Հավայի

Հավայի; անգլ.՝ Hawaii
flag of Hawaiʻi?	Զինանշան
Երկիր	ԱՄՆ
Հիմն	Hawaiʻi Ponoʻī
Կարգավիճակ	ԱՄՆ-ի նահանգ
Մտնում է	ԱՄՆ
Վարչկենտրոն	Հոնոլուլու
Ամենաբարձր կետ	Մաունա-Կեա
ԲԾՄ	925 մետր
Օրենսդրական մարմին	Hawaii State Legislature?
Դատական մարմին	Supreme Court of Hawaii?
Միության մուտք	օգոստոսի 21, 1959 (50-րդ)
Պաշտոնական լեզուներ	անգլերեն և Հավայերեն
Բնակչություն;	▲1 455 271 մարդ (ապրիլի 1, 2020) (40 տեղ)
Տարածք	28 311 կմ² (43 տեղ)
Հիմնադրված է	օգոստոսի 21, 1959 թ.
Ժամային գոտի	HAST? և Pacific/Honolulu?
Հապավում	HI
Փոխարինեց	Territory of Hawaii?
ISO 3166-2 կոդ	US-HI
Անվանված է	Հավայի
Մականուն	The Aloha State
Միության մուտք	օգոստոսի 21, 1959 (50-րդ)
	portal.ehawaii.gov(անգլ.)

Հավայի (անգլերեն՝ Hawaii), ԱՄՆ-ի նահանգ, որը գտնվում Խաղաղ օվկիանոսում։ Ընդգրկում է Հավայան կղզիները։ Այն 1959 թվականի օգոստոսի 21-ին դարձավ ԱՄՆ 50-րդ նահանագը։

Բնակչությունը կազմում է 1 419 561 մարդ (2014 թվականի տվյալներով)։ Քաղաքի բնակչությունը կազմում է ամբողջ բնակչության 70 %-ը։ Պաշտոնական լեզուն անգլերենն է։ Տուրիստական գոտիներում անգլերենի հետ միասին օգտագործվում է նաև ճապոներենը։ Առօրյա կյանքում, միմյանց հետ շփվելով տարբեր էթնիկ խմբեր, խոսում են տարբեր լեզուներով, այդ թվում նաև հավայերեն։

Հավայի նահանգի վարչական կենտրոնը Հոնոլուլուն է, իսկ մյուս ամենախոշոր քաղաքներն են` Հիլո, Կաիլուա-Կոնա, Կանեհոեն։ Տնտեսապես առավել զարգացած կղզին Օհաուն է։

Նահանգի մյուս պաշտոնական անվանումը՝ Ալոհա նահանգ։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նահանգը գտնվում է Հավայան կղզիներում և Խաղա օվկիանոսի կենտրոնական մասում։ Տարածքը կազմում է 28 311 կմ²։ Հավայան կղզիներում գտնվում է Մաունա-Լոա և Կիլաուէա հրաբուխները և հանգած հրաբուխ` Մաունա-Քեան (բարձրությունը 4205 մ)։ Հավայի նահանգը երկրի մակերևույթով ամենաարագ աճող երկիրն է (դա հրաբխային գործունեության հետևանք է)։ Հողի բնույթի շնորհիվ, որը պահում է խոնավությունը, նահանգում չկան լճեր։ Բացառություններ են` Ուաիաու, Հալուոլու լճերը և Կա-Լոկո ջրամբարը։

Տեղագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հավայան կղզիները համարվում են ԱՄՆ-ի ամենահարավային նահանգը և երկրորդ ամենաարևմտյան նահանգը՝ Ալյասկայից հետո։ Ինչպես Ալյասկան, այնպես էլ Հավայան կղզիները սահմանակից չեն ԱՄՆ ոչ մի նահանգի։ Այն ԱՄՆ միակ նահանգն է, որը Հյուսիսային Ամերիկայում չէ, և միակն է, որն ամբողջությամբ շրջապատված է ջրով և ամբողջությամբ արշիպելագով։

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նահանգը ունի արևադարձային կլիմա։ Տարեկան միջին ջերմաստիճանը կազմում է 18-ից 25 աստիճան։ Տարեկան տեղումները կազմում են 4000 մմ։ Նահանգը ունի արևադարձային տափաստաններ և սավանաներ։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տնտեսության հիմքն են հանդիսանում` զբոսաշրջությունը և ծառայությունները։ Կղզիներում կան մի շարք հանգստավայրեր, բնական և պատմական վայրեր, այդ թվում նաև ազգային պարկեր։

Արդյունաբերության գլխավոր ճյուղերն են շաքարավազը և մրգային պահածոները։

Գյուղատնտեսություն Վերամշակվում է 1 միլիոն հեկտար։ Գլխավոր սպառողական մշակաբույսը բրինձն է։ Անասնապահությունը ունի երկրորդական նշանակություն։ Լավագույն հողերը զբաղեցնում են արտահանման տնկարկները, մշակաբույսերից` արքայախնձոր, շաքարեղեգ, սուրճի, սիզալ, բանան և գուավա։

Հավայի նահանգը հիմնական տրանսպորտային հանգույց է Հյուսիսային Խաղաղ օվկիանոսում, որի ունի կապող ճանապարհ, ԱՄՆ-ի և Կանադայի, Արևելյան Ասիայի, Ֆիլիպինների, Ավստրալիայի, Նոր Զելանդիայի հետ։

Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էթնիկական կազմը։

10 % — Հավայանցիներ
38,6 % — ասիացիներ (ֆիլիպինցիներ և ճապոնացիներ 14 %, չինացիներ 5 %)
24,7 % — Եվրոպական ծագման ամերիկացիներ
14,7 % — Մետիսներ
8,9 % — լատինոամերիկացիներ (պուերտորիկացիներ և մեքսիկացիներ)
3,1 % — աֆրոամերիկացիներ և այլն։

Շրջանում տիրել են եվրոպացիներ` գերմանացիներ, պորտուգալացիներ, բրիտանացիներ. Նախկին ԽՍՀՄ-ից գաղթածների թիվը կազմում է 5 հազար ^[3]։

Կրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2000 թվականի տվյալներով Հավայի նահանգում տարբեր կրոնի հետևորդների և դավանանքի ներկայացուցիչներ բաշխվել են հետևյալ կերպ ^[4]^[5]^[6]։ Քրիստոնեություն՝ 351 000 (28,9 %) Բուդդայականություն՝ 110 000 (9 %) Հուդայականություն՝ 10 000 (0,8 %) այլ կրոններ՝ 100 000 (10 %) Ոչ ոք չի պատկանում որևէ կրոնի 650 000 (51,1 %)