Վիքիպեդիա:Օրվա հոդված/Փետրվար 2014 թ.

Թարմացնել այս էջի քեշը

Փետրվար ամսվա հոդվածները
Փետրվարի 1 Նիդերլանդները Նիդերլանդները գտնվում է Արևմտյան Եվրոպայում, Հյուսիսային ծովի ափին։ Հարավում սահմանակցում է Բելգիային, իսկ արևելքում Գերմանիային. արևմուտքում և հյուսիսում ամբողջովին եզերված է Հյուսիսային ծովով։ Նիդերլանդների կազմի մեջ են մտնում Արուբան և Նիդերլանդյան Անտիլները (կենտրոնական Ամերիկա)։ Երկրի ոչ պաշտոնական անվանումն է Հոլանդիա։ Տարածքի զգալի մասը գտնվում է ծովի մակարդակից ցածր (այստեղից էլ Նիդերլանդներ՝ «ցածրադիր երկրներ» անվանումը)։ Հեղեղումներից պաշտպանվում է ծովափով ձգվող ավազաթմբերի, ամբարտակների ու պատնեշների համակարգով։ Ընդհանուր տարածությունը 41,2 կմ² է, իսկ զուտ ցամաքային տարածքը՝ 36,9 կմ²։ Ավելի քան 16,5 մլն ազգաբնակչությամբ՝ աշխարհի ամենախիտ բնակեցված երկրներից մեկն է (397,7/կմ²)։ Նիդերլանդները սահմանադրական-խորհրդարանական միապետություն է։ Մայրաքաղաքը և խոշորագույն քաղաքը Ամստերդամն է։ Թագավորական տան, պառլամենտի և կառավարության նստավայրերը գտնվում են Հաագայում։ Վերջինս կարևոր դեր է խաղում նաև միջազգային իրավունքի ոլորտում՝ որպես չորս միջազգային տրիբունալների և Եվրոպոլի նստավայր շարունակել...	Փետրվարի 2 Վեց հայկական վիլայեթները Հայկական հարց, Օսմանյան կայսրության տիրապետությունից Արևմտյան Հայաստանի ազատագրման, հայ ժողովրդի ինքնորոշման ու սեփական պետականության վերականգնման, հայ ժողովրդի համախմբման և այդ նպատակներին հասնելու համար հայ ժողովրդի մղված ազգային-ազատագրական պայքարի անվանումը դիվանագիտության պատմության մեջ։ Ասպարեզ է իջել որպես Արևելյան հարցի բաղկացուցիչ մաս 1877-78-ի ռուս-թուրքական պատերազմից հետո։ 1908-ի երիտթուրքական հեղաշրջումով Հայկական հարցը թևակոխեց զարգացման նոր փուլ։ Հայ հասարա-քաղաքական որոշ գործիչներ Հայկական հարցի լուծումը կապեցին թուրք պետականության բարենորոգման հետ։ Սակայն հայերի վիճակը չբարելավվեց, իսկ 1909-ի ապրիլին երիտթուրքերն իրագործեցին Ադանայի կոտորածը, որին զոհ գնաց ավելի քան 30 հզ․ հայ շարունակել...
Փետրվարի 3 Հովհաննես Թումանյան Հովհաննես Թադևոսի Թումանյան (Փետրվար 19, 1869, Դսեղ - Մարտ 23, 1923, Մոսկվա), հայ բանաստեղծ, արձակագիր, գրական, ազգային և հասարակական գործիչ։ Համարվում է ամենայն հայոց բանաստեղծ։ Թումանյանը գրել է բանաստեղծություններ, պոեմներ, քառյակներ, բալլադներ, պատմվածքներ ու հեքիաթներ, ակնարկներ, քննադատական ու հրապարակախոսական հոդվածներ։ Նրա գործերը մեծ մասամբ գրված են ռեալիստական ոճով, երբեմն կենտրոնանալով իր ժամանակների ամենօրյա կյանքի վրա։ Հովհաննես Թումանյանի հայրը՝ Ասլանը, գյուղի քահանան էր՝ ձեռնադրված որպես Տեր-Թադևոս։ Մայրը՝ Սոնան ծագում էր Քոչարյանների տոհմից և նույնպես դսեղցի էր։ Լինելով զրույց սիրող և լավ պատմող կին՝ նա իր երեխաներին լեգենդներ, առակներ և հեքիաթներ էր պատմում, համեմած ժողովրդական ոճով և դարձվածներով շարունակել...	Փետրվարի 4 Ալբերտ Այնշտայն, 1947 թ. լուսանկար Ալբերտ Այնշտայն, թարգմանության այլ տարբերակով՝ Ալբերտ Էյնշտեյն (գերմ.՝ Albert Einstein, [ˈalbɐt ˈaɪ̯nʃtaɪ̯n]) (մարտի 14, 1879 - ապրիլի 18, 1955) ծնունդով գերմանացի տեսական ֆիզիկոս, ով զարգացրեց հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը՝ Ֆիզիկայի երկու հիմնասյուներից մեկը։ Այս նվաճման համար Այնշտայնին հաճախ համարում են ժամանակակից ֆիզիկայի հայր։ Նրա հանրահայտ զանգված-էներգիա համարժեքության բանաձևն E = mc2 երկու անգամ համարվել է «աշխարհի ամենահայտնի հավասարումը»։ 1921 թվականին տեսական ֆիզիկայում իր ներդրումների համար նա արժանացել է Նոբելյան մրցանակի ֆիզիկայում, մասնավորապես «ֆոտոէֆեկտի օրենքի հայտնագործության համար»։ Իր գործունեության շեմին Այնշտայնը կարծում էր, որ Նյուտոնյան մեխանիկան այլևս բավարար չէ համապատասխանացնելու դասական մեխանիկայի օրենքները էլեկտրամագնիսական դաշտի օրենքների հետ։ Այս գաղափարը և ուղղորդեց նրան զարգացնելու իր հարաբերականության հատուկ տեսությունը շարունակել...
