Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նորվեգիայի Նոբելյան ինստիտուտը Օսլոյի կենտրոնում

Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ (շվեդերեն՝ Nobels fredspris), հեղինակավոր մրցանակ, որն ամեն տարի Նոբելյան հիմնադրամի կողմից հանձնվում է խաղաղության ամրապնդման բնագավառում ձեռքբերումների համար։ Ալֆրեդ Նոբելի կողմից իր կտակով հաստատված հինգ Նոբելյան մրցանակներից մեկը, որը գրվել է 1895 թվականի նոյեմբերի 27-ին՝ Փարիզում[1][2][3]։

Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը շնորհվում է ամեն տարի սկսած 1901 թվականից։ ԱԱյս ընթացքում 97 մրցանակ է հանձնվել։ Ընդ որում, 19 անգամ պարգևատրում չի կատարվել. 1914-1916, 1918, 1923, 1924, 1928, 1932, 1939-1943, 1948, 1955-1956, 1966-1967 և 1972 թվականներին։ Նման բան նախատեսված է Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրությամբ այն դեպքում, եթե հավակնորդների ոչ մի գործունեություն բավականաչափ նշանակալի չէ[3]։ 1901 թվականին Խաղաղության մրցանակի առաջին դափնեկիրներ են դարձել շվեյցարացի Ժան Անրի Դյունանը և ֆրանսիացի Ֆրեդերիկ Պասին։ 2016 թվականին մրցանակի դափնեկիր Է դարձել Կոլումբիայի նախագահ Խուան Մանուել Սանտոսը։ 97 մրցանակներից 66 անգամ մրցանակն ամբողջությամբ հանձնվել է մեկ դափնեկրի, 29 անգամ խաղաղության մրցանակը բաժանվել է երկու դափնեկիրների միջև, 2 անգամ մրցանակը կիսել են միանգամից երեք դափնեկիրներ։ Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրության մեջ ասվում է, որ խաղաղության մրցանակը «ոչ մի դեպքում չի կարող բաժանվել ավելի քան երեք դափնեկիրների միջև»[3]։

1901 թվականից Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը շնորհվել է 130 դափնեկիրների, որոնց թվում եղել են 26 կազմակերպություններ։ Միաժամանակ, Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն մրցանակ է ստացել երեք անգամ, իսկ ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի վարչությունը՝ երկու անգամ։ 2016 թվականին մրցանակի արժանացած 104 անձանց թվում եղել է 16 կին։ 1905 թվականին առաջին կին դափնեկիր Է դարձել Բերտա ֆոն Զուտները։ Դափնեկիրների միջին տարիքը 1901 թվականից մինչև 2016 թվականն ընկած ժամանակահատվածում կազմում է 61 տարեկան։ 2016 թվականին ամենաերիտասարդ դափնեկիրը պակիստանցի իրավապաշտպան Մալալա Յուսուֆզայն է, որը պարգևատրման պահին՝ 2014 թվականին 17 տարեկան էր, իսկ ամենատարեցը բրիտանացի Ջոզեֆ Ռոտբլատն է, որը պարգևատրվել է 1995 թվականին՝ 87 տարեկան հասակում[3]։ Մեկ անգամ խաղաղության մրցանակը շնորհվել է հետմահու՝ Դագ Համարշոլդին 1961 թվականին։ 1974 թվականից ի վեր Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրությունը սահմանում է, որ մրցանակը չի կարող հետմահու պարգևատրվել, եթե մահը տեղի չի ունեցել Նոբելյան մրցանակի հայտարարությունից հետո[3]։

Թեկնածուների ընտրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրության համաձայն՝ թեկնածուներ կարող են առաջադրել հետևյալ անձինք[4]՝

  • ազգային խորհրդարանների և կառավարությունների անդամներ, նախարարների կաբինետի անդամներ և ինքնիշխան պետությունների նախարարներ, ինչպես նաև պետությունների ղեկավարներ
  • ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարանի և Հաագայի միջնորդ դատարանի մշտական պալատի անդամներ
  • միջազգային իրավունքի ինստիտուտի անդամներ
  • համալսարանական դասախոսներ, առաջադեմ դասախոսներ, պատմության, հասարակական գիտությունների, իրավագիտության, փիլիսոփայության, աստվածաբանության և կրոնի դոցենտ, բուհերի ռեկտորներ և տնօրեններ (կամ դրանց համարժեքներ), Խաղաղության գիտահետազոտական ինստիտուտների և արտաքին քաղաքականության ինստիտուտների տնօրեններ
  • Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
  • տնօրենների խորհրդի անդամներ կամ դրա համարժեքը այն կազմակերպությունների համար, որոնք արժանացել են Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի
  • Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեի ներկայիս և նախկին անդամներ
  • Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեի նախկին խորհրդականներ[4]

Դափնեկիրների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թվական Դափնեկիր Երկիր Հիմնավորում
1901 Jean Henri Dunant.jpg Անրի Դյունան Շվեյցարիա Շվեյցարիա Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի ստեղծման գործում նրա ներդրման համար[5]։
Frederic Passy.jpg Ֆրեդերիկ Պասի Ֆրանսիա Ֆրանսիա Երկար տարիների խաղաղարար ջանքերի համար։ Խաղաղության և ազատության լիգայի հիմնադիր և նախագահ[5]։
1902 Ducommun.jpg Էլիե Դուկոմուն Շվեյցարիա Շվեյցարիա Ի նշան խաղաղության միջազգային բյուրոյի հիմնադրման արժանիքների ճանաչման՝ Եվրոպայի տարբեր պացիֆիստական հասարակությունների գործունեությունը համակարգելու համար։

Խաղաղության միջազգային բյուրոյի պատվավոր քարտուղար (Բեռն, Շվեյցարիա)[6]

Charles Albert Gobat2.jpg Շառլ Գոբա Միջազգային արբիտրաժի գործում կատարած ջանքերի համար

Խաղաղության միջազգային բյուրոյի (Բեռն, Շվեյցարիա) և Միջխորհրդարանական միության պատվավոր քարտուղար[6]։

1903 Cremer.jpg Ուիլյամ Կրիմեր Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Արբիտրաժի միջոցով խաղաղության հասնելու ջանքերի նշանավորման համար[7]։
1904 Logo of Institut de Droit International.svg Միջազգային իրավունքի ինստիտուտ Բելգիա Բելգիա Աշխարհում առաջին կազմակերպություններից մեկը, որը սահմանեց միջազգային իրավունքի սկզբունքները, որդեգրեց դրա կոդավորումը և առաջարկեց միջազգային խնդիրների լուծման ուղիներ[8]։
