Բեռն

Կոմունա Բեռն Bern Զինանշան 46.950833, 7.43861146°57′03″ հս. լ. 7°26′19″ ավ. ե.46.950833° հս. լ. 7.438611° աե. ե. Երկիր ՇվեյցարիաՇվեյցարիա Կանտոն Բեռն կանտոնԲեռն (կանտոն)|Բեռն կանտոն Մակերես 51,60 կմ² Բարձրություն ծովի մակարդակից 542 մ Խոսվող լեզուներ Գերմաներեն Բնակչություն 128 345 մարդ (2007) Կրոնական կազմ Քրիստոնեաներ Տեղաբնականուն բեռնցի Ժամային գոտի UTC+1 Փոստային ինդեքս 3000-3030 Ավտոմոբիլային կոդ BE Պաշտոնական կոդ 0351 Պաշտոնական կայք www.bern.ch (գերմաներեն) Նյութեր Վիքիպահեստում

Բեռնը (գերմ.՝ Bern, ֆր.՝ Berne, իտալ.՝ Berna, ռոմանշ.՝ Berna) Շվեյցարիայի մայրաքաղաքն է, Բեռն կանտոնի վարչական կենտրոնը։ Բեռնը բնակչությամբ Շվեյցարիայի չորրորդ քաղաքն է, Ցյուրիխից,Ժնևից և Բազելից հետո։ Բնակչության մեծամասնությունը խոսում է գերմաներեն։ Բեռնի քաղաքային ագլոմերացիան կազմում է 300 հազար մարդ։

Անվանում

Բեռնի անվանման ստուգաբանությունը անորոշ է։ Ըստ տեղական լեգենդի, հիմնված ժողովրդական ստուգաբանության վրա, Berchtold(Բերչթոլդ) V -ը՝ Zähringen-ի դուքսը, Բեռնի հիմնադիրը, խոստացել էր անվանել քաղաքը որսի ժամանակ իրեն հադիպած առաջին կենդանու անունով, որը և արջն էր։ Երկար ժամանակ քննարկվում էր, որ քաղաքը անվանվել էր Իտալական Վերոնա քաղաքի անունով, որը ժամանակին հայտնի էր որպես Բեռն միջնադարյան գերմաներենով։ Որպես 1980թ․-ին Բեռնի ցինկի սալիկի հայտնաբերման արդյունք, հիմա ավելի տարածված է մտածել, որ քաղաքի անվանումը ծագում է արդեն գոյություն ունեցող Կելտական տեղանվան անունից՝ berna «ճեղքվածք»։ Արջը Բեռնի զինանշանի և զինվորական համազգեստի խորհրդանիշ կենդանին է 1920-ականներից։

Պատմություն

Վաղ պատմություն

Չկա հնագիտական ապացույց, որը կմատնանշի քաղաքի կենտրոնում բնակեցման մասին դեռևս 12րդ-դարից։ Հին ժամանակներում կելտական քաղաք-ամրոց կար Բեռնի հյուսիսում կանգնած դեռ մթա 2րդ դարից, որը 12 քաղաք-ամրոցներից էր Կեսարի կողմից նշված։ Հռոմեական դարաշրջանի ընթացքում այնտեղ էր գտնվում նայև Գալա-Հռոմեական դաշինքը։ Բեռնի ցինկե սալիկի անունը Brenodor(Բրենոյի կացարան) է։ Միջնադարում կար կացարան Bümpliz-ում, որը հիմա Բեռնի մի թաղամաս է, 4 կմ հեռավորության վրա միջնադարյան քաղաքից։

Միջնադարյան քաղաքը հիմնադրել է Zähringer իշխանական ընտանիքը, որը եկավ իշխանության Վերին Բուրգունդիում 12րդ դարում։ Հենվելով 14րդ դարի պատմագրության վրա Բեռնը հիմնադրվել է 1191թ-ին Berchtold(Բերչթոլդ) V -ի՝ Zähringen-ի դուքսի կողմից։

Երբ 1218թ-ին Բերչթոլդը մահացավ, չթողնելով ժառանգորդ, Բեռնը դարձավ ազատ կայսերական քաղաք։

Հին Շվեցարական համադաշնություն

1353-ին Բեռնը մտավ շվեցարական համադաշնություն, դառնալով «ութ կանտոններից» մեկը 1353 - ից մինչև 1481-ը ձևավորման շրջանում։ Բեռնը նվաճվել է Արգուի(1415 թ) և Վոյի (1536) կողմից։ Բեռնը դառնում է ամենամեծ քաղաքը Ալպերի հյուսիսում 18 - րդ դարում, հիմնականում բաղկացած Բեռնի կանտոնից և Վոյի կանտոնից.

