Էլի Վիզել

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էլի Վիզել
անգլ.՝ Elie Wiesel
Դիմանկար
Ծնվել էսեպտեմբերի 30, 1928(1928-09-30)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՍիգետու Մարմացիեյ, Մարամուրեշ, Ռումինիա
Մահացել էհուլիսի 2, 2016(2016-07-02)[4][1][2][…] (87 տարեկան)
Մահվան վայրՆյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
ԳերեզմանՔենսիկո և Sharon Gardens Cemetery[5]
ՔաղաքացիությունFlag of the United States.svg ԱՄՆ, Flag of Romania.svg Ռումինիայի թագավորություն[6] և Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg Հունգարիայի Թագավորություն
Մայրենի լեզուիդիշ[7][8]
Կրոնհուդայականություն
ԿրթությունՓարիզի արվեստների ֆակուլտետ
ԵրկերNight?
Մասնագիտությունգրող, քաղաքական ակտիվիստ, Judaic scholar, վիպասան, ինքնակենսագիր, համալսարանի դասախոս, թարգմանիչ, լրագրող, մարդասեր, փիլիսոփա, դրամատուրգ և international forum participant
ԱշխատավայրYedioth Ahronoth?, Բոստոնի համալսարան և Նյու Յորքի քաղաքային համալսարան
ԱմուսինMarion Wiesel?
Ծնողներհայր՝ Shlomo Wiesel?[9], մայր՝ Sarah Feig?[9]
Պարգևներ և
մրցանակներ
Բրիտանական կայսրութւան շքանշանի ասպետ-կոմանդոր Ազատության նախագահական շքանշան Պատվո լեգեոնի Մեծ խաչի ասպետ «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի սպայական մեծ խաչ Ռումինիայի Աստղի շքանշանի մեծ սպա

Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ

[10][11]

Նորման Մեյլերի մրցանակ

Ազգային հումանիտարական մեդալ

Four Freedoms Award - Freedom of Worship?

Ազատություն մրցանակ

Ճշմարդության Լույս մրցանակ

Լուվենի կաթոլիկ համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Մեդիչի մրցանակ

ԱՄՆ Կոնգրեսի ոսկե մեդալ

Prix du Livre Inter?

Ժնևի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Ազատության մեդալ

Թել-Ավիվի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Բալ Իլանի անվան համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Հայֆայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Վեյցմանի ինստիտուտի պատվավոր դոկտոր

Բորդո Մոնտեն համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[12]

honorary doctor of the University of Picardie Jules Verne?

Bordin Prize?

Երուսաղեմի պատվավոր քաղաքացի

honorary doctor of the Florida Atlantic University?

[13]
և

honorary doctor of the University of Miami?

[14]
ԱնդամությունԱրվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
ԵրեխաներElisha Wiesel?
Commons-logo.svg Elie Wiesel Վիքիպահեստում
Բուխնվալդի բանտարկյանլների ճամբարը: Երկրորդ շարքի յոթերորդը Էլի Վիզելն է:

Էլի Վիզել (իդիշ՝ אלי וויזל, ֆր.՝ Elie Wiesel, սեպտեմբերի 30, 1928(1928-09-30)[1][2][3][…], Սիգետու Մարմացիեյ, Մարամուրեշ, Ռումինիա - հուլիսի 2, 2016(2016-07-02)[4][1][2][…], Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի և ֆրանսիացի ազգությամբ հրեա գրող, լրագրող, հասարակական գործիչ, պրոֆեսոր։ Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի 1986 թվականի դափնեկիր։ Գրել է իդիշ, եբրայերեն, ֆրանսերեն և անգլերեն լեզուներով։ Էլի Վիզելը հայտնի է Հոլոքոստի, ցեղասպանագիտության և Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ իր աշխատություններով, բազմիցս հանդես է եկել Իսրայելի կառավարության կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչման կոչով։ Հանդիսանում էր «Ավրորա» առաջին մրցանակի ընտրող հանձնաժողովի անդամ։

Ծագում է Հոլոքոստը վերապրած կրոնական ավանդապահ հրեական ընտանիքից։ Վիզելը նացիստական համակենտրոնացման Օսվենցիմ և Բուխենվալդ ճամբարների գերիներից էր։ Այնուհետև դարձել է նշանավոր ցեղասպանագետ և եվրոպական հրեկանության Աղետի մասնագետ[15]։

1985-ին պարգևատրվել է ԱՄՆ Կոնգրեսի Ոսկե մեդալով։ Նշանավորվել է նաև բազմաթիվ այլ պարգևներով գրական, հասարակական և քարոզչական գործունեության համար[⇨]:

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Հյուսիսային Տրանսիլվանիայնի Սիգետ քաղաքում, հանդիսացել է վիժնիցյան հասիդական հուդայականության հետևորդ։ Ունեցել է երեք քույր, ստացել հրեական կրոնական կրթություն։

1940 թվականին Սիգետը կցվել է Հունգարիային, 1944 թվականի մայիսին Նացիստական Գերմանիայի ճնշման տակ քաղաքի բոլոր հրեաները, այդ թվում՝ Վիզելը քույրերի և ծնողների հետ արտաքսվում են Օսվենցիմ համակենտրոնացման ճամբար։ Նրա դաջվածքային համարն էր «A-7713»: Ճամբարում նրան հոր հետ բաժանում են մորից և քույրերից։ Մայրը և քույրերից փոքրը զոհվում են Օսվենցիմում, իսկ հայրը ուտելիքի կռվի պատճառով ծեծվում և սպանվում է Բուխենվալդի ճամբարում (1945 թվական), մյուս գերիների կողմից։

Ստեղծագործությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Elie Wiesel bibliography

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]