1905 Bertha von Suttner nobel.jpg Բերտա ֆոն Զուտներ Ավստրո-Հունգարական կայսրություն Ակտիվ պացիֆիստական գործունեության համար[9]։
1906 President Theodore Roosevelt, 1904.jpg Թեոդոր Ռուզվելտ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Պորտսմուտի պայմանագրի ստորագրման գործում իր դերի համար[10]։
1907 Ernesto Teodoro Moneta.jpg Էրնեստո Մոնետա Իտալիա Իտալիա Հանուն խաղաղության իր անխոնջ գործունեության համար[11]։
Louis Renault jurist.gif Լուի Ռենո Ֆրանսիա Ֆրանսիա Ֆրանսիայում միջազգային իրավունքի իսկական հանճար[11]։
1908 KParnoldson.jpg Կլաս Արնոլդսոն Շվեդիա Շվեդիա Նորվեգական հակամարտության կարգավորմանը մասնակցելու համար[12]։
Fredrik Bajer nobel.jpg Ֆրեդերիկ Բայեր Դանիա Դանիա Սկանդինավյան Միջխորհրդարանական միության ստեղծման օգտին՝ տարածաշրջանային համագործակցության ամրապնդման համար[12]։
1909 Beernaert.gif Օգյուստ Բերնաերտ Բելգիա Բելգիա Միջազգային արբիտրաժի և սպառազինությունների կրճատման պայքարում գործադրած ջանքերի համար[13]։
PaulBalluet.gif Փոլ Անրի Բենջամին Էստուրնել դե Կոնստան Ֆրանսիա Ֆրանսիա Ֆրանսիայի և հարևան երկրների միջև արբիտրաժի մասին պայմանագրերի համար[13]։
1910 IPB logo.svg Խաղաղության միջազգային բյուրո Շվեյցարիա Շվեյցարիա Զինաթափման համաժողովներ կազմակերպելու համար[14][15]։
1911 TMCasser.jpg Տոբիաս Ասեր Նիդերլանդներ Նիդերլանդներ Միջազգային արբիտրաժի ոլորտում աշխատելու համար[16]։
Alfred Hermann Fried nobel.jpg Ալֆրեդ Ֆրիդ Ավստրո-Հունգարական կայսրություն Իր միջազգային գործունեության համար[16]։
1912 Elihu Root, bw photo portrait, 1902.jpg Էլիու Ռուտ[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Արևմտյան կիսագնդում խաղաղության ամրապնդման ջանքերի համար[17]։
1913 HenriLaFontaine.jpg Անրի Լաֆոնտեն Բելգիա Բելգիա Որպես Եվրոպայում խաղաղության համար ժողովրդական շարժման իսկական առաջնորդ[18]։
1914 Առաջին Համաշխարհային պատերազմ
1915
1916
1917 Emblem of the ICRC.svg Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե Շվեյցարիա Շվեյցարիա Ռազմագերիների վիճակի բարելավման գործունեության համար[19]։
1918 Առաջին Համաշխարհային պատերազմ
1919 President Woodrow Wilson portrait December 2 1912.jpg Վուդրո Վիլսոն[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Մարդկության հիմնարար օրենքը ժամանակակից միջազգային քաղաքականության մեջ մտցնելու համար[20]։
1920 Léon Bourgeois.jpg Լեոն Բուրժուա Ֆրանսիա Արբիտրաժի միջոցներով խաղաղության հաստատման ջանքերի համար[21]։
1921 Hjalmar branting stor bild.jpg Կարլ Բրանտինգ Շվեդիա Շվեդիա Շվեդիայի և Նորվեգիայի միջև վեճը խաղաղ լուծելու և Ազգերի Լիգայում աշխատելու ջանքերի համար[22]։
Christian Lous Lange.jpg Քրիստիան Լանգե Նորվեգիա Նորվեգիա Արբիտրաժը որպես միջազգային հակամարտությունների լուծման միջոց քարոզելու համար[22]։
1922 Fridtjof Nansen LOC 03377u-3.jpg Ֆրիտյոֆ Նանսեն Անպաշտպաններին օգնություն ցուցաբերելու բազմամյա ջանքերի համար[23][24]։
1923 Մրցանակը չի շնորհվել
1924
1925 Austen Chamberlain nobel.jpg Օսթին Չեմբեռլեն[A] Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Լոկառնոյի բանակցություններում իր դերի համար[25]։
Charles Dawes, Bain bw photo portrait.jpg Չարլզ Դաուես[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Ի նշան իր անունը կրող պլանում ավանդի ճանաչման[25]։
1926 Aristide Briand 2.jpg Արիստիդ Բրիան Ֆրանսիա Ֆրանսիա Լոկառնոյի պայմանագրերի վրա աշխատելու համար[26]։
Bundesarchiv Bild 146-1989-040-27, Gustav Stresemann.jpg Գուստավ Շտրեզման Գերմանիա Գերմանիա
1927 Ferdinand Buisson 1924.jpg Ֆերդինանտ Բյուսոն Ֆրանսիա Ֆրանսիա Ֆրանսիայի և Գերմանիայի հասարակական կարծիքը խաղաղ համագործակցության նախապատրաստելու համար[27]։
Ludwig Quidde nobel.jpg Լյուդվիգ Կվիդե Գերմանիա Գերմանիա
1928 Մրցանակը չի շնորհվել
1929 FrankKellogg.jpg Ֆրենկ Կելոգ[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Փարիզի պակտի պատրաստման համար[28]։
1930 Nathan Söderblom nobel.jpg Նատան Սյոդերբլում Շվեդիա Շվեդիա Կրոնական միավորման միջոցով խաղաղության հասնելու արժանիքների համար[29]։
1931 Jane Addams profile.jpg Ջեյն Ադամս Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Որպես աշխարհի բոլոր խաղաղասեր կանանց իսկական պատվիրակ[30]։
Nicholas Murray Butler ppmsca.03668.jpg Նիկոլաս Բատլեր Խաղաղության գործում անսպառ եռանդի համար[30]։
1932 Մրցանակը չի շնորհվել
1933 Norman Angell 01.jpg Ռալֆ Էնջել[A] Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Հանուն խաղաղության քարոզչության[31]։
1934 1910 Arthur Henderson.jpg Արթուր Հենդերսոն Միջազգային զինաթափման գործը համառորեն պաշտպանելու համար[32][33]։
1935 Carl von Ossietzky.jpg Կառլ Օսեցկի[A][B] Գերմանիա Գերմանիա Գերմանիայում միլիտարիզմի դեմ պայքարի համար[34]։
1936 Carlos Saavedra Lamas.jpg Կառլոս Լամաս Արգենտինա Արգենտինա 1935 թվականի Բոլիվիա-Պարագվայի հակամարտության խաղաղարար դերի համար[35]։
1937 Robert Cecil, 1st Viscount Cecil of Chelwood - Project Gutenberg eText 15306.jpg Ռոբերտ Սեսիլ Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Ազգերի լիգայի հետ աշխատանքի համար[36]։
1938 Flag of the League of Nations (1939).svg Փախստականների հարցերով Նանսենյան միջազգային կազմակերպություն Ազգերի լիգա Անպաշտպաններին օգնություն ցուցաբերելու համար[37]։