Քաղաքը աճել է Արե գետի կողմից ստեղծված թերակղզու արևմուտքի ուղղությամբ։ Սկզբում Zytglogge աշտարակը խորհրդանշում էր քաղաքի արևմտյան սահմանը 1191-1256թթ-ին։ Երեսնամյա պատերազմի ժամանակ ստեղծվեցին 2 ամրություններ, այսպես կոչված մեծ և փոքր Schanze(խրամատ), կառուցվել էին պաշտպանելու համար թերակղզու ամբողջ տարածքը։

1405ի մեծ հրդեհից հետո ֆայտե շինությունները աստիճանաբար փոխարինվեցին կիսափայտե իսկ ավելի ուշ նաև ավազաքար շենքերի, որոնք էլ պետք ա բնութագրեինք Հին Քաղաքը։ Չնայաց ժանտախտի համաճարակի ալիքին, որը տարածվեց Եվրոպայում 14րդ դարում, քաղաքը շարունակում էր աճել պայմանավորված հարևան տարածքներից ներգաղթով։

Ժամանակակից պատմություն

Բեռնը գրավվել է ֆրանսիական զորէերի կողմից 1798թ-ին ֆրանսիական հեղափոխական պատերազմների ժամանակ, երբ այն զրկված էր իր տարածքների մի մասից։ 1814թ-ին Վիաննայի կոնգրեսից հետո հետ վերադարձվեցին Բեռնական Յուրան ր Բեռնը կրկին դարձավ համադաշնության մեծագույն կանտոնը մինչև Յուրայի կանտոնի անջատումը 1979թ-ին։ 1848թ-ին Բեռնը դարձավ նոր Շվեցարական դաշնային պետության դաշանյին քաղաք։ Մի շարք Սոցիալիստական ​​առաջին և երկրորդ միջազգային կառույցների համագումարներ են կայացել Բեռնում, հատկապես Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին, երբ Շվեյցարիան եղել է չեզոք։

Աշխարհագրություն

Բեռնը գտնվում է Շվեյցարիայի սարահարթի Բեռնի կանտոնում, Շվեյցարիայի կենտրոնից քիչ արևմուտք և Բեռնյան Ալպերից 20 կմ դեպի հյուսիս. Բեռնի շրջակայքը ստեղծվել է Սառցե շրջանի սառցե բեկորներից. Բեռնին ամենամոտ 2 լեռներն են Gurten-ը, որի բարձրությունը 864մ է և Bantiger-ը, որի բարձրությունը 947մ է։

Քաղաքը ի սկզբանե կառուցվել է լեռնոտ թերակղզում շրջապատված Արե գետով, բայց դուրս եկավ բնական սահմաններից մոտ 19 - րդ դարում. Մի շարք կամուրջներեն կառուցվել թույլ տալու համար քաղաքի ընդլայնումը Արեի սահմաններից դեպի դուրս։

Բեռնը կառուցվել է շատ անհարթ հատվածում. Կա մի քանի տասնյակ մետր բարձրությունների տարբերություն քաղաքի ստորին շրջանների և բարձրագույն նորերի միջև։

Բեռնը 2009 թ - ին ուներ 51,62 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ Այս տարածքում 9,79 քառակուսի կիլոմետրը կամ 19.0% - ը օգտագործվում է գյուղատնտեսական նպատակներով, իսկ 17.33 քառակուսի կիլոմետրը կամ 33.6% - ը անտառածածկ է։ Մնացած տարածքի 23,25 քառակուսի կիլոմետրը կամ 45.0% - ը բնակեցված է(շենքեր կամ ճանապարհներ), 1.06 քառակուսի կիլոմետր կամ 2,1% - ը գետեր կամ լճեր և 0.16 քառակուսի կիլոմետր կամ 0.3% - ը անարդյունավետ հող։

Կառուցապատված տարածքում, 3.6% բաղկացած է արդյունաբերական շենքերից, 21.7%, բնակարաններից և այլ շենքերից և 12,6% - ը հատկացված է տրանսպորտային ենթակառուցվածքին։ Էլեկտրաէներգիայի եւ ջրամատակարարման ենթակառուցվածքները, ինչպես նաև այլ հատուկ օգտագործված տարածքները կազմում է քաղաքի 1.1% - ը, իսկ մյուսը 6.0% բաղկացած է այգիներից, կանաչ գոտիներից և սպորտային դաշտերից։ Ընդհանուր տարածքի . 32.8% - ը անտառ է։ Գյուղատնտեսական հողերի 14.3% - ը օգտագործվում է աճող մշակաբույսերի և 4.0% - ը նախատեսված է օգտագործվել որպես արոտավայր. Գետերն ու վտակները մատակարարում են քաղաքի ողջ ջուրը։

Կլիմա

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Բեռն (1981–2010)
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
տեղումների քանակը (մմ)	60	55	73	82	119	111	106	116	99	88	76	74	1059