Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ
Տեսակarchitecture award?
ԵրկիրFlag of the United States.svg ԱՄՆ
Հիմնադրվել է1979
ՀիմնադիրJay Pritzker? և Cindy Pritzker?
Շնորհվում էՃարտարապետության բնագավառում նշանակալից ձեռքբերումների համար
Առաջին շնորհում1979
Անվանված էPritzker family?
Կայքpritzkerprize.com(անգլ.)

Պրիցկերի մրցանակ (անգլ.՝ Pritzker Architecture Prize), ամենամյա մրցանակ, որ տրվում է ճարտարապետության բնագավառում նշանակալի ձեռքբերումների համար։ Մրցանակը լայնորեն հայտնի է աշխարհում, Նոբելյան մրցանակի նմանօրինակն է։ Ճարտարապետության ոլորտում Նոբելյան մրցանակ չի շնորհվում, ինչն էլ ստիպել է Պրիցկերների ընտանիքին (այն ամբողջ աշխարհում Hyatt Hotels Corporation ցանցի սեփականատերն է) 1979 թվականին սահմանել մրցանակ ճարտարապետության բնագավառում։ Պրիցկերների ընտանիքի հիմնադիրը Կիևից Չիկագո արտագաղթած Նիկոլայ Պրիցկերն է (1871-1956), ով ռուս փիլիսոփա Լև Շեստովի ազգականն էր։ Մրցանակը սահմանել է Նիկոլայ Պրիցկերի թոռը` Ջեյ Պրիցկերը (1922-1999)։ Մրցանակի ֆոնդը 100.000 դոլար է կազմում։

Մրցանակի ժյուրիի կազմը ամեն տարի փոփոխվում է։ Այն կազմվում է ամենահեղինակավոր ճարտարապետներից, ճարտարապետության քննադատներից, գործարարներից։ Հաղթողը որոշվում է փակ քվեարկությամբ։ Մրցանակաբաշխության տեղը ևս ամեն տարի փոխվում է և ուղեկցվում է ցուցահանդեսով, որտեղ ներկայացվում են Պրիցկերի բոլոր մրցանակակիրների աշխատանքները։ Մրցանակի գոյության 30 տարիների ընթացքում մրցանակը հանձնվել է Վաշինգտոնի Արվեստի ազգային պատկերասրահում, Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն թանգարանում, Փարիզի Վերսալի պալատում, Վաշինգտոնի Սպիտակ տանը, Հռոմի Կապիտոլիումում, Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժի թատրոնում, Փոլ Գեթթի և Սողոմոն Գուգենհայմի թանգարանների շինարարական հրապարակներում։

Մրցանակի հանձնման կարևոր նախապայման է ճարտարապետական նորարարական գաղափարների կիրառումը։

Պրիցկերի մրցանակակիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պրիցկերյան առաջին մրցանակակիրը եղել է Ֆիլիպ Ջոնսոնը, ով 50 տարիների ընթացքում ճարտարապետական իր հարուստ երևակայությունն իրագործել է բազմաթիվ թանգարանների, գրադարանների, տների, այգիների նախագծմամբ ու կառուցումով[1]։ 2004 թվականին ծագումով իրաքցի բրիտանացի ճարտարապետ Զահա Հադիդը դարձել է Պրիցկերի մրցանակի առաջին կին մրցանակակիրը[2]։ 2010 թվականին ճապոնացի ճարտարապետ Ռյուե Նիսիձավան 44 տարեկան հասակում դարձել է ամենաերիտասարդ մրցանակակիրը[3]։

No. Տարի Մրցանակակիր Ազգություն Լուսանկար Աշխատանք, տարեթիվ Մրցանակաբաշխության վայր Ծան.