1939 Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմ
1940
1941
1942
1943
1944 Emblem of the ICRC.svg Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե[A] Շվեյցարիա Շվեյցարիա Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն իր գործունեությամբ պատերազմի տարիներին վերադարձրել է մարդկության համերաշխության հիմնարար սկզբունքների նշանակությունը՝ նույնացնելով ժողովուրդների կենսական շահերը և հաշտեցման անհրաժեշտությունը[38][39]։
1945 Hull-Cordell-LOC.jpg Կորդել Հալ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Արևմտյան կիսագնդում խաղաղության հաստատման, առևտրի ամրապնդման և ՄԱԿ-ի կայացման գործում նրա վաստակի ճանաչման համար[40]։
1946 EmilyGreeneBalch.jpg Էմիլի Գրին Բոլչ Ի բարօրություն երկարամյա և եռանդուն աշխատանքի[41]։
John Raleigh Mott, 1910.jpg Ջոն Մոտ Միսիոներական գործունեության համար[41]։
1947 Quaker star-T.svg Քվակերներ (ներկայացված են «Ընկերների սպասարկման խորհրդի» և «Ամերիկյան ընկերների սպասարկման կոմիտեի» կողմից)[42][43] Ի նշան համաշխարհային պատերազմի դեմ քվակերների բողոքի[42]։
1948 Հարմար թեկնածու չի գտնվել
1949 John Boyd Orr nobel.jpg Ջոն Օրր Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Ի նշան նրա վաստակի՝ ոչ միայն մարդկությանը կարիքից ազատելու, այլ նաև դասերի, ազգերի և ցեղերի միջև խաղաղ կոոպերացիայի հիմքերի ստեղծման գործում[44]։
1950 Ralph Bunche - 1963 March on Washington.jpg Ռալֆ Բանչ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Սկանդինավյան միջխորհրդարանական միության ստեղծման համար`տարածաշրջանային համագործակցության ամրապնդման համար[45]։
1951 Léon Jouhaux nobel.jpg Լեոն Ժուո Ֆրանսիա Ի նշանավորում խաղաղապահ ծառայությունների[46]։
1952 Bundesarchiv Bild 183-D0116-0041-019, Albert Schweitzer.jpg Ալբերտ Շվայցեր[A] Միսիոներական գործունեության համար[47]։
1953 General George C. Marshall, official military photo, 1946.JPEG Ջորջ Մարշալ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Որպես Եվրոպայի տնտեսության հետպատերազմյան վերականգնման «Մարշալի ծրագրի» նախաձեռնող[48]։
1954 ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակ[A] Միավորված ազգերի կազմակերպություն Փախստականներին օգնելու և իշխանությունների ուշադրությունը սևեռելու համար[49]։
1955 Մրցանակը չի շնորհվել
1956
1957 Lester B. Pearson with a pencil.jpg Լեստեր Փիրսթոն Կանադա Կանադա Սուեզի ճգնաժամի հաղթահարման գործում իր դերի համար։
1958 Georges Pire 1958.jpg Ժորժ Պիր Բելգիա Բելգիա Փախստականներին օգնելու համար[50]։
1959 Philip Noel-Baker 1942.jpg Ֆիլիպ Նոել-Բակար Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Որպես զինաթափման խոշորագույն մասնագետ[51]։
1960 Albert Lutuli nobel.jpg Ալբերտ Լուտուլի[A] Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն
 Մարդկանց և ժողովուրդների միջև արդարության հաստատման ջանքերի համար[52]։
1961 Dag Hammarskjöld.jpg Դագ Համարշոլդ[C] Շվեդիա Շվեդիա ՄԱԿ-ում գործունեության համար[53]։
1962 Linus Pauling 1962.jpg Լայնուս Կարլ Փոլինգ[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Որպես միջուկային փորձարկումների արգելման մասին պայմանագրի նախագծի հեղինակ[54]։
1963 Emblem of the ICRC.svg Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե Շվեյցարիա Շվեյցարիա Ի նշանավորումն Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի գոյության 100-ամյակի[55]։
Emblem of the IFRC.svg Կարմիր Խաչի և Կարմիր մահիկի ընկերությունների միջազգային ֆեդերացիա
1964 Martin Luther King Jr NYWTS.jpg Մարտին Լյութեր Քինգ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Սևամորթների իրավահավասարության օգտին գործունեություն ծավալելու համար[56]։
1965 Logo of UNICEF.svg ՅՈՒՆԻՍԵՖ Միավորված ազգերի կազմակերպություն «Ժողովուրդների միջև եղբայրության և խաղաղության» ամրապնդման գործում ակտիվ դերի համար[57]
1966 Մրցանակը չի շնորհվել
1967
1968 René Cassin nobel.jpg Ռենե Կասեն Ֆրանսիա Ֆրանսիա Ի նշանավորում Մարդու իրավունքների հռչակագրի ընդունման 20-րդ տարեդարձի[58]։
1969 Flag of ILO.svg Աշխատանքի միջազգային կազմակերպություն Միավորված ազգերի կազմակերպություն Խաղաղության ենթակառուցվածքի ստեղծման և ժողովուրդների միջև եղբայրության ամրապնդման գործունեության համար[59]։
1970 Norman Borlaug (cropped).jpg Նորման Բորլոուգ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Պարենային խնդրի լուծման գործում ունեցած ավանդի և հատկապես «Կանաչների հեղափոխության» իրականացման համար[60]։
1971 Bundesarchiv B 145 Bild-F057884-0009, Willy Brandt.jpg Վիլի Բրանդտ Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հնար Ի նշան կոնկրետ նախաձեռնությունների, որոնք հանգեցրել են Արևելքի և Արևմուտքի միջև լարվածության թուլացմանը[61]։
1972 Մրցանակը չի շնորհվել
1973 Henry Kissinger.jpg Հենրի Քիսինջեր Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
Գերմանիա Գերմանիա 		Ի նշան Վիետնամում զինադադարի հետ կապված արժանիքների ճանաչման[62]։
LeDucTho1973.jpg Լե Դիկ Տխո[D] Վիետնամ Վիետնամ
1974 Seán MacBride 1984.jpg Շոն Մակբրայդ Իռլանդիա Իռլանդիա
Ֆրանսիա Ֆրանսիա 		Մարդու իրավունքների վիճակի դիտարկման միջազգային մեխանիզմների ստեղծման համար[63]։
Satō Eisaku.jpg Էյսակու Սատո Ճապոնիա Ճապոնիա Հակամիլիտարիզմի քաղաքականության համար[63]։