Փետրվարի 5 Յուպիտերի լուսանկարը կատարված «Վոյաջեր-1» ԱՄԿ-ից Յուպիտեր (լատին․՝ Jupiter) կամ Լուսնթագ, Արեգակից հեռավորությամբ հինգերորդ և արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը։ Յուպիտերի զանգվածը կազմում է Արեգակի զանգվածի ընդամենը մեկ հազարերորդը (0,1%), միևնույն ժամանակ այն երկուսուկես անգամ մեծ է արեգակնային համակարգի բոլոր մնացած մոլորակների ընդհանուր զանգվածից։ Սատուրնի, Ուրանի և Նեպտունի հետ միասին դասվում է գազային հսկաների դասին։ Այս չորս մոլորակները երբեմն միասին նաև անվանվում են յուպիտերյաններ կամ արտաքին մոլորակներ։ Յուպիտերը մարդկությանը հայտնի է հնագույն ժամանակներից, ինչը և արտացոլված է տարբեր մշակույթների դիցաբանության մեջ և կրոնական պատկերացումներում՝ Միջագետքի, Բաբելոնի, Հունաստանի և այլն։ Հռոմեացիները մոլորակն անվանել են Հռոմեական աստվածների բարձրագույնի՝ Յուպիտերի անունով։ Երկրից դիտելիս, Յուպիտերը կարող է հասնել −2,94 տեսանելի մեծություն, հետևաբար այն Երկրի գիշերային երկնքում մեծությամբ երրորդ պայծառ մարմինն է՝ Լուսնից և Վեներայից հետո (Մարսը մոտավորապես կարող է հասնել Յուպիտերի մեծության միայն իր ուղեծրի որոշակի կետերում) շարունակել...	Փետրվարի 6 Ալբերտ Այնշտայն, 1947 թ. լուսանկար Ալբերտ Այնշտայն, թարգմանության այլ տարբերակով՝ Ալբերտ Էյնշտեյն (գերմ.՝ Albert Einstein, [ˈalbɐt ˈaɪ̯nʃtaɪ̯n]) (մարտի 14, 1879 - ապրիլի 18, 1955) ծնունդով գերմանացի տեսական ֆիզիկոս, ով զարգացրեց հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը՝ Ֆիզիկայի երկու հիմնասյուներից մեկը։ Այս նվաճման համար Այնշտայնին հաճախ համարում են ժամանակակից ֆիզիկայի հայր։ Նրա հանրահայտ զանգված-էներգիա համարժեքության բանաձևն E = mc2 երկու անգամ համարվել է «աշխարհի ամենահայտնի հավասարումը»։ 1921 թվականին տեսական ֆիզիկայում իր ներդրումների համար նա արժանացել է Նոբելյան մրցանակի ֆիզիկայում, մասնավորապես «ֆոտոէֆեկտի օրենքի հայտնագործության համար»։ Իր գործունեության շեմին Այնշտայնը կարծում էր, որ Նյուտոնյան մեխանիկան այլևս բավարար չէ համապատասխանացնելու դասական մեխանիկայի օրենքները էլեկտրամագնիսական դաշտի օրենքների հետ։ Այս գաղափարը և ուղղորդեց նրան զարգացնելու իր հարաբերականության հատուկ տեսությունը շարունակել...
Փետրվարի 7 Յուպիտերի լուսանկարը կատարված «Վոյաջեր-1» ԱՄԿ-ից Յուպիտեր (լատին․՝ Jupiter) կամ Լուսնթագ, Արեգակից հեռավորությամբ հինգերորդ և արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը։ Յուպիտերի զանգվածը կազմում է Արեգակի զանգվածի ընդամենը մեկ հազարերորդը (0,1%), միևնույն ժամանակ այն երկուսուկես անգամ մեծ է արեգակնային համակարգի բոլոր մնացած մոլորակների ընդհանուր զանգվածից։ Սատուրնի, Ուրանի և Նեպտունի հետ միասին դասվում է գազային հսկաների դասին։ Այս չորս մոլորակները երբեմն միասին նաև անվանվում են յուպիտերյաններ կամ արտաքին մոլորակներ։ Յուպիտերը մարդկությանը հայտնի է հնագույն ժամանակներից, ինչը և արտացոլված է տարբեր մշակույթների դիցաբանության մեջ և կրոնական պատկերացումներում՝ Միջագետքի, Բաբելոնի, Հունաստանի և այլն։ Հռոմեացիները մոլորակն անվանել են Հռոմեական աստվածների բարձրագույնի՝ Յուպիտերի անունով։ Երկրից դիտելիս, Յուպիտերը կարող է հասնել −2,94 տեսանելի մեծություն, հետևաբար այն Երկրի գիշերային երկնքում մեծությամբ երրորդ պայծառ մարմինն է՝ Լուսնից և Վեներայից հետո (Մարսը մոտավորապես կարող է հասնել Յուպիտերի մեծության միայն իր ուղեծրի որոշակի կետերում) շարունակել...	Փետրվարի 8 Ալբերտ Այնշտայն, 1947 թ. լուսանկար Ալբերտ Այնշտայն, թարգմանության այլ տարբերակով՝ Ալբերտ Էյնշտեյն (գերմ.՝ Albert Einstein, [ˈalbɐt ˈaɪ̯nʃtaɪ̯n]) (մարտի 14, 1879 - ապրիլի 18, 1955) ծնունդով գերմանացի տեսական ֆիզիկոս, ով զարգացրեց հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը՝ Ֆիզիկայի երկու հիմնասյուներից մեկը։ Այս նվաճման համար Այնշտայնին հաճախ համարում են ժամանակակից ֆիզիկայի հայր։ Նրա հանրահայտ զանգված-էներգիա համարժեքության բանաձևն E = mc2 երկու անգամ համարվել է «աշխարհի ամենահայտնի հավասարումը»։ 1921 թվականին տեսական ֆիզիկայում իր ներդրումների համար նա արժանացել է Նոբելյան մրցանակի ֆիզիկայում, մասնավորապես «ֆոտոէֆեկտի օրենքի հայտնագործության համար»։ Իր գործունեության շեմին Այնշտայնը կարծում էր, որ Նյուտոնյան մեխանիկան այլևս բավարար չէ համապատասխանացնելու դասական մեխանիկայի օրենքները էլեկտրամագնիսական դաշտի օրենքների հետ։ Այս գաղափարը և ուղղորդեց նրան զարգացնելու իր հարաբերականության հատուկ տեսությունը շարունակել...