1 1979 Ֆիլիպ Ջոնսոն ԱՄՆ The inaugural laureate Philip Johnson behind an architectural model Casa de Cristal P.J.jpg Ապակե տուն (1949) Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն [4]
2 1980 Լուիս Բարագան Մեքսիկա Luis Barragán Morfín 234.jpg Torres satelite.jpg Torres de Satélite (1957) Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն [5]
3 1981 Ջեյմս Սթիրլինգ Մեծ Բրիտանիա James Stirling 01.jpg History Faculty University of Cambridge.jpg Սիլի պատմական գրադարան (1968) Ճարտարապետության ազգային թանգարան, Վաշինգտոն [6]
4 1982 Քևին Ռոչ ԱՄՆ Knights of Columbus headquarters.jpg Knights of Columbus Building (1969) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
5 1983 Յույ Մին Փեյ ԱՄՆ I.M. Pei.JPG National gallery of art usa2.jpg Արվեստի ազգային պատկերասրահ, արևմտյան մասնաշենք (1978) Մետրոպոլիտեն թանգարան, Նյու Յորք [7][B]
6 1984 Ռիչարդ Մեյեր ԱՄՆ Richard Meier at the 2009 Tribeca Film Festival.jpg 10 The High.jpg Արվեստների բարձրագույն թանգարան (1983) Արվեստի ազգային պատկերասրահ, Վաշինգտոն
7 1985 Հանս Հոլայն Ավստրիա Hans Hollein, Architect, Designer.jpg Mönchengladbach museum mit skulpturengarten.jpg Աբթեյբերգ թանգարան (1982) Հանթինգթոնի գրադարան, Սան Մարինո, Կալիֆորնիա
8 1986 Գոթֆրիդ Բյոմ Գերմանիա Böhm-2.jpg Koeln christi auferstehung boehm.jpg Christi Auferstehung (1968) Գոլդսմիթ ընկերություն, Լոնդոն
9 1987 Կենձո Տանգե Ճապոնիա Kenzo Tange 1981.jpg 20030702 2 July 2003 Tokyo Cathedorale 1 Tange Kenzou Sekiguchi Tokyo Japan.jpg Սուրբ Մարիամ եկեղեցի, Տոկիո (1964) Քիմբել արվեստի թանգարան, Տեխաս [8]
10 1988 Գորդոն Բունշաֆտ (կիսել է մրցանակը) ԱՄՆ Yale-beinecke-library.jpg Հազվագյուտ գրքերի և ձեռագրերի Բեյնեկե գրադարան (1963) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
10 1988 Օսկար Նիմեյեր (կիսել է մրցանակը) Բրազիլիա Oscarniemeyer.jpg Cathedral Brasilia Niemeyer.JPG Բրազիլիայի մայր տաճար (1958) Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
11 1989 Ֆրենկ Գերի Կանադա
ԱՄՆ
Turner 07 FGLecture.JPG Image-Disney Concert Hall by Carol Highsmith edit.jpg Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահ (1999–2003) Թոդայ-ձի տաճար, Նարա, Ճապոնիա [7][C]
12 1990 Ալդո Ռոսսի Իտալիա Bonnefantenmuseum.jpg Նոնեֆանտեն թանգարան (1990) Պալացցո Գրասսի, Վենետիկ [9]
13 1991 Ռոբերտ Վենտուրի ԱՄՆ Robert Venturi 2008 Rome.jpg National Gallery London Sainsbury Wing 2006-04-17.jpg Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ, Sainsbury Wing (1991) Ինթուրբիդ պալատ, Մեխիկո [10]
14 1992 Ալվարու Սիզա Վիեյրա Պորտուգալիա Siza Vieira.jpg Pavilhao Portugal 2.JPG Պորտուգալիայի տաղավար Expo 98 (1998) Հարոլդ Վաշինգտոնի գրադարան, Չիկագո [11]
15 1993 Ֆումիհիկո Մակի Ճապոնիա Fumihiko Maki 2010.jpg Tokyo Metropolitan Gymnasium 2008.jpg Տոկիոյի Մետրոպոլիտեն գիմնազիա (1991) Պրահայի ամրոց, Պրահա [8]
16 1994 Քրիստիան դե Պորտզամպարկ Ֆրանսիա - Französische botschaft in berlin.JPG Ֆրանսիայի դեսպանատուն, Բեռլին (2003) Կոլումբուս, Ինդիանա [12]
17 1995 Թադաո Անդո Ճապոնիա Tadao Ando 2004.jpg Church of Light.JPG Լույսի տաճար (1989) Վերսալի պալատ [13]