1975 RIAN archive 25981 Academician Sakharov.jpg Անդրեյ Սախարով[E] Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ Մարդկանց միջև խաղաղության հիմնարար սկզբունքների անվախ աջակցության և իշխանության չարաշահման և մարդկային արժանապատվության ճնշման ցանկացած ձևերի դեմ խիզախ պայքարի համար[64]։
1976 Betty Williams.jpg Բեթի Ուիլյամս Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Ի նշան խաղաղության գործում ունեցած վաստակի ճանաչման[65]։
Mairead Corrigan Gaza crop.jpg Մեյրիդ Կորրիգան
1977 Միջազգային համաներում Մարդու արժանապատվությունը խոշտանգումներից, բռնությունից և փլուզումից պաշտպանելու համար[66]։
1978 Anwar Sadat cropped.jpg Անվար Սադաթ Եգիպտոս Եգիպտոս Իսրայելի և Եգիպտոսի միջև հիմնարար համաձայնագրերի նախապատրաստման և կնքման համար[67]։
Menachem Begin 2.jpg Մենախեմ Բեգին Իսրայել Իսրայել
Հունաստան Հունաստան
Ռուսաստան Ռուսաստան
1979 MotherTeresa 090.jpg Մայր Թերեզա Հնդկաստան Հնդկաստան
Հյուսիսային Մակեդոնիա Հյուսիսային Մակեդոնիա 		Խաղաղության հաստատման, մարդկային արժանապատվության անձեռնմխելիությունը պաշտպանելու համար[68]։
1980 Adolfo Pérez Esquivel agosto 2011.jpg Ադոլֆո Պերես Էսկիվել Արգենտինա Արգենտինա Որպես մարդու իրավունքների մարտիկ[69]։
1981 ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակ Միավորված ազգերի կազմակերպություն Զինաթափման գործում խոշոր ավանդի համար[70]։
1982 ARB-Alva-Myrdal.jpg Ալվա Մյուրդալ Շվեդիա Շվեդիա Զինաթափման գործում խոշոր ավանդի համար[71][72]։
Alfonso Garcia Robles 1981.jpg Ալֆոնսո Գարսիա Ռոբլես Մեքսիկա Մեքսիկա
1983 Lech Walesa OAF Visit.jpg Լեխ Վալենսա Լեհաստան Որպես մարդու իրավունքների մարտիկ[73]։
1984 Desmond tutu 20070607 2.jpg Դեսմոնտ Տուտու Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Ապարտեիդի դեմ պայքարում ցուցաբերած արիության և հերոսության համար[74]։
1985 Աշխարհի բժիշկները հանուն միջուկային պատերազմի կանխման Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Հանրության իրազեկմանն ու մարդկության գիտակցությունը խաղաղության օգտին ուղղելու գործում ունեցած վաստակի համար[75]։
1986 Elie Wiesel.jpg Էլի Վիզել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
Ռումինիա Ռումինիա 		Հրեա ժողովրդի տառապանքներին, նացիզմի զոհերին նվիրված թեմատիկային հավատարմության համար[76]։
1987 OscarArias.jpg Օսկար Արիաս Կոստա Ռիկա Կոստա Ռիկա Կենտրոնական Ամերիկայում խաղաղ բանակցությունների նախաձեռնող հանդես գալու համար[77]։
1988 United Nations Peacekeeping Logo.svg ՄԱԿ-ի խաղաղապահ ուժեր Միավորված ազգերի կազմակերպություն Խաղաղության պահպանման համար[78][79]։
1989 Dalai Lama at WhiteHouse (cropped).jpg Դալայ լամա XIV Հնդկաստան Հնդկաստան
Թիբեթ[80] 		Անհատ մարդկանց, համայնքների և ժողովուրդների միջև հարաբերություններում բարեգործության, սիրո և հանդուրժողականության եռանդուն քարոզի համար[81][82]։
1990 Mikhail Gorbachev 1987.jpg Միխայիլ Գորբաչով Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների միություն Խաղաղ գործընթացում նրա առաջատար դերակատարության ճանաչման համար, որն այսօր բնութագրում է միջազգային հանրության կյանքի կաևրոր բաղկացուցիչ մասը[83]։
1991 Aung San Suu Kyi.jpg Աուն Սան Սու Չժի[F] Մյանմա Մյանմա Հանուն ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների նրա ոչ բռնի պայքարի համար[84]։
1992 Rigoberta Menchu Tum.JPG Ռիգոբերտա Մենչու Գվատեմալա Գվատեմալա Հանուն սոցիալական արդարության և էթնոմշակութային հաշտության նրա աշխատանքի ճանաչման՝ բնիկ ժողովուրդների իրավունքների հաշվի առման համար[85]։
1993 Nelson Mandela-2008.jpg Նելսոն Մանդելա Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Ապարտեիդի ռեժիմի խաղաղ դադարեցման և նոր Հարավաֆրիկյան Հանրապետության համար հիմքեր նախապատրաստելու համար[86]։
Frederik Willem de Klerk.jpg Ֆրեդերիկ Վիլեմ դե Կլերկ
1994 ArafatEconomicForum.jpg Յասեր Արաֆաթ Պաղեստին Պաղեստին
Եգիպտոս 		Մերձավոր Արևելքում խաղաղության հասնելու ջանքերի համար[87]։
Yitzhak Rabin (1986) cropped.jpg Իցհակ Ռաբին Իսրայել Իսրայել
Shimon Peres World Economic Forum 2007.jpg Շիմոն Պերես Իսրայել Իսրայել
Լեհաստան Լեհաստան
1995 Josef Rotblat ID badge.png Ջոզեֆ Ռոտբլատ Լեհաստան Լեհաստան Միջազգային քաղաքականության մեջ միջուկային զենքի դերի նվազեցմանն ուղղված ջանքերի համար[88]։
Peace symbol (bold).svg Գիտնականների Պագուոշյան շարժում Կանադա Կանադա
1996 Carlosbelo.jpg Կառլուշ Բելու Արևելյան Թիմոր Արևելյան Թիմոր Արևելյան Թիմորում հակամարտության արդար և խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ գործադրվող ջանքերի համար[89]։
EastTimor.JoseRamosHorta.01.jpg Ժոզե Ռամուշ Օրտա
1997 Icbl english.pdf Միջազգային հակահետևակային ականազերծման շարժում Շվեյցարիա Շվեյցարիա Հակամրցակցային ականների արգելման և վերացման աշխատանքների համար[90]։
JodyWilliamsMay2010.jpg Ջոդի Ուիլյամս Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
1998 John Hume 2008.jpg Ջոն Հյումն Իռլանդիա Իռլանդիա Հյուսիսային Իռլանդիայում հակամարտության խաղաղ լուծում գտնելու ջանքերի համար[91]։
David Trimble.jpg Դևիդ Թրիմբլ Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա
1999 MSF HQ.jpg Բժիշկներ առանց սահմանների Շվեյցարիա Շվեյցարիա Ի նշան մի քանի մայրցամաքներում մարդասիրական գործունեության[92]։
