	10.2/11.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	13 դ.	քաղաքի մեջ, Ս. Մելքումյանի տան մոտ, նախորդ եկեղեցուց հս	—	10.2/12	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի «Մայրի վանք» («Մարիամ Մայրի վանք», Սբ. Նշան)	1286 թ., վերակառ. 17 դ.	քաղաքից 2 կմ ամ, Նավուր գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	10.2/13	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-17 դդ.	եկեղեցու շուրջը	—	10.2/13.1	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու խորանում	—	10.2/13.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Սարգիս	12-13 դդ., հիմնովին վերակառ. 1871 թ.	քաղաքի ամ եզրին, Նավուր գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	10.2/14	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց «Սբ. Սարգսի խաչ»	12-20 դդ.	եկեղեցու շրջակայքում	—	10.2/14.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու հվ պատի տակ	—	10.2/14.1.1	Հ	կանգնեցված է գետնի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	եկեղեցուց հվ	—	10.2/14.1.2	Հ	կանգնեցված է գետնի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ալիխանի	1610 թ.	եկեղեցուց հվ	—	10.2/14.1.3	Հ	կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.		—	10.2/14.1.4	Հ	կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.		—	10.2/14.1.5	Հ	կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.		—	10.2/14.1.6	Հ	կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.		—	10.2/14.1.7	Հ	կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.		—	10.2/14.1.8	Հ	կազմող՝ Քիրամ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.		—	10.2/14.1.9	Հ	կազմող՝ Խաչատուր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.		—	10.2/14.1.10	Հ	կոտրված, կազմող՝ Խաչատուր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.		—	10.2/14.1.11	Հ	կոտրված, կազմող՝ Խաչատուր	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Պապի	1670 թ.		—	10.2/14.1.12	Հ	օրորոցաձև	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի «Քույր Խաթուն»	12-13 դդ.	քաղաքի ամ մասում, «Սբ. Սարգսի խաչ» գերեզմանոցից 200 մ հվ, բլրակի ստորոտին	—	10.2/15	Հ	կիսավեր է, պահպանվել են հս, հվ և աե պատերը` 1.5-2 մ բարձրությամբ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու խորանում	—	10.2/15.1	Հ	ստորին մասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու խորանում	—	10.2/15.2	Հ	հորիզոնական դիրքով	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.	քաղաքի կենտրոնում, քաղաքապետարանի մոտ, տան բակում	—	10.2/16	Տ	ընկած է գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշաղբյուր	1980 թ.	քաղաքի մեջ	—	10.2/17	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1969 թ.	քաղաքի մեջ	—	10.2/18	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Տավուշը Ռուսաստանին միացնելու 175-ամյակն	1977 թ.	քաղաքից 2 կմ աե, ճանապարհի եզրին	—	10.2/19	Հ		Լուսանկար վերբեռնել

Տես նաև

• Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