18 1996 Ռաֆայել Մոնեո Իսպանիա Rafael Moneo.jpg San Sebastian Palacio Kursaal.JPG Կուրսաալ պալատ (1999) Գեթի կենտրոն, Լոս Անջելես [7]
19 1997 Սվերե Ֆեն Նորվեգիա Isbremuseet.jpg Նորվեգական Գլասիեր թանգարան (1991) Բիլբաոյի Գուգենհայմ թանգարան [14]
20 1998 Ռենցո Պիանո Իտալիա Renzo Piano cropped.jpg Kansai International Airport02n4n4272.jpg Կանսայի միջազգային օդանավակայան (1994) Սպիտակ տուն, Վաշինգտոն [15]
21 1999 Նորման Ֆոսթեր Մեծ Բրիտանիա 1999 winner Norman Foster, giving a speech behind a lecturn Mill.bridge.from.tate.modern.arp.jpg Միլենիում կամուրջ, Լոնդոն (2000) Հին թանգարան, Բեռլին [7]
22 2000 Ռեմ Կոլհաս Նիդեռլանդներ Rem Koolhaas.jpg CasadaMusica.jpg Casa da Música, Պորտու (2003) Երուսաղեմի հնագիտական պարկ [16]
23 2001 Herzog & de Meuron ընկերություն Շվեյցարիա Tate modern london 2001 02.jpg Tate Modern (2000) Մոնտիչելո դղյակ, Վիրջինիա [17]
24 2002 Գլեն Մյորկատ Ավստրալիա 27-11-04 Murcutt y yo 022.jpg Berowra Waters Inn.jpg Berowra Waters Inn (1983) Կապիտոլիում, Հռոմ [18]
25 2003 Յորն Ուդզոն Դանիա Sydney opera house side view.jpg Սիդնեյի օպերային թատրոն (1973) Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա, Մադրիդ [19]
26 2004 Զահա Հադիդ Իրաք
Մեծ Բրիտանիա
Contemp Art Center.JPG Ժամանակակից արվեստի կենտրոն (2003) Էրմիտաժ, Սանկտ Պետերբուրգ [7][D]
27 2005 Թոմ Մեյն Մեծ Բրիտանիա San Francisco Federal Building.jpg Սան Ֆրանցիսկոյի դաշնային կենտրոն (2007) Պրիցկերի տաղավար, Չիկագո [20]
28 2006 Պաուլու Մենդես դա Ռոշա Բրազիլիա Paulo Mendes Da Rocha-Arquisur 2009.jpg Paulo mendes da rocha - capela de são pedro apóstolo - campos do jordão - são paulo - brasil.jpg Սուրբ Պետրոսի տաճար, Սան Պաուլու (1987) Դոլմաբահչե, Ստամբուլ [21]
29 2007 Ռիչարդ Ռոջերս Մեծ Բրիտանիա Richard Rogers @ the Senedd 2016.jpg Lloyds Building stair case.jpg Լլոյդ կենտրոն (1986) Բանքեթինգ հաուս, Լոնդոն [22][E]
30 2008 Ժան Նուվել Ֆրանսիա Jean Nouvel 2009 Vienna.jpg Torre Agbar and Glories.jpg Ագբար աշտարակ (2005) Կոնգրեսի գրադարան, Վաշինգտոն [7][23]
31 2009 Պետեր Ցումտոր Շվեյցարիա Therme Vals wall structure, Vals, Graubünden, Switzerland - 20060811.jpg Therme Vals (1996) Բուենոս Այրեսի քաղաքային խորհրդի օրենսդիր պալատ, Բուենոս Այրես [7][24]
32 2010 Կաձույո Սեձիմա և
Ռյուե Նիսիձավա (SANAA)
Ճապոնիա Kazuyo Sejima mg 4973-small.jpg Kanazawa21seikibijutsukan.jpg Ժամանակակից արվեստի 21-րդ դարի թանգարան, Կանազավա (2003) Էլիս կղզի, Նյու Յորք
33 2011 Էդուարդու Սոուտու դե Մոուրա Պորտուգալիա Eduardo Souto de Moura.jpg Estadio Braga.JPG Estádio Municipal de Braga (2004) Էնդրյու Մելոնի սրահ, Վաշինգտոն [25]
34 2012 Վան Շու Չինաստան Wang-Shu Taipei.jpg North facet of NBM.JPG Նինգբո թանգարան, (2008) Ժողովրդական նիստերի դահլիճ, Պեկին [26]
35 2013 Տոյոո Իտո Ճապոնիա Toyo Ito 2009.jpg Sendai Mediatheque 2009.jpg Sendai Mediatheque, (2001) Ջոն Քենեդու գրադարան-թանգարան, Բոստոն [27]
36 2014 Սիգերու Բան Ճապոնիա Centre Pompidou-Metz - Pose de la première pierre -2.jpg Պատկեր:Metz (F) - Centre Pompidou - Außenansicht.jpg Պոմպիդու-Մեց կենտրոն (2010) Պետական թանգարան, Ամստերդամ [28]