2000 Kim Dae-jung (Cropped).png Կիմ Դե Չժուն Հարավային Կորեա Հարավային Կորեա Հարավային Կորեայում և ընդհանուր առմամբ Արևելյան Ասիայում ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների խնդիրների, ինչպես նաև Հյուսիսային Կորեայի հետ հաշտեցման աշխատանքի համար[93]։
2001 Emblem of the United Nations.svg Միավորված ազգերի կազմակերպություն Միավորված ազգերի կազմակերպություն Ավելի կազմակերպված խաղաղության ստեղծման և ամբողջ աշխարհում խաղաղության ամրապնդման գործում ունեցած ավանդի համար[94]։
Kofi Annan, Photo: Harry Wad Քոֆի Անան Գանա Գանա
2002 US Navy 050811-N-0653J-006 Former President Jimmy Carter looks over the navigation table in the control room of his namesake ship, the Sea Wolf-class attack submarine USS Jimmy Carter (SSN 23).jpg Ջիմի Քարթեր Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Միջազգային հակամարտությունների խաղաղ լուծումներ որոնելու, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների ամրապնդման, ինչպես նաև  տասնամյակի ընթացքում տնտեսական և սոցիալական զարգացմանը նպաստելու ուղղությամբ կատարված աշխատանքների համար[95]։
2003 Shirin Ebadi - Fronteiras do Pensamento São Paulo 2011 (5839607998, cropped).jpg Շիրին Էբադի Իրան Իրան Իրանում ժողովրդավարության զարգացման և մարդու, հատկապես կանանց և երեխաների իրավունքների համար պայքարի գործում ունեցած ավանդի համար[96]։
2004 Wangari Maathai in Nairobi.jpg Վանգարի Մաատաի Քենիա Քենիա Կայուն զարգացման, ժողովրդավարության և խաղաղության գործում ներդրած ավանդի համար[97]։
2005 Flag of IAEA.svg Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալություն Միավորված ազգերի կազմակերպություն Ռազմական նպատակներով ատոմային էներգիայի օգտագործումը կանխարգելելու և խաղաղ նպատակներով առավելագույն անվտանգ պայմաններում դրա կիրառումն ապահովելու ջանքերի համար[98]։
Mohamed ElBaradei.jpg Մոհամեդ Էլ Բարադեի Եգիպտոս Եգիպտոս
2006 Professor Muhammad Yunus- Building Social Business Summit (8758300102).jpg Մուհամեդ Յունուս Բանգլադեշ Բանգլադեշ Սոցիալական և տնտեսական զարգացման համար հիմքեր ստեղծելու ջանքերի համար[99]։
Grameen Bank
2007 Intergovernmental Panel on Climate Change Logo.svg Կլիմայի փոփոխության փորձագետների միջկառավարական խումբ Միավորված ազգերի կազմակերպություն Մարդու գործունեության հետևանքով գլոբալ կլիմայական փոփոխությունների ուսումնասիրության և դրանց հնարավոր կանխարգելման միջոցառումների մշակման համար[100]։
Al Gore.jpg Ալբերտ Գոռ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
2008 Martti Ahtisaari.jpg Մարտի Ահտիսաարի Ֆինլանդիա Ֆինլանդիա Այն կարևոր ջանքերի համար, որոնք նա գործադրել է մի քանի մայրցամաքներում երեք տասնամյակների ընթացքում[101]։
2009 Official portrait of Barack Obama.jpg Բարաք Օբամա Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Միջազգային դիվանագիտության և ժողովուրդների միջև համագործակցության ամրապնդմանն ուղղված ակնառու ջանքերի համար[102]։
2010 Լյու Սյաոբո Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Չինաստանում մարդու հիմնարար իրավունքների համար երկարատև ոչ բռնի պայքարի համար[103]։
2011 Ellen Johnson-Sirleaf, April 2010.jpg Էլեն Ջոնսոն-Սերլիֆ Լիբերիա Լիբերիա Ոչ բռնի պայքարի համար կանանց իրավունքների և անվտանգության և խաղաղապահ գործընթացին մասնակցելու համար[104]։
Leymah-gbowee-at-emu-press-conference.jpg Լեյմա Գբովի
Tawakkul Karman (2011).jpg Թավակկոլ Կարման Եմեն Եմեն
2012 Flag of Europe.svg Եվրոպական միություն Եվրոպական միություն Ավելի քան վեց տասնամյակ նպաստել է Եվրոպայում խաղաղության և հաշտեցման, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների առաջխաղացմանը[105]
2013 Քիմիական զենքի արգելման կազմակերպություն Նիդերլանդներ Նիդերլանդներ[106] Քիմիական զենքի ոչնչացման լայնածավալ աշխատանքների համար[107]։
2014 Kailash Satyarthi.jpg Կայլիշ Սատյարտհի Հնդկաստան Հնդկաստան Երեխաների և երիտասարդների հալածանքների դեմ պայքարի և երեխաների կրթության իրավունքների համար[108]։
Malala Yousafzai at Girl Summit 2014.jpg Մալալա Յուսուֆզայ Պակիստան Պակիստան
2015 Tunisian national dialogue (October 2012).jpg Թունիսի ազգային երկխոսության քառյակ Թունիս Թունիս Թունիսում 2011 թվականին Հասմիկների հեղափոխության արդյունքում բազմակարծիք ժողովրդավարության կառուցման գործում ունեցած վճռորոշ ավանդի համար[109]։
2016 Juan Manuel Santos in 2018.jpg Խուան Մանուել Սանտոս Կոլումբիա Կոլումբիա Երկրում ավելի քան կեսդար տևողությամբ քաղաքացիական պատերազմի դադարեցման ջանքերի համար[110]։
2017 Միջուկային զենքի արգելման միջազգային արշավ Շվեյցարիա Շվեյցարիա Միջուկային զենքի ցանկացած օգտագործումից աղետալի հետևանքների վրա ուշադրություն հրավիրելու և համաձայնագրերի միջոցով նման սպառազինություններն արգելելու փորձերի համար[111]։
2018 Denis Mukwege par Claude Truong-Ngoc novembre 2014.jpg Դենի Մուքվեգե Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն սեռական բռնության կիրառումը, զինված հակամարտությունները դադարեցնելու նրանց ջանքերի համար[112]։
Nadia Murad in Washington - 2018 (42733243785) (cropped).jpg Նադիա Մուրադ Իրաք Իրաք

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Завещание Альфреда Нобеля» (ռուսերեն)։ nobeliat.ru։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-04-ին։ Վերցված է 2012-07-06 