Փետրվարի 9 Յուպիտերի լուսանկարը կատարված «Վոյաջեր-1» ԱՄԿ-ից Յուպիտեր (լատին․՝ Jupiter) կամ Լուսնթագ, Արեգակից հեռավորությամբ հինգերորդ և արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը։ Յուպիտերի զանգվածը կազմում է Արեգակի զանգվածի ընդամենը մեկ հազարերորդը (0,1%), միևնույն ժամանակ այն երկուսուկես անգամ մեծ է արեգակնային համակարգի բոլոր մնացած մոլորակների ընդհանուր զանգվածից։ Սատուրնի, Ուրանի և Նեպտունի հետ միասին դասվում է գազային հսկաների դասին։ Այս չորս մոլորակները երբեմն միասին նաև անվանվում են յուպիտերյաններ կամ արտաքին մոլորակներ։ Յուպիտերը մարդկությանը հայտնի է հնագույն ժամանակներից, ինչը և արտացոլված է տարբեր մշակույթների դիցաբանության մեջ և կրոնական պատկերացումներում՝ Միջագետքի, Բաբելոնի, Հունաստանի և այլն։ Հռոմեացիները մոլորակն անվանել են Հռոմեական աստվածների բարձրագույնի՝ Յուպիտերի անունով։ Երկրից դիտելիս, Յուպիտերը կարող է հասնել −2,94 տեսանելի մեծություն, հետևաբար այն Երկրի գիշերային երկնքում մեծությամբ երրորդ պայծառ մարմինն է՝ Լուսնից և Վեներայից հետո (Մարսը մոտավորապես կարող է հասնել Յուպիտերի մեծության միայն իր ուղեծրի որոշակի կետերում) շարունակել...	Փետրվարի 10 Ալբերտ Այնշտայն, 1947 թ. լուսանկար Ալբերտ Այնշտայն, թարգմանության այլ տարբերակով՝ Ալբերտ Էյնշտեյն (գերմ.՝ Albert Einstein, [ˈalbɐt ˈaɪ̯nʃtaɪ̯n]) (մարտի 14, 1879 - ապրիլի 18, 1955) ծնունդով գերմանացի տեսական ֆիզիկոս, ով զարգացրեց հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը՝ Ֆիզիկայի երկու հիմնասյուներից մեկը։ Այս նվաճման համար Այնշտայնին հաճախ համարում են ժամանակակից ֆիզիկայի հայր։ Նրա հանրահայտ զանգված-էներգիա համարժեքության բանաձևն E = mc2 երկու անգամ համարվել է «աշխարհի ամենահայտնի հավասարումը»։ 1921 թվականին տեսական ֆիզիկայում իր ներդրումների համար նա արժանացել է Նոբելյան մրցանակի ֆիզիկայում, մասնավորապես «ֆոտոէֆեկտի օրենքի հայտնագործության համար»։ Իր գործունեության շեմին Այնշտայնը կարծում էր, որ Նյուտոնյան մեխանիկան այլևս բավարար չէ համապատասխանացնելու դասական մեխանիկայի օրենքները էլեկտրամագնիսական դաշտի օրենքների հետ։ Այս գաղափարը և ուղղորդեց նրան զարգացնելու իր հարաբերականության հատուկ տեսությունը շարունակել...
Փետրվարի 11 Յուպիտերի լուսանկարը կատարված «Վոյաջեր-1» ԱՄԿ-ից Յուպիտեր (լատին․՝ Jupiter) կամ Լուսնթագ, Արեգակից հեռավորությամբ հինգերորդ և արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը։ Յուպիտերի զանգվածը կազմում է Արեգակի զանգվածի ընդամենը մեկ հազարերորդը (0,1%), միևնույն ժամանակ այն երկուսուկես անգամ մեծ է արեգակնային համակարգի բոլոր մնացած մոլորակների ընդհանուր զանգվածից։ Սատուրնի, Ուրանի և Նեպտունի հետ միասին դասվում է գազային հսկաների դասին։ Այս չորս մոլորակները երբեմն միասին նաև անվանվում են յուպիտերյաններ կամ արտաքին մոլորակներ։ Յուպիտերը մարդկությանը հայտնի է հնագույն ժամանակներից, ինչը և արտացոլված է տարբեր մշակույթների դիցաբանության մեջ և կրոնական պատկերացումներում՝ Միջագետքի, Բաբելոնի, Հունաստանի և այլն։ Հռոմեացիները մոլորակն անվանել են Հռոմեական աստվածների բարձրագույնի՝ Յուպիտերի անունով։ Երկրից դիտելիս, Յուպիտերը կարող է հասնել −2,94 տեսանելի մեծություն, հետևաբար այն Երկրի գիշերային երկնքում մեծությամբ երրորդ պայծառ մարմինն է՝ Լուսնից և Վեներայից հետո (Մարսը մոտավորապես կարող է հասնել Յուպիտերի մեծության միայն իր ուղեծրի որոշակի կետերում) շարունակել...	Փետրվարի 12 Ալբերտ Այնշտայն, 1947 թ. լուսանկար Ալբերտ Այնշտայն, թարգմանության այլ տարբերակով՝ Ալբերտ Էյնշտեյն (գերմ.՝ Albert Einstein, [ˈalbɐt ˈaɪ̯nʃtaɪ̯n]) (մարտի 14, 1879 - ապրիլի 18, 1955) ծնունդով գերմանացի տեսական ֆիզիկոս, ով զարգացրեց հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը՝ Ֆիզիկայի երկու հիմնասյուներից մեկը։ Այս նվաճման համար Այնշտայնին հաճախ համարում են ժամանակակից ֆիզիկայի հայր։ Նրա հանրահայտ զանգված-էներգիա համարժեքության բանաձևն E = mc2 երկու անգամ համարվել է «աշխարհի ամենահայտնի հավասարումը»։ 1921 թվականին տեսական ֆիզիկայում իր ներդրումների համար նա արժանացել է Նոբելյան մրցանակի ֆիզիկայում, մասնավորապես «ֆոտոէֆեկտի օրենքի հայտնագործության համար»։ Իր գործունեության շեմին Այնշտայնը կարծում էր, որ Նյուտոնյան մեխանիկան այլևս բավարար չէ համապատասխանացնելու դասական մեխանիկայի օրենքները էլեկտրամագնիսական դաշտի օրենքների հետ։ Այս գաղափարը և ուղղորդեց նրան զարգացնելու իր հարաբերականության հատուկ տեսությունը շարունակել...
