Վանգարի Մաատաի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Վանգարի Մաատաի
անգլ.՝ Wangari Maathai
Դիմանկար
Ծնվել էապրիլի 1, 1940(1940-04-01)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՆիերի, Բրիտանական Քենիա, Բրիտանական կայսրություն
Մահացել էսեպտեմբերի 25, 2011(2011-09-25)[1][2][3][…] (71 տարեկան)
Մահվան վայրՆայրոբի, Քենիա
ՔաղաքացիությունFlag of Kenya (1921–1963).svg Բրիտանական Քենիա և Flag of Kenya.svg Քենիա
ԱզգությունKikuyu?
ԿրոնՀռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
ԿրթությունLoreto High School, Limuru?, Benedictine College?, Փիթսբուրգի համալսարան, Գիսենի համալսարան, Լյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան և Նայրոբիի համալսարան (1971)
Գիտական աստիճանգիտության բակալավր (1964), գիտության մագիստր (հունվար 1966) և գիտությունների թեկնածու[4] (1971)
Մասնագիտությունկենսաբան, ուսուցչուհի, անասնաբույժ, քաղաքական գործիչ, բնապահպան և քաղաքական ակտիվիստ
ԱշխատավայրԵյլի համալսարան
ԱմուսինMwangi Mathai?
Զբաղեցրած պաշտոններMember of the National Assembly? և minister of environment of Kenya?
ԿուսակցությունMazingira Green Party of Kenya?
Պարգևներ և
մրցանակներ		Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ[5][6] Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ Ջավահարլալ Ներույի պարգև[7] «Ճիշտ կենսակերպի» մրցանակ[8] Պետրա Քելլի անվան մրցանակ[9] Սոֆյայի մրցանակ[10] Գոլդմանի բնապահպանական մրցանակ[11] Ինդիրա Գանդիի մրցանակ[12] Նիկոլսի անվան Վանդերբիլդի համալսարանի կանցլերի մեդալ[13] NAACP Image Award - նախագահի մրցանակ[14] World Citizenship Award?[15] Էլիզաբեթ Բլեքվելի մրցանակ[16] Dorothy McCluskey Visiting Fellowship in Conservation?[17] Վասեդա համալսարանի պատվավոր դոկտոր և Grand Cordon of the Order of the Rising Sun?[18]
ԱնդամությունAlpha Kappa Alpha և Նոբելյան կանանց նախաձեռնություն[19]
ԵրեխաներWanjira Mathai?
Wangari Maathai Վիքիպահեստում

Վանգարի Մաատաի (անգլ.՝ Wangari Maathai, ապրիլի 1, 1940(1940-04-01)[1][2][3][…], Նիերի, Բրիտանական Քենիա, Բրիտանական կայսրություն - սեպտեմբերի 25, 2011(2011-09-25)[1][2][3][…], Նայրոբի, Քենիա), քենիացի հասարակական գործիչ, 2004 թվականի Նոբելյան մրցանակի մրցանակակիր[20]։ Մաատաիի մրցանակի հանձնման ժամանակ Դանբոլտ Միեսը, ով այդ ժամանակ գլխավորում էր Նոբելյան կոմիտեն, հայտարարեց, որ նա եղել է «Քենիայի և Աֆրիկայի բնապահպանական ուղղվածությամբ սոցիալական, տնտեսական և մշակութային զարգացման առաջատարը»։

Նա ակտիվորեն պայքարել է Քենիայում ժողովրդավարության հաստատման համար՝ համատեղելով բնապահպանական ոլորտի աշխատանքը քաղաքականության հետ։

1977 թվականին Մաատաին եղել է«Կանաչ գոտի» հասարակական շարժման ձևավորման նախաձեռնողը և գլխավոր ոգեշնչողը։ Կազմակերպությունն զբաղվում է Աֆրիկայում ոչնչացված անտառների վերականգնմամբ։ Նրա գործունեության շնորհիվ հնարավոր եղավ կասեցնել աֆրիկյան անտառների անապատացումը։ «Կանաչ գոտի» շարժման մասնակիցներն իրենց գործունեության 25 տարիների ընթացքում աֆրիկյան աշխարհամասում տնկել են ավելի քան 30 միլիոն ծառ։

Երկար ժամանակ պայքարել է իշխող Քենիա֊աֆրիկական միության ընդդիմության միավորման համար․ դա նրան ի վերջո հաջողվեց 2002 թվականի ընտրությունների ժամանակ՝ ձախ կենտրոնական Ազգային բազմերանգ կոալիցիայի միջոցով։ Ընտրվել է խորհրդարանում։ 2003 թվականից 2005 թվականը ներառյալ եղել է Քենիայի շրջակա միջավայրի ր բնական ռեսուրսների նախարարի տեղակալը։ Հիմնել է կանաչների «Մազինգիրա կուսակցությունը»։

2009 թվականի դեկտեմբերի 14֊ին ՄԱԿ֊ի գլխավոր քարտուղար Բան Կի Մունը Վանգարի Մաատաիին նշանակեց ՄԱԿ―ի խաղաղության դեսպան։ Նրան վիճակված էր զբաղվելու կլիմայական փոփոխությունների հարցերով[21]։

Մահացել է ձվարանների քաղցկեղից։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 FemBio: Банк інформації про видатних жінок, Frauendatenbank, Банк данных о выдающихся женщинах
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ United Nations Convention to Combat Desertification (արաբ.)
  5. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2004/maathai-facts.html
  6. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  7. ↑ https://web.archive.org/web/20190402094610/http://iccr.gov.in/content/nehru-award-recipients
  8. ↑ https://www.democracynow.org/2011/9/29/nobel_peace_prize_right_livelihood_winner
  9. ↑ https://www.boell.de/en/navigation/awards-3979.html
  10. ↑ http://www.sofieprisen.no/noop/page.php?p=Articles/173.html&d=1&t=thisistheend
  11. ↑ https://www.goldmanprize.org/recipient/wangari-maathai/
  12. ↑ https://timesofindia.indiatimes.com/india/wangari-maathai-given-indira-gandhi-prize/articleshow/481343.cms
  13. ↑ https://news.vanderbilt.edu/2011/05/12/senior-day-maathai/
  14. ↑ https://naacp.org/latest/video-remembering-activist-image-awards-recipient-wangari-maathai/
  15. ↑ https://www.greenbeltmovement.org/wangari-maathai/biography
  16. ↑ https://www.hws.edu/about/blackwell.aspx
  17. ↑ https://news.yale.edu/2000/05/15/international-environmental-leaders-named-mccluskey-fellows-yale
  18. ↑ https://www.mofa.go.jp/ICSFiles/afieldfile/2009/05/08/2009_Spring_Conferment_of_Decorations_on_Foreign_Nationals.pdf
  19. ↑ https://nobelwomensinitiative.org/laureate/
  20. ↑ В Кении скончалась лауреат Нобелевской премии мира Вангари Маатаи
  21. ↑ Пан Ги Мун назначил лауреата Нобелевской премии посланцем мира ООН Archived 2012-12-18 at WebCite
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վանգարի_Մաատաի&oldid=7097969» էջից