  2. ↑ «Alfred Nobels testamente» (շվեդերեն)։ Фонд Нобеля։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-04-ին։ Վերցված է 2012-07-06 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Facts on the Nobel Peace Prize»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-24-ին։ Վերցված է 2016-11-19 
  4. ↑ 4,0 4,1 «Nomination and Selection of Peace Prize Laureates»։ Нобелевский фонд։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-18-ին։ Վերցված է 2016-11-19 
  5. ↑ 5,0 5,1 «The Nobel Peace Prize 1901»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  6. ↑ 6,0 6,1 «The Nobel Peace Prize 1902»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  7. ↑ «The Nobel Peace Prize 1903»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  8. ↑ «The Nobel Peace Prize 1904»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  9. ↑ «The Nobel Peace Prize 1905»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  10. ↑ «The Nobel Peace Prize 1906»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  11. ↑ 11,0 11,1 «The Nobel Peace Prize 1907»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  12. ↑ 12,0 12,1 «The Nobel Peace Prize 1908»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  13. ↑ 13,0 13,1 «The Nobel Peace Prize 1909»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  14. ↑ «Award Ceremony Speech (1910)»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  15. ↑ «The Nobel Peace Prize 1910»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  16. ↑ 16,0 16,1 «The Nobel Peace Prize 1911»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  17. ↑ «The Nobel Peace Prize 1912»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  18. ↑ «The Nobel Peace Prize 1913»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  19. ↑ «The Nobel Peace Prize 1917»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  20. ↑ «The Nobel Peace Prize 1919»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-04-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  21. ↑ «The Nobel Peace Prize 1920»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  22. ↑ 22,0 22,1 «The Nobel Peace Prize 1921»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  23. ↑ Stang Fredrik։ «Award Ceremony Speech (1922)»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-13-ին։ Վերցված է 2011-10-10 
  24. ↑ «The Nobel Peace Prize 1922»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  25. ↑ 25,0 25,1 «The Nobel Peace Prize 1925»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  26. ↑ «The Nobel Peace Prize 1926»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-09-08-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  27. ↑ «The Nobel Peace Prize 1927»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  28. ↑ «The Nobel Peace Prize 1929»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  29. ↑ «The Nobel Peace Prize 1930»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  30. ↑ 30,0 30,1 «The Nobel Peace Prize 1931»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  31. ↑ «The Nobel Peace Prize 1933»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  32. ↑ «The Nobel Peace Prize 1934»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  33. ↑ «BBC News: Nobel Peace Prize medal stolen in Newcastle 3 April 2013, accessed 3 April 2013»։ Արխիվացված օրիգինալից ապրիլի 5, 2018-ին։ Վերցված է հունիսի 22, 2018 
  34. ↑ «The Nobel Peace Prize 1935»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  35. ↑ «The Nobel Peace Prize 1936»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  36. ↑ «The Nobel Peace Prize 1937»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-06-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  37. ↑ Stang Fredrik։ «Award Ceremony Speech (1938)»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-01-19-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  38. ↑ Jahn Gunnar։ «Award Ceremony Speech (1944)»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2010-12-15-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  39. ↑ «The Nobel Peace Prize 1944»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2019-03-20-ին։ Վերցված է 2019-06-21 
  40. ↑ Jahn Gunnar։ «Award Ceremony Speech (1945)»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-10-31-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  41. ↑ 41,0 41,1 «The Nobel Peace Prize 1946»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-18-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  42. ↑ 42,0 42,1 Jahn Gunnar։ «Award Ceremony Speech (1947)»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-11-09-ին։ Վերցված է 2011-10-06 
  43. ↑ Abrams Irwin (1991)։ «The Quaker Peace Testimony and the Nobel Peace Prize»։ Արխիվացված օրիգինալից 2018-11-24-ին։ Վերցված է 2018-11-24 