Փետրվարի 13 Յուպիտերի լուսանկարը կատարված «Վոյաջեր-1» ԱՄԿ-ից Յուպիտեր (լատին․՝ Jupiter) կամ Լուսնթագ, Արեգակից հեռավորությամբ հինգերորդ և արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը։ Յուպիտերի զանգվածը կազմում է Արեգակի զանգվածի ընդամենը մեկ հազարերորդը (0,1%), միևնույն ժամանակ այն երկուսուկես անգամ մեծ է արեգակնային համակարգի բոլոր մնացած մոլորակների ընդհանուր զանգվածից։ Սատուրնի, Ուրանի և Նեպտունի հետ միասին դասվում է գազային հսկաների դասին։ Այս չորս մոլորակները երբեմն միասին նաև անվանվում են յուպիտերյաններ կամ արտաքին մոլորակներ։ Յուպիտերը մարդկությանը հայտնի է հնագույն ժամանակներից, ինչը և արտացոլված է տարբեր մշակույթների դիցաբանության մեջ և կրոնական պատկերացումներում՝ Միջագետքի, Բաբելոնի, Հունաստանի և այլն։ Հռոմեացիները մոլորակն անվանել են Հռոմեական աստվածների բարձրագույնի՝ Յուպիտերի անունով։ Երկրից դիտելիս, Յուպիտերը կարող է հասնել −2,94 տեսանելի մեծություն, հետևաբար այն Երկրի գիշերային երկնքում մեծությամբ երրորդ պայծառ մարմինն է՝ Լուսնից և Վեներայից հետո (Մարսը մոտավորապես կարող է հասնել Յուպիտերի մեծության միայն իր ուղեծրի որոշակի կետերում) շարունակել...	Փետրվարի 14 Ալբերտ Այնշտայն, 1947 թ. լուսանկար Ալբերտ Այնշտայն, թարգմանության այլ տարբերակով՝ Ալբերտ Էյնշտեյն (գերմ.՝ Albert Einstein, [ˈalbɐt ˈaɪ̯nʃtaɪ̯n]) (մարտի 14, 1879 - ապրիլի 18, 1955) ծնունդով գերմանացի տեսական ֆիզիկոս, ով զարգացրեց հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը՝ Ֆիզիկայի երկու հիմնասյուներից մեկը։ Այս նվաճման համար Այնշտայնին հաճախ համարում են ժամանակակից ֆիզիկայի հայր։ Նրա հանրահայտ զանգված-էներգիա համարժեքության բանաձևն E = mc2 երկու անգամ համարվել է «աշխարհի ամենահայտնի հավասարումը»։ 1921 թվականին տեսական ֆիզիկայում իր ներդրումների համար նա արժանացել է Նոբելյան մրցանակի ֆիզիկայում, մասնավորապես «ֆոտոէֆեկտի օրենքի հայտնագործության համար»։ Իր գործունեության շեմին Այնշտայնը կարծում էր, որ Նյուտոնյան մեխանիկան այլևս բավարար չէ համապատասխանացնելու դասական մեխանիկայի օրենքները էլեկտրամագնիսական դաշտի օրենքների հետ։ Այս գաղափարը և ուղղորդեց նրան զարգացնելու իր հարաբերականության հատուկ տեսությունը շարունակել...
