Աբրահամ Գ Կրետացի
| Աբրահամ Գ Կրետացի | |
|---|---|
| Ընդհանուր տեղեկություններ | |
| Ծնվել է | 17-րդ դար |
| Ծննդավայր | Հերակլիոն[1][2] |
| Մահացել է | ապրիլի 18, 1737[1] |
| Մահվան վայր | Վաղարշապատ[2] |
Աբրահամ Գ Կրետացի (17-րդ դար, Հերակլիոն[1][2] - ապրիլի 18, 1737[1], Վաղարշապատ[2]), Ամենայն հայոց կաթողիկոս 1734 թվականից, պատմագիր։ Հաջորդել է Աբրահամ Բ Խոշաբեցուն։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է Կրետե կղզու Կանդիա քաղաքում։ Նախքան կաթողիկոսական գահը ստանձնելը եղել է Երուսաղեմի միաբան և նվիրակ, 1709–1734 թթ.՝ Թրակիայի Ռոդոսթո քաղաքի թեմի առաջնորդ, որի համար կոչվել է նաև Թեքիրդաղցի։
Կրետացու օրոք Հարավային Կովկասի քաղաքական դրությունն անկայուն էր։ Իրանում ասպարեզ իջած Թահմազ Ղուլի խանը (ապագա Նադիր շահը), պատերազմելով Թուրքիայի դեմ, վերանվաճել է Իրանի կորցրած հողերը, այդ թվում՝ Անդրկովկասը։ Աբրահամ Գ Կրետացին շահելով Իրանի արքա Նադիր շահի վստահությունը, վերականգնել է Էջմիածնի կաթողիկոսական աթոռի կալվածատիրական իրավունքները և գերությունից ու աքսորից փրկել բազմաթիվ հայերի։ Կրետացու միջնորդությամբ խանը թույլատրել է Մելիք Հակոբջանին Երևանում հիմնել դրամատուն և կտրել արծաթե ու պղնձե դրամներ։
Գրել է «Պատմագրութիւն անցիցն իւրոց և Նատր Շահին պարսից» երկը (բաղկացած է 53 գլխից, առաջին անգամ հրատարակվել է 1796 թ. Կալկաթայում), որտեղ նկարագրվում է Թահմազ Ղուլի խանի պատերազմները Անդրկովկասում և Մուղանի դաշտում 1736 թվականի մարտի 10-ին Թահմազ Ղուլիին շահ թագադրելու արարողությունը։
Կրետացու «Պատմագրությունը» տպագրվել է 1796 թվականին, Կալկաթայում[3] և 1870 թվականին՝ Վաղարշապատում։ Այն ֆրանսերեն է թարգմանել Բրոսեն և հրատարակել «Collection d'historiens armenians» ժողովածուում (հ. 2, 1876)։
Կաթողիկոսական գահին Աբրահամ Գ Կրետացուն հաջորդում է Ղազար Ա Ջահկեցին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 1. — էջ 41—42.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — 1990.
- ↑ «Պատմութիւն Անցից Տեառն Աբրահամու՝ Սրբազան Կաթուղիկոսին Հայոց Թաքիրդաղցւոյ, առ Նադրշահ Արքայիւն Պարսից, Կալկաթա, 1796։»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին։ Վերցված է 2014-04-14
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 41)։ 
|
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո:
|
| Նախորդող՝ Աբրահամ Բ Խոշաբեցի |
Կաթողիկոս 1734-1737 |
Հաջորդող՝ Ղազար Ա Ջահկեցի |