  44. ↑ «The Nobel Peace Prize 1949»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-11-04-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  45. ↑ «The Nobel Peace Prize 1950»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-12-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  46. ↑ «The Nobel Peace Prize 1951»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-12-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  47. ↑ «The Nobel Peace Prize 1952»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-18-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  48. ↑ «The Nobel Peace Prize 1953»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-24-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  49. ↑ «The Nobel Peace Prize 1954»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-19-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  50. ↑ «The Nobel Peace Prize 1958»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-12-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  51. ↑ «The Nobel Peace Prize 1959»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-20-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  52. ↑ «The Nobel Peace Prize 1960»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-12-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  53. ↑ «The Nobel Peace Prize 1961»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-11-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  54. ↑ «The Nobel Peace Prize 1962»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-24-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  55. ↑ «The Nobel Peace Prize 1963»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-24-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  56. ↑ «The Nobel Peace Prize 1964»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-11-11-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  57. ↑ «The Nobel Peace Prize 1965»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-23-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  58. ↑ «The Nobel Peace Prize 1968»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-22-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  59. ↑ «The Nobel Peace Prize 1969»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-12-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  60. ↑ «The Nobel Peace Prize 1970»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-12-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  61. ↑ «The Nobel Peace Prize 1971»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-24-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  62. ↑ «The Nobel Peace Prize 1973»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-17-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  63. ↑ 63,0 63,1 «The Nobel Peace Prize 1974»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-12-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  64. ↑ «The Nobel Peace Prize 1975»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-22-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  65. ↑ «The Nobel Peace Prize 1976»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-24-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  66. ↑ «The Nobel Peace Prize 1977»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-20-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  67. ↑ «The Nobel Peace Prize 1978»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-11-04-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  68. ↑ «The Nobel Peace Prize 1979»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-10-16-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  69. ↑ «The Nobel Peace Prize 1980»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-24-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  70. ↑ «The Nobel Peace Prize 1981»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-19-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  71. ↑ «The Nobel Peace Prize 1982»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-12-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  72. ↑ «The Nobel Peace Prize 1982–Presentation Speech»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-08-ին։ Վերցված է 2008-12-03 
  73. ↑ «The Nobel Peace Prize 1983»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-17-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  74. ↑ «The Nobel Peace Prize for 1984»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2018-07-27-ին։ Վերցված է 2018-05-11 
  75. ↑ «The Nobel Peace Prize 1985»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-11-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  76. ↑ «The Nobel Peace Prize 1986»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-17-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  77. ↑ «The Nobel Peace Prize 1987»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-20-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  78. ↑ «The Nobel Peace Prize 1988»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-21-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  79. ↑ «The Nobel Peace Prize 1988–Press release»։ Nobel Foundation։ 1988-09-29։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-10-ին։ Վերցված է 2008-11-28 