Փետրվարի 15 Յուպիտերի լուսանկարը կատարված «Վոյաջեր-1» ԱՄԿ-ից Յուպիտեր (լատին․՝ Jupiter) կամ Լուսնթագ, Արեգակից հեռավորությամբ հինգերորդ և արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը։ Յուպիտերի զանգվածը կազմում է Արեգակի զանգվածի ընդամենը մեկ հազարերորդը (0,1%), միևնույն ժամանակ այն երկուսուկես անգամ մեծ է արեգակնային համակարգի բոլոր մնացած մոլորակների ընդհանուր զանգվածից։ Սատուրնի, Ուրանի և Նեպտունի հետ միասին դասվում է գազային հսկաների դասին։ Այս չորս մոլորակները երբեմն միասին նաև անվանվում են յուպիտերյաններ կամ արտաքին մոլորակներ։ Յուպիտերը մարդկությանը հայտնի է հնագույն ժամանակներից, ինչը և արտացոլված է տարբեր մշակույթների դիցաբանության մեջ և կրոնական պատկերացումներում՝ Միջագետքի, Բաբելոնի, Հունաստանի և այլն։ Հռոմեացիները մոլորակն անվանել են Հռոմեական աստվածների բարձրագույնի՝ Յուպիտերի անունով։ Երկրից դիտելիս, Յուպիտերը կարող է հասնել −2,94 տեսանելի մեծություն, հետևաբար այն Երկրի գիշերային երկնքում մեծությամբ երրորդ պայծառ մարմինն է՝ Լուսնից և Վեներայից հետո (Մարսը մոտավորապես կարող է հասնել Յուպիտերի մեծության միայն իր ուղեծրի որոշակի կետերում) շարունակել...	Փետրվարի 16 Օլիմպիական խաղեր (Օլիմպիադա), խոշորագույն միջազգային սպորտային մրցաշար, որ անց է կացվում յուրաքանչյուր չորս տարին մեկ: Օլիմպիական խաղերը սկիզբ են առել Հին Հունաստանում, սակայն 4-րդ դարում արգելվել են: «Վերածնվել» են 19-րդ դարում ֆրանսիացի բարոն Պիեր դե Կուբերտենի ջանքերի շնորհիվ: Օլիմպիական խաղերը կամ Ամառային Օլիմպիական խաղերը 1896 թ. ի վեր տեղի են ունեցել յուրաքանչյուր չորս տարին մեկ, բացառություն են կազմել համաշխարհային պատերազմի տարիները: 1924 թվականից սկսեցին կազմակերպվել նաև Ձմեռային Օլիմպիական խաղերը, որոնք սկզբնական շրջանում տեղի էին ունենում նույն տարում, ինչ Ամառային Օլիմպիական խաղերը: Սակայն 1994 թվականից Ձմեռային Օլիմպիական Խաղերը անց են կացվում Ամառային Օլիմպիական խաղերից երկու տարի անց շարունակել...
Փետրվարի 17 Տյուբերկուլյոզի հարուցիչները Տուբերկուլոզ (լատին․՝ tuberculum նշանակում է թմբիկ, հայերեն տարբերակներ` պալարախտ, թոքախտ), սպեցիֆիկ վարակիչ հիվանդություն է: Հարուցիչը տուբերկուլյոզի միկոբակտերիան է: Առավել հաճախ ախտահարվում են շնչառական օրգանները, սակայն ախտաբանական պրոցեսի մեջ ընդգրկվում են նաև այլ օրգան համակարգերը: Տուբերկուլյոզը հնագույն և տարածված հիվանդություններից մեկն է աշխարհում: Հայտնաբերվել են տուբերկուլյոզանման ախտաբանական երևույթներ դեռևս քարե դարի մարդկանց և Եգիպտոսի մումիաների ոսկրային մնացորդներում: Հին դարերի բժիշկները առանձնացնում էին տուբերկուլյոզին բնորոշ ախտանշանների կոմպլեքս. ուժեղ հազ` խորխարտադրությամբ, հաճախակի արյունափսխումներով և տենդով, որը բերում էր հիվանդի արագ հյուծման. այստեղից առաջացել է տուբերկուլյոզի հետազոտություններով զբաղվող գիտության` ֆիթիզիատրիայի (հուն․՝ фθίσις -հյուծում, քայքայում) անվանումը շարունակել...	Փետրվարի 18 Պետրոս Ադամյանը Համլետի դերում (1870-ականներ) Հայկական թատրոնն առաջացել է մ.թ.ա. I հազարամյակում՝ ստրկատիրական համայնական կարգերի ժամանակ Գիսանե և Անահիտ աստվածուհիներին նվիրված ծիսակատարություններից։ Հայկական պրոֆեսիոնալ թատրոնն առաջացել է հելլենիստական դարաշրջանի հայկական միապետություններում ողբերգությունից և ժողովրդական կատակերգությունից։ Հույն պատմաբան Պլուտարքոսի վկայությամբ մ.թ.ա. 69թ․ Տիգրան Մեծ (Տիգրան Բ Մեծ) արքան պատմական Հայաստանի հարավային մայրաքաղաք Տիգրանակերտում կառուցել է Սիրիայի հելլենիստական ամֆիթատրոնների նման մի շինություն, որտեղ ներկայացումներ էին բեմադրվում։ Հայտնի է նաև, որ Տիգրանի որդի Արտավազդ Բ-ն (մ․թ․ա․ 56-34 թթ, ով ողբերգություններ էր գրում Հայաստանի հյուսիսային մայրաքաղաք Արտաշատում (որին հռոմեացիները Հայաստանի Կարթագեն էին անվանում), ստեղծել է հելլենիստական ոճի թատրոն շարունակել...
