Հայկաձոր (Ռուսաստան)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հայկաձոր (այլ կիրառումներ)
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Հայկաձոր | |||
| Гай-Кодзор | |||
.jpg) Հայկաձորի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին, խաչքարի տոն | |||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||
| Դաշնային սուբյեկտ | Կրասնոդարի երկրամաս | ||
| Քաղաքային օկրուգ | Անապայի քաղաքային օկրուգ | ||
| Հիմնադրված է | 1908 թ. | ||
| Այլ անվանումներ | մինչև 1925 — Գալկինա Շչել | ||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1925 թվականից | ||
| ԲԾՄ | 142 մ | ||
| Կլիմայի տեսակ | Միջերկրածովյան | ||
| Պաշտոնական լեզու | ռուսերեն | ||
| Բնակչություն | 2968 մարդ (2010[1]) | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Տեղաբնականուն | հայկաձորցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+3 | ||
| Հեռախոսային կոդ | (+7)86133 | ||
| Փոստային դասիչ | 353433 | ||
| Ավտոմոբիլային կոդ | 23, 93 | ||
| ՕԿԱՏՕ | 032 038 062 | ||
| |||
Հայկաձոր (ռուս.՝ Гай-Кодзор - Գայ-Կոձոր), հայաբնակ գյուղ Ռուսաստանի Դաշնության Կրասնոդարի երկրամասի Անապա քաղաքի մունիցիպալ կազմավորման մեջ։ Գտնվում է Անապայից 9 կմ հարավ-արևելք, ծովի մակարդակից 142 մ բարձրության վրա, նախալեռներում։ Հայկաձորի գյուղական օկրուգի վարչական կենտրոնն է։
Բնակչություն և տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն 2002 թվականի տվյալների, գյուղն ուներ 2917 բնակիչ, իսկ 2010 թվականին, գյուղում արդեն ապրում էր 2968 մարդ, հիմնականում հայեր, ովքեր զբաղվում են հացահատիկային բույսերի և արևածաղկի մշակությամբ, այգեգործությամբ, խաղողագործությամբ և անասնապահությամբ։
Խորհրդային տարիներին գյուղի կոլտնտեսությունն ամենահարուստներից մեկն էր։ Ներկայումս զարգացած է հատկապես խաղողագործությունը, որը զբաղեցնում է շուրջ 70 հեկտար հողատարածք։ Խաղողի 14 տեսակներ բերվել են Ֆրանսիայից, որոնք նախկինում Ռուսաստանում չէին աճեցվում։ Գինեգործության փոքրածավալ արտադրությունը գյուղի տնտեսությանը թույլ է տալիս ստանալ բարձր որակի գինու տեսականի։
Պատմությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղի տարածքում 1908 թվականին առաջացած բնակավայրն ի սկզբանե կոչվել է Գալկինա Շչել` այդ տարածքը վարձակալությամբ տրամադրող կալվածատիրոջ անունով (Գալկին)։ Վերջինս հողատարածքը իր հերթին վարձակալել էր Ռաևսկայա ստանիցայի կազակներից` 1880-ական և 1915-1916 թվականներին։ Այդ նույն 1915-1916 թվականներին, այստեղ հաստատվել են մի քանի տասնյակ հայ ընտանիքներ, ովքեր գաղթել էին Տրապիզոնից։
Հայկաձորը հիմնադրվել է Գալկինա Շչել բնակավայրի հողատարածքի վրա, որտեղ հիմնադրվել էին նաև հինգ այլ հայկական փոքրիկ խուտորներ, որոնց թվում էր նաև Աշխատանքը։ Նշված գյուղերում բնակչության աճի արդյունքում և բնակավայրի մեծանալուն զուգընթաց, նպատակ է դրվել կառուցել դպրոց, մանկապարտեզ, ակումբ և բուժկայան։ 1925 թվականի հոկտեմբերի 8-ին, բնակիչների որոշմամբ գյուղն անվանափոխվել է և դարձել Հայկաձոր[2]։
Մշակույթը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայումս գյուղն ունի միջնակարգ դպրոց, մանկապարտեզ, ակումբ և բուժկայան։ Գործում է հայկական «Աղբյուր» պարի խմբակը, որը ելույթներ է ունենում Կրասնոդարի երկրամասում նշվող հայկական տոնախմբությունների, ինչպես նաև մունիցիպալ կազմավորման կողմից նշվող զանգվածային արարողությունների ժամանակ։ Պարի խմբակը ելույթներ է ունենում ազգային տարազով, ունի իր մեծածավալ պարացանկն ու երգացանկը։
Գյուղում գտնվում է նաև «Արին-Բերդ» հայկական մշակութային կենտրոնը։ Դա մշակութային համալիր է, որը ներառում է ռեստորան, հանդիսությունների սրահ, սրճարան, հայկական շուկա, ելույթների համար նախատեսված բացօթյա սրահ։ Համալիրը կառուցվել է 2008 թվականին` գյուղի 100-ամյա հոբելյանի տոնակատարության շրջանակներում։ Այն կառուցված է Տիգրան Մեծի ժամանակների ոգով, իսկ մուտքի մոտ հյուրերին դիմավորում են սեպուհների և ազատների ոճով հագնված աշխատակիցները։ Համալիրում, հայկական տոների առիթով մշտապես իրականացվում են տոնախմբություններ, ինչպես նաև կազմակերպվում են ցուցահանդեսներ։ Ելույթներ են ունենում նաև հայկական մշակութային համույթներն ու խմբերը։
Կրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1997 թվականին գյուղում կառուցվել է հայկական եկեղեցի (Սուրբ Սարգիս), որտեղ տեղադրված է նաև խաչքար։ Յուրաքանչյուր տարի, մայիսի վերջին կիրակի օրը, նշվում է «Խաչքարի օրը»։
Եկեղեցու կողքին կառուցվել է ժամատուն (Սուրբ Գևորգ), որն օծվել է 2016 թվականին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Атабекян Н. В., Григорян К. Э. и др. Армяне села Гайкадзор (этнографические заметки). Центр понтийско-кавказских исследований. Краснодар, 1995
- Гололобов И. В. Свадебная обрядность армян села Гайкадзор. Центр понтийско-кавказских исследований. Краснодар, 1995
- Արին-Բերդ մշակութային կենտրոնի բացման մասին
- Խաղողագործությունը Հայկաձորում
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||