«Տավուշի մարզ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
|||
| Տող 83. | Տող 83. | ||
== Բնակավայրեր == |
== Բնակավայրեր == |
||
Տավուշի մարզը իր մեջ ներառում է 4 աշխարհների գավառներ ու գավառամասեր։ Մարզի տարածքի հյուսիսային մասը (Նոյեմբերյանի տարածաշրջան) հիմնականում համապատասխանում է [[Գուգարք]]ի [[Կողբափոր]], կենտրոնական և արևմտյան մասերը՝ (Իջևանի տարածաշրջան)՝ [[Կայեն]] և [[Կանգարք]] գավառներին։ Հարավային մասը՝ (Դիլիջանի տարածաշրջան) մտել է [[Այրարատ]] աշխարհի [[Վարաժնունիք]] գավառի մեջ, իսկ արևելյան մասերի՝ (Բերդի տարածաշրջան) բնակավայրերն ու հնավայրերը հիշատակվում են [[Ուտիք]] աշխարհի [[Փառիսոս]] և [[Արցախ]] աշխարհի [[Քուստի]] գավառներում։ |
Տավուշի մարզը իր մեջ ներառում է 4 աշխարհների գավառներ ու գավառամասեր։ Մարզի տարածքի հյուսիսային մասը (Նոյեմբերյանի տարածաշրջան) հիմնականում համապատասխանում է [[Գուգարք]]ի [[Կողբափոր]], կենտրոնական և արևմտյան մասերը՝ (Իջևանի տարածաշրջան)՝ [[Կայեն]] և [[Կանգարք]] գավառներին։ Հարավային մասը՝ (Դիլիջանի տարածաշրջան) մտել է [[Այրարատ]] աշխարհի [[Վարաժնունիք]] գավառի մեջ, իսկ արևելյան մասերի՝ (Բերդի տարածաշրջան) բնակավայրերն ու հնավայրերը հիշատակվում են [[Ուտիք]] աշխարհի [[Փառիսոս]] և [[Արցախ]] աշխարհի [[Քուստի]] գավառներում։ |
||
Մարզի Դիտավան գյուղում [[Հայաստան Համահայկական հիմնադրամ]]ն իր [[Արգենտինա]]յի տեղական մարմնի միջոցով իրականացրել է չորս կարեւորագույն ենթակառուցվածքային ծրագիր: Շնորհիվ այդ ձեռնարկների գյուղն այսօր ունի գազ, խմելու ջուր, նորակառույց դպրոց<ref>[http://www.hottv.am/people/170809 Նորակառույց դպրոց Դիտավանում]</ref> եւ համայնքային կենտրոն: |
|||
== Տնտեսություն == |
== Տնտեսություն == |
||
19:11, 7 փետրվարի 2014-ի տարբերակ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Տավուշ (այլ կիրառումներ)
 | |
|---|---|
 | |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Կարգավիճակ | մարզ |
| Մտնում է | Հայաստան |
| Վարչկենտրոն | Իջևան |
| Բնակչություն | ▼103 589 մարդ (2022) |
| Տարածք | 2704 կմ² |
.svg) | |
| Հիմնադրված է | նոյեմբերի 7, 1995 թ. |
| ISO 3166-2 կոդ | AM-TV |
| Փոստային ինդեքսներ | 3901–4216 |
| tavush.mtad.am | |
Տավուշի մարզ, մարզ Հայաստանի Հանրապետության հյուսիս-արևելյան մասում, մարզկենտրոնը Իջևան քաղաքն է։
Աշխարհագրություն
ՀՀ Տավուշի մարզը գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքի հյուսիս-արևելյան հատվածում։ Ընդգրկում է Իջևանի, Տավուշի (նախկինում՝ Շամշադին), Նոյեմբերյանի տարածաշրջանները և 4 քաղաքներ՝ Իջևանը, Նոյեմբերյանը, Բերդը և Դիլիջանը։
Մարզը սահմանակից է Վրաստանին, հյուսիսում և արևելքում՝ Ադրբեջանին։ ՀՀ պետական սահմանից մարզին բաժին է ընկնում 400 կմ հատված, որից 352-ը՝ Ադրբեջանի հետ։ Մարզի կենտրոնով դեպի հյուսիս-արևելք հոսում է Աղստև գետը։ Ծովի մակերևույթին ամենամոտ կետը (ՀՀ ռելիեֆի ամենացածր կետը) գտնվում է Դեբեդավան գյուղի մոտ՝ 380 մ, ամենաբարձր կետը՝ Միափորի լեռնաշղթայի Մուրղուզ լեռն է՝ 2993 մ։ ՀՀ Տավուշի մարզը տարածվում է Փոքր Կովկասի լեռնաշղթաների արտաքին շարի վրա (Վիրահայոց, Գուգարաց և Միափորի լեռներ)։ Գտնվում է ՀՀ չափավոր խոնավ տարածաշրջանում։ Արևափայլքի տարեկան տևողությունը 1900-2000 ժամ է։