  80. ↑ «Questions and answers on the Nobel Peace Prize - NobelPrize.org»։ NobelPrize.org։ Արխիվացված օրիգինալից 2015-04-14-ին։ Վերցված է 2017-06-14 
  81. ↑ «The Nobel Peace Prize 1989»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-07-ին։ Վերցված է 2008-11-12 
  82. ↑ «The Nobel Peace Prize 1989–Press release»։ Nobel Foundation։ 1989-10-05։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-12-23-ին։ Վերցված է 2008-11-28 
  83. ↑ «The Nobel Peace Prize 1990»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-19-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  84. ↑ «The Nobel Peace Prize 1991»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-21-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  85. ↑ «The Nobel Peace Prize 1992»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-19-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  86. ↑ «The Nobel Peace Prize 1993»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-10-16-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  87. ↑ «Press Release- The Nobel Peace Prize 1994»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-11-04-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  88. ↑ «The Nobel Peace Prize 1995»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-21-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  89. ↑ «The Nobel Peace Prize 1996»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-19-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  90. ↑ «The Nobel Peace Prize 1997»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-24-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  91. ↑ «The Nobel Peace Prize 1998»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-28-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  92. ↑ «The Nobel Peace Prize 1999»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2018-08-21-ին։ Վերցված է 2018-08-21 
  93. ↑ «The Nobel Peace Prize 2000»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-19-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  94. ↑ «The Nobel Peace Prize 2001»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-17-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  95. ↑ «The Nobel Peace Prize 2002»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-17-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  96. ↑ «The Nobel Peace Prize 2003»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-21-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  97. ↑ «The Nobel Peace Prize 2004»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-19-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  98. ↑ «The Nobel Peace Prize 2005»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-19-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  99. ↑ «The Nobel Peace Prize 2006»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-17-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  100. ↑ «The Nobel Peace Prize 2007»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2008-10-16-ին։ Վերցված է 2008-10-20 
  101. ↑ «The Nobel Peace Prize 2008»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2018-02-08-ին։ Վերցված է 2008-10-10 
  102. ↑ «The Nobel Peace Prize 2009»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2009-10-11-ին։ Վերցված է 2009-10-09 
  103. ↑ «The Nobel Peace Prize 2010»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-12-02-ին։ Վերցված է 2010-10-08 
  104. ↑ «The Nobel Peace Prize 2011»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2018-07-28-ին։ Վերցված է 2011-10-07 
  105. ↑ «The Nobel Peace Prize 2012»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից հոկտեմբերի 10, 2012-ին։ Վերցված է հոկտեմբերի 12, 2012 
  106. ↑ «Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons Facts»։ Արխիվացված օրիգինալից 2018-12-02-ին։ Վերցված է 2018-12-09 
  107. ↑ «The Nobel Peace Prize 2013»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-11-ին։ Վերցված է 2013-10-11 
  108. ↑ «The Nobel Peace Prize 2014»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2014-10-10-ին։ Վերցված է 2014-10-10 
  109. ↑ «The Nobel Peace Prize 2015»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2015-10-09-ին։ Վերցված է 2015-10-09 
  110. ↑ «The Nobel Peace Prize 2016»։ Nobel Foundation։ Արխիվացված օրիգինալից 2016-10-07-ին։ Վերցված է 2016-10-07 
  111. ↑ «The Nobel Peace Prize 2017 - Press Release»։ www.nobelprize.org։ Արխիվացված օրիգինալից 2017-10-06-ին։ Վերցված է 2017-10-06 
  112. ↑ «The Nobel Peace Prize 2018 - Press Release»։ www.nobelprize.org։ Արխիվացված օրիգինալից 2018-10-05-ին։ Վերցված է 2018-10-05 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Խաղաղության_Նոբելյան_մրցանակի_դափնեկիրների_ցանկ&oldid=8495113» էջից