Փետրվարի 19 Խնուսի գավառ, Խնուս, Հարք, Վարաժնունիք, պատմա-աշխարհագրական միավոր Արևմտյան Հայաստանում, այժմ՝ Թուրքիայի Էրզրումի վիլայեթում։ Վարչական կենտրոնը՝ Խնուս։ Գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհի կենտրոնական մասում՝ զբաղեցնելով հիմնականում Խնուսի գոգավորությունը Բյուրակնյան լեռների հետ միասին։ Խնուսի գավառը բանուկ ճանապարհներով կապված է Մուշի, Կարինի, Վանի հետ։ Արևմտյան կողմում բարձրանում է Բյուրակնը, որտեղ մի ընդհանուր ակունքից, միմյանցից ոչ ավելի քան 500 մ հեռավորության վրա, սկիզբ են առնում Հայոց պատմության մեջ հռչակված երկու մեծ գետերը. Արաքսը հոսում է դեպի հյուսիս, ապա՝ արևելք, իսկ Արածանին՝ հարավ և արևմուտք։ Հյուսիս-արևմուտքից դեպի հարավ-արևելք տարածքով մեկ հոսում է Խնուս գետը։ Հայտնի էր նաև «Խնուսի Նեղոսը»՝ ստորերկրյա այն գետը, որ հորդառատ երկրի երես դուրս գալով Խըռթ գյուղի մոտերքը՝ կտրում էր Քառասուն Մանուկ սրբատեղ-ուխտատեղին, այնուհետև բաժանվում առուների՝ ոռոգելու համար գյուղական արոտավայրերը։ Այդ վայրերի հետ են կապված ժողովրդական մի շարք ավանդություններ։ Դրանցից մեկի համաձայն, իբր Բյուրակնում՝ հազար լճերի վրա է գտնվում աստվածակերտ դրախտը շարունակել ...	Փետրվարի 20 Գանիմեդի Յուպիտերին հակադարձ կողմի լուսանկարը, կատարված է «Գալիլեո» ԱՄԿ-ի միջոցով Գանիմեդ (հին հունարեն՝ Γανυμήδης), Յուպիտերի յոթերորդ արբանյակն է, Գալիլեյան արբանյակներից և, ընդհանրապես, Արեգակնային համակարգում ամենամեծ արբանյակը, 8 %-ով մեծ է Մերկուրիից (Գանիմեդի տրամագիծը հավասար է 5 268 կիլոմետրի), իսկ զանգվածով զիջում է այդ մոլորակին համարյա երկու անգամ՝ 45 %-ով։ Համեմատության համար, Գանիմեդի տրամագիծը 2 %-ով մեծ է Տիտանի տրամագծից, որը մեծությամբ երկրորդ արբանյակն է Արեգակնային համակարգում, ինչպես նաև Գանիմեդը ամենամեծ զանգվածը ունի մոլորակների արբանյակների մեջ, նրա զանգվածը 2,02 անգամ մեծ է երկրային Լուսնի զանգվածից։ Հայտնաբերվել է Գալիլեո Գալիլեյի կողմից 1610 թվականին։ Գանիմեդը կազմված է մոտավորապես հավասար քանակի սիլիկատային ապարներից և ջրային սառույցից։ Սա ամբողջությամբ դիֆերենցացված մարմին է երկաթով հարուստ հեղուկ միջուկով։ Գանիմեդի վրա ենթադրաբար գոյություն ունի ստորգետնյա օվկիանոս, որը գտնվում է սառույցի շերտերի և մակերևույթի միջև, մոտավորապես 200 կիլոմետր խորության վրա։ Գանիմեդի մակերևույթը ներկայացված է երկու տեսակի լանդշաֆտներով։ Մուգ շրջանները, որոնք զբաղեցնում են մակերևույթի մեկ երրորդ մասը, ծածկված են հարվածային խառնարաններով, որոնց տարիքը հասնում է չորս միլիարդ տարվա։ Ավելի պայծառ մասերը, որոնք ծածկում են մնացած մակերևույթը, հարուստ են լայն իջվածքներով և լեռնաշղթաներով, ավելի երիտասարդ տարիք ունեն շարունակել...
Փետրվարի 21 Ռուբլիի պաշտոնական նշանը, վավերացված ՌԴ ԿԲ-ի կողմից Ռուսական Ռուբլին Ռուսաստանի դրամական միավորն է։ Օգտագործվում է նաև Աբխազիայում և Հարավային Օսիայում։ Իսկ 2012 թվականի փետրվարին Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետության նախագահ Եվգենի Շևչուկը հայտարարեց Մերձդնեստրում ռուբլիի զուգահեռ օգտագործման հնարավորության մասին։ Ռուսական ռուբլիի տառային կոդը ISO 4217 ստանդարտում RUB-ն է, թվայինը՝ 643։ Մինչև Ռուսաստանի 1998 թվականի դրամային հեղաշրջումը, օգտագործվում էր RUR (810) կոդը։ Թեև 810 թվային կոդը մինչև այժմ կիրառվում է բանկային հաշիվների համար։ Ռուսաստանում ռուբլին գործածվում է դեռևս XIII դարից։ Այժմյան ռուսական ռուբլին փաստացի հայտնվել է 1991 թվականի դեկտեմբերին, Սովետական ռուբլիի հետ, որը մնաց մինչև 1993 թվականը: 1992-1993 թվականների թղթադրամների վրա, այնտեղ, որտեղ առաջ Լենինն էր, այժմ պատկերված է Մոսկովյան Կրեմլը շարունակել...	Փետրվարի 22 Շոն Քոնների, 1999 թ. լուսանկար Սըր Թոմաս Շոն Քոնների (անգլ.՝ Thomas Sean Connery; օգոստոսի 25, 1930 (93 տարեկան), Էդինբուրգ, Շոտլանդիա), շոտլանդացի կինոդերասան։ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի և մի շարք այլ երկրների պետական պարգևների դափնեկիր է։ Հատկապես հայտնի է որպես Ջեյմս Բոնդի մասին պատմող ֆիլմաշարի առաջին դերասան։ Կինոյում խաղացել է գերազանցապես դրական կերպարների։ Նրա հերոսները արագաշարժ, ճարպիկ, ուժեղ ու հնարամիտ անձինք են՝ գաղտնի գործակալներ, լրտեսներ, զինվորականներ, թագավորներ և այլն։ Շոն Քոններին ծնվել է 1930 թվականի օգոստոսի 25-ին Շոտլանդիայի Էդինբուրգ քաղաքում։ Հայրը՝ Ջոզեֆ Քոններին բանվոր էր, իսկ մայրը՝ Էֆեմիի Մակլինը, հավաքարարուհի։ Առաջին մասնագիտությունը, որով նա աշխատել է եղել է կաթնամթերքի վաճառող։ Դրանից հետո ծառայության է անցել Մեծ Բրիտանիայի Թագավորական ռազմածովային ուժերում։ Շոն Քոններին 2 անգամ ամուսնացել է։ Առաջին կինը Դայան Սիլենտոն է, ում հետ ամուսնացել է 1962 թվականին։ 1973 թվականին նրանք ամուսնալուծվել են։ 1975 թվականին ամուսնացել է մասնագիտությամբ նկարչուհի Միշելին Ռոքվեբրունի հետ, ում հետ ապրում է մինչ օրս շարունակել...
Փետրվարի 23 Նիլտոն Սանտոս, 2004 թ. լուսանկար Նիլտոն դոս Ռեյս Սանտոս (պորտ.՝ Nílton dos Reis Santos, մայիսի 16, 1925թ., Ռիո դե Ժանեյրո - նոյեմբերի 27, 2013թ., Ռիո դե Ժանեյրո), բրազիլացի ֆուտբոլիստ, ձախ պաշտպան։ Իր ամբողջ կարիերայի ընթացքում խաղացել է «Բոտաֆոգո» ակումբի կազմում։ Բոտաֆոգոյի կազմում անցկացրել է 722 հանդիպում, դարձել 11 գոլի հեղինակ։ Բրազիլիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի կազմում անցկացրած 75 խաղում դարձել է 3 գոլի հեղինակ։ Երկու անգամ դարձել է աշխարհի չեմպիոն, ևս մեկ անգամ Հարավային Ամերիկայի չեմպիոն, աշխարհի առաջնության արծաթե մեդալակիր է։ Երեք անգամ կարողացել է նվաճել արծաթե մեդալ Հարավային Ամերիկայի գավաթի խաղարկությունների ժամանակ։ Բոտաֆոգոյի կազմում ռեկորդակիր է իր անցկացրած հանդիպումների թվով։ Առաջին ֆուտբոլիստն է, ով հանդես է եկել Աշխարհի 4 առաջնություններում։ Ըստ իտալական «Guerin Sportivo» ամսագրի մտնում է 20-րդ դարի լավագույն 50 լավագույն ֆուտբոլիստների ցանկի մեջ, իսկ ըստ «World Soccer» ամսագրի՝ 20-րդ դարի 100 լավագույն ֆուտբոլիստների ցանկի մեջ։ 20-րդ դարի Հարավային Ամերիկայի լավագույն ֆուտբոլիստների ցանկում զբաղեցնում է 12-րդ հորիզոնականը) ընդգրկված է ՖԻՖԱ 100-ի մեջ շարունակել...	Փետրվարի 24 Հայաստանի տարածքը գտնվում է Ալպհիմալայան ծալքավոր մարզի Տավրոս-կովկասյան հատվածի ներքին խոշոր տեկտոնական կառույցի՝ Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիս-արևելյան մասում և բնորոշվում է բարդ երկրաբանական առանձնահատկություններով։ Վաղ անցյալում Լավրասիա, Գոնդվանա ընդարձակ մայրցամաքների միջև գոյություն է ունեցել Թետիս օվկիանոսը՝ ալպհիմալայան երկրակամարածալքային իջվածքը։ Հետագայում, բազմիցս կրկնվող լեռնակազմական շարժընթացների հետևանքով, Գոնդվանայի արաբական ելուստի և Լավրասիայի արևելաեվրոպական սալի միջև ձևավորվել են մարզի ծալքավոր և բեկորային համակարգերը։ Երկրակեղևի հաստությունն այստեղ կազմում է 38-40 կմ-ից (իջվածքներում) մինչև 52-53 կմ (բարձրացումներում), հրաբխանստվածքային շերտի հաստությունը 3-8 կմ է, գրանիտային շերտինը՝ 20-30 կմ բազալտային շերտինը՝ 20-25 կմ։ Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիսային թևը կազմում է Փոքր Կովկասի, Կարադաղի, Թալիշի կուլիսաձև զուգորդվող կամարածալքերի շարքը, իսկ հարավային և կենտրոնական թևերը՝ Հայկական Տավրոսի և Զագրոշի լեռնաշղթաները։ Սրանք, որպես ծալքավոր համակարգեր, ձևավորվել են մասամբ պալեոզոյում ու մեզոզոյում՝ հիմնականում պալեոգենի լեռնակազմական շարժումների հետևանքով։ Հայկական լեռնաշխարհի տարածքը կայնոզոյի վերջում տեկտոնական շարժումների հետևանքով ենթարկվել է տարբերակված խոշոր կամարաձև բարձրացումների շարունակել ...
Փետրվարի 25 Սուր լեյկոզները կամ սուր լէյկեմիաները բավականին հազվադեպ հանդիպող չարորակ հիվանդություններ են և կազմում են բոլոր չարորակ հիվանդությունների 3%-ը, սակայն, արյան և լիմֆատիկ համակարգի չարորակ հիվանդությունների կառուցվածքում գրավում են առաջին տեղերից մեկը։ Բնորոշվում է արյան սկզբնավորող բջիջների ախտաբանական երիտասարդացումով, օրգանիզմում ախտաբանական արտաոսկրածուծային արյունաստեղծման բազմաթիվ օջախների գոյացումով։ Լեյկոզների առաջացման պատճառը վերջնականապես բացահայտված չէ։ Հիվանդությունը կարող է զարգանալ ինչպես ժառանգաբար՝ քրոմոսոմային ապարատի կազմության և կառուցվածքային խանգարումներից, այնպես էլ ձեռքբերովի՝ մուտագեն գործոնների ազդեցության հետևանքով։ Այդպիսի գործոններին են պատկանում իոնացնող ճառագայթահարումը (ռադիացիան), որոշ քիմիական միացությունները (բենզոլ), ցիտոստատիկ իմունոդեպրեսանաները և այլն շարունակել ...	Փետրվարի 26 Մայր Հայաստան, 20-րդ դար Գորգ, բազմագույն զարդանախշերով, խավածածկ կամ առանց խավի քառանկյուն գեղարվեստական գործվածք։ Ծառայում է որպես փռոց, ծածկոց, վարագույր, բնակարանը տաքացնելու, զարդարելու ինչպես նաև ձայնակլանման համար։ Գորգերը հիմնականում հյուսում են թելերից: Հանդիպում են նաև ասեղնագործ և գույնզգույն կտորներից կարված գորգեր։ Գործվածքի գեղարվեստական առանձնահատկությունները որոշվում են դրա մակերեսով (խավով կամ առանց խավի), նյութով (բուրդ, մետաքս, վուշ, բամբակ) չափսերով, զարդերիզի և կենտրոնական դաշտի փոխհարաբերությամբ, զարդանկարի բնույթով, հորինվածքով և գունային կառուցվածքով: Գորգի ամենավաղ նմուշը գտնվել է Ալթայի Պազիրիկ կուրգանում և թվագրվում է Ք.ա. 5-րդ դար: Մի շարք գիտնականներ գտնում են, որ այն ստեղծվել է Հայկական լեռնաշխարհում: Հայերենում գորգ և կարպետ բառերն օգտագործվում են որպես հոմանիշ բառեր՝ միայն այն տարբերությամբ, որ գորգերն ունենում են թելախավ, իսկ կարպետները՝ ոչ: Գորգ բառն առաջին անգամ հիշատակվում է Տավուշի Կապտավանք եկեղեցու պատին եղած արձանագրություններից մեկում (1242-1243 թթ) շարունակել...
Փետրվարի 27 Շամախեցի հայուհի, 1883թ. Հայերը ներկայիս Ադրբեջանական Հանրապետության տարածքում ապրել են հնագույն ժամանակներից։ 1979 թվականի տվյալներով Ադրբեջանում ապրում էր 475.500 հայ, սակայն 1988-1992 թվականներին Ադրբեջանում կազմակերպված հայերի ջարդերից հետո (Սումգայիթի ջարդեր, Գանձակի ջարդեր, Բաքվի ջարդեր) այնտեղ հայ համայնք այլևս գոյություն չունի չնայած որ ներկայիս Ադրբեջանում բնակվում է 2.000-3.000 հայ հիմնականում Բաքվում և գյուղերում: Ադրբեջանի ներկայիս տարածքը, որն ընկած է Կուր գետի և Կովկասյան լեռնաշղթայի միջև, պատմականորեն կազմել է Աղվանք երկիրը։ Իսկ Կուրի և Արաքսի, ինչպես նաև Կուրի ստորին հոսանքի և Կասպիական (այժմ` Թալիշի) լեռնաշղթայի միջև ընկած տարածքները կազմել են պատմական Հայաստանի Արցախ, Ուտիք և Փայտակարան, մասամբ` Սյունիք և Այրարատ նահանգները։ Սելջուկյան թուրքերի արշավանքների ժամանակաշրջանում (11-րդ դարի երկրորդ կես) վաչկատուն օղուզաթուրքմենական մի շարք ցեղեր Միջին Ասիայից զանգվածաբար թափանցել են Ատրպատական (արաբերեն` Ադրաբիջան, Ադարբայջան, Ազրի բեջան) և արևելյան Անդրկովկաս։ Հայերից զավթած բերրի հողերը տրվել են սելջուկյան զինվորներին ու պաշտոնյաներին, որոնք դրանք մեծամասամբ վերածել են արոտավայրերի շարունակել...	Փետրվարի 28 կենտրոնական մամուլին` մասնավորապես «Պրավդա» թերթին քննադատող ցուցանակ, Երևան, 1988 թ. Սումգայիթի ջարդեր, Խորհրդային Ադրբեջանի Սումգայիթ քաղաքում ադրբեջանական իշխանությունների կողմից պետական մակարդակով կազմակերպված քաղաքի հայ ազգաբնակչության եղեռն և զանգվածային տեղահանություն, որը տեղի է ունեցել 1988 թվականի փետրվարի 27-ից 29-ը ընկած ժամանակահատվածում: Հայ ազգի դեմ իրականացրած այս հանցագործության նպատակն էր կանխել Արցախյան շարժումը, հայերին ահաբեկելով նոր արյունահեղ գործողությունների հեռանկարով՝ կանխել Արցախյան ազատագրական պայքարի տարածումը: Փետրվարի 26-ին՝ դեպքերից մեկ օր առաջ, Միխաիլ Գորբաչովը հայ մտավորականների հետ հանդիպման ժամանակ «մտավախություն» էր հայտնել Բաքվում ապրող ավելի քան 200.000 հայերի անվտանգության ապահովման շուրջ՝ այն ուղղակիորեն կապելով ԼՂԻՄ-ը Հայաստանի ԽՍՀ-ին վերամիավորվելու արցախահայության պահանջի հետ: Սումգայիթում կրքերը բորբոքելու համար օգտագործվել են ստահոդ լուրեր. իբր Հայաստանում զանգվածաբար սպանում են ադրբեջանցիներին, թալանում նրանց ունեցվածքը և այլն: Մասնավորապես սադրիչ ազդեցություն է ունեցել ԽՍՀՄ գլխավոր դատախազ Կատուսևի հեռուստատեսային ելույթի ժամանակ հրապարակված Ասկերանի դեպքերի ընթացքում երկու ադրբեջանցիների սպանության մասին տեղեկությունը: Ոճրագործությունը ծրագրավորված է եղել նախօրոք: Այդ են վկայում ջարդարարների մոտ հայերի բնակարանների ցուցակների առկայությունը, նախապես մշակված սցենարը և դերերի բաժանումը (սպանություն և ջարդեր իականացնողներ, թալանողներ, ունեցվածք ոչնչացնողներ, հանցագործության հետքերը վերացնողներ), ոճիրն իրականացնելու համար արտադրամասերում մետաղաձողերի և այլ գործիքների պատրաստումը, թմրանյութերի և ոգելից խմիչքի բաժանումը շարունակել...