Ամառները լինում են տաք, ձմեռները՝ մեղմ։ Գետերը պատկանում են Կասպից ծովի (Կուր գետի) ավազանին և սնվում են հալոցքային, ստորերկրյա և անձրևային ջրերից։
Գտնվում է Երևանից 137 կմ հեռավորության վրա։
Բնակչություն
Տավուշի մարզում է գտնվում ՀՀ ամենախոշոր աղյուսակերտ եկեղեցին՝ Կիրանց վանքը։ Մարզը զբաղեցնում է ՀՀ տարածքի 9.1%-ը, 1 քառ. կմ-ի վրա ապրում է 50 մարդ։
Տավուշի մարզի բնակչությունը կազմում է հանրապետության բնակչության ընդհանուր թվաքանակի 4.2%-ը։ Բնակչության 62.3%-ը ապրում է գյուղական վայրերում։ Մարզը հանրապետության վառ արտահայտված գյուղատնտեսական շրջաններից է։ ՀՀ Տավուշի մարզկենտրոնը Իջևան քաղաքն է (մինչև 1919 թ՝ Քարվանսարա), որի բնակչությունը 2003 թ հունվարի 1-ի դրությամբ կազմել է 20.3 հազ բնակիչ։
Բնակավայրեր
Տավուշի մարզը իր մեջ ներառում է 4 աշխարհների գավառներ ու գավառամասեր։ Մարզի տարածքի հյուսիսային մասը (Նոյեմբերյանի տարածաշրջան) հիմնականում համապատասխանում է Գուգարքի Կողբափոր, կենտրոնական և արևմտյան մասերը՝ (Իջևանի տարածաշրջան)՝ Կայեն և Կանգարք գավառներին։ Հարավային մասը՝ (Դիլիջանի տարածաշրջան) մտել է Այրարատ աշխարհի Վարաժնունիք գավառի մեջ, իսկ արևելյան մասերի՝ (Բերդի տարածաշրջան) բնակավայրերն ու հնավայրերը հիշատակվում են Ուտիք աշխարհի Փառիսոս և Արցախ աշխարհի Քուստի գավառներում։
Մարզի Դիտավան գյուղում Հայաստան Համահայկական հիմնադրամն իր Արգենտինայի տեղական մարմնի միջոցով իրականացրել է չորս կարեւորագույն ենթակառուցվածքային ծրագիր: Շնորհիվ այդ ձեռնարկների գյուղն այսօր ունի գազ, խմելու ջուր, նորակառույց դպրոց[2] եւ համայնքային կենտրոն:
Տնտեսություն
Ողջ հյուսիս-արևելյան հատվածի վարչական, արդյունաբերական, կրթամշակութային կենտրոնն է և տրանսպորտային հանգույցը։ Քաղաքի արդյունաբերության հիմնական ուղղությունը մշակող արդյունաբերությունն է (մասնավորապես՝ փայտամշակումը, մետաղամշակումը, սննդամթերքի, հանքային ջրի և գինու արտադրությունները)։ Իջևան քաղաքը հայտնի է նաև գորգագործությամբ։
Բնապահպանություն
Բնական լիճը՝ Դիլիջանի մոտ գտնվող Պարզ լիճն է։ 1970-1980 թթ կառուցվել են Խնձորուտի, Հախումի, Տավուշի, Այգեձորի, Ջողազի և Իջևանի ջրամբարները։ Մարզի բնությունը գեղատեսիլ է։ Ընդհանուր մակերեսի 51%-ը զբաղեցնում են խառն անտառները, որոնք աչքի են ընկնում բուսական և կենդանական աշխարհի բազմազանությամբ, բնական ժառանգության անզուգական հուշարձաններով։ Բնության նախաստեղծ վիճակի պահպանության, առավել հարստացման և տեղական պայմաններում նոր տեսակների ստացման նպատակով Աղստևի ավազանում ստեղծված են Դիլիջանի պետական արգելոցը և Իջևանի անտառային այգին (դենդրոպարկը)։
Տուրիզմ
Մարզի և հատկապես Աղստևի հովտի բնակլիմայական պայմանները (մեղմ կլիմա, թթվածնով հարուստ լեռնային մաքուր օդ, հանքային բուժիչ ջրեր, անտառներ, դեղաբույսերով հարուստ լեռնաշխարհ) չափազանց նպաստավոր են բնակչության հանգստի կազմակերպման, առողջության վերականգման և միջազգային տուրիզմի ծավալման համար։
ՀՀ Տավուշի մարզի տարածքը չափազանց հարուստ է պատմամշակութային կառույցներով՝ վանքային համալիրներ, բերդեր, խաչքարեր, կամուրջներ, դամբարաններ, հուշակոթողներ, հուշաղբյուրներ։ Հատկանշական են Գոշավանքը, Հաղարծնի ու Մակարավանքի համալիրները, Տավուշի բերդը և այլն։
Արտաքին հղումներ
Ծանոթագրություններ
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Տավուշի մարզ կատեգորիայում։ |
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