37 2015 Ֆրայ Օտտո Գերմանիա 2014 Olympiastadion Munich.jpg Մյունխենի օլիմպիական մարզադաշտ (1972) Համաշխարհային նոր կենտրոն, Մայամի [29][30]
38 2016 Ալեխանդրո Արավենա Չիլի Premio Abdón Cifuentes 2015 - Alejandro Aravena 02.jpg Campus San Joaquín (15).jpg Չիլիի կաթոլիկ համալսարան երկվորյակ աշտարակներ (2005) ՄԱԿ-ի գրասենյակ, Նյու Յորք [31][32]
39 2017
RCR Arquitectes Rafajel A8anda 56 Իսպանիա Տոկիո, Ակասակա դղյակ
Կարմե Պիհեմ[en] 55
Ռամոն Վիլատա 57
40 2018 Balkrishna Doshi.JPG Բալկրիշնա Դոշի 90 Հնդկաստան Տորոնտո, Ագա Խանի թանգարան
41 2019 Arata Isozaki.jpg Արատա Իսոզակի 87 Ճապոնիա Վերսալ (Փարիզի արվարձան), Վերսալի պալատ [33][34][35]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. «Philip Johnson – 1979 Laureate – Jury Citation»։ Pritzker Architecture Prize official site։ The Hyatt Foundation։ Արխիվացված է օրիգինալից ապրիլի 16, 2009-ին։ Վերցված է հունիսի 30, 2009 
  2. «Hadid designs landmark building»։ BBC News։ հունվարի 15, 2005։ Վերցված է հունիսի 29, 2009 
  3. «Pritzker Architecture Prize 1984 Announcement»։ The Hyatt Foundation։ Վերցված է մարտի 30, 2010 
  4. «People – In the News»։ Milwaukee Sentinel։ Associated Press։ մայիսի 23, 1979։ էջ 2։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-17-ին։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  5. Endicott Katherine (հոկտեմբերի 14, 2006)։ «The Mexican garden revisited»։ San Francisco Chronicle։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  6. Reynolds Nigel (մարտի 23, 2004)։ «Top prize for architect who is ignored by fellow British»։ The Daily Telegraph։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Pilkington Ed (ապրիլի 14, 2009)։ «Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award»։ The Guardian։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  8. 8,0 8,1 Muschamp Herbert (ապրիլի 26, 1993)։ «Pritzker Prize for Japanese Architect»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  9. Iovine Julie (սեպտեմբերի 5, 1997)։ «Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  10. Blau Eleanor (ապրիլի 8, 1991)։ «Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  11. Ribeiro Ana Maria (փետրվարի 24, 2009)։ «Siza Vieira fala para casa cheia»։ Correio da Manhã (Portuguese)։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  12. Muschamp Herbert (մայիսի 2, 1994)։ «Priztker prize goes to French architect for the first time»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  13. Viladas Pilar (օգոստոսի 19, 2001)։ «Fashion's New Religion»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 27, 2009 
  14. Samaniego Fernando (հունիսի 1, 1997)։ «El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao»։ El País (Spanish)։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  15. Muschamp Herbert (ապրիլի 20, 1998)։ «Renzo Piano Wins Architecture's Top Prize»։ The New York Times։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  16. «Koolhaas receives 'Nobel of architecture' in