Գանիմեդես
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գանիմեդ (այլ կիրառումներ)
| Գանիմեդես | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | Հին հունական դիցաբանության կերպար |
| Սեռ | արական |
| Քաղաքացիություն | Տրոյա |
| Հայր | Tros? |
| Մայր | Callirhoe? |
| Category:Ganymede Վիքիպահեստում | |
Գանիմեդես, Գանիմեդ (հին հուն․՝ Γανυμήδης, Ganymēdēs (/ˈɡænɪˌmiːd/;[1] /ˈɡænɪˌmid/[2]), «հանդուգն զվարճանք»), հին հունական դիցաբանությունում[3] դարդանների Տրովս արքայի և Կալլիրոյայի որդին (կամ Լեոմեդոնտի որդին[4], կամ Դարդանոսի որդին[5], կամ Ասսարակի որդին[6], կամ Էրիքթոնիոսի որդին[7], կամ Տրոիլոսի որդին[8])։ Արտակարգ գեղեցկության պատճառով աստվածները (Զևսի արծիվը) նրան առևանգում և տանում են երկինք (Օլիմպոս), որտեղ նա դառնում է Զևսի սիրելին և մատռվակը[9]։ Ավելի ուշ առասպելներում ինքը՝ Զևսը, արծվի կերպարանքով, առևանգում է Գանիմեդեսին[10], իսկ Գանիմեդեսի հորը՝ Տրովսին, իբրև մխիթարանք, նվիրում է անմահ ձիեր լծած ռազմակառք, նաև հավաստիացնում, որ նրա որդին այլևս անմահ է լինելու։
Բովանդակություն
Արվեստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գանիմեդեսը պատկերվել է իբրև գեղեցիկ պատանյակ, հաճախ գինու գավաթը ձեռքին։ Արվեստում Գանիմեդեսի առևանգումը հաճախակի հանդիպող սյուժե է (հույն արձանագործ Լեոքարեսի կերտած քանդակը, Միքելանջելոյի, Տիցիանի, Կոռեջոյի, Ռեմբրանտի, Տորվալդսենի և այլոց կտավներն ու քանդակները)։ Փոխաբերական իմաստով (հաճախ հեգնական) Գանիմեդես նշանակում է մատուցող[11]։
|
Քնաթաթախ Գանիմեդեսը, որը երեկ շոկոլադով թռչում էր ճանճի պես... - Ն. Վ. Գոգոլ «Նևսկի պողոտան»
|
|
Շ. Ա. Պ. վան Լուու, Գանիմեդեսի մուտքը Օլիմպոս. 1768.
Ռեմբրանտ, Գանիմեդեսի առևանգումը. 1635. Դրեզդենի պատկերասրահ
Էստաշ լե Սյուեր, Գանիմեդեսի առևանգումը. 1650. Լուվր
Քրիստիան Վիլհելմ Ալլերս, Գանիմեդեսի առևանգումը. 1913.
Կորած բնօրինակի պատճեն, մատիտ. 1532. Արքայական հավաքածու, Վինձոր ամրոց
.jpg)
Աստղագիտության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դիցաբանական կերպարի անունով են կոչված Գալիլեո Գալիլեյի կողմից 1610 թ. հայտնաբերված Յուպիտերի Գանիմեդ արբանյակը և Գանիմեդ (1036) աստերոիդը՝ հայտնաբերված 1924 թ. աստղագետ Վալտեր Բաադեի կողմից։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ганимед // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона։ В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.(ռուս.)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «English Dictionary: Definition of Ganymede»։ Collins։ Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 20
- ↑ «American English Dictionary: Definition of Ganymede»։ Collins։ Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 20
- ↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.265, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.44-45
- ↑ Лесх. Малая Илиада, фр.29 Бернабе
- ↑ Еврипид. Ифигения в Авлиде 1049; Киклоп 586
- ↑ Гигин. Мифы 224
- ↑ Гигин. Мифы 271
- ↑ Первый Ватиканский мифограф II 82, 1
- ↑ Гомер. Илиада V 266; Пиндар. Олимпийские песни I 45; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 5, 9; III 12, 2; См. Лесх. Малая Илиада, фр.29 Бернабе; Гимны Гомера IV 210.
- ↑ Феокрит. Идиллии XX 41; Овидий. Метаморфозы X 155—161
- ↑ Մ. Բոտվիննիկ, Մ. Կոգան, Մ. Ռաբինովիչ, Բ. Սելեցկի. «Դիցաբանական բառարան», Երևան, 1985, էջ 208-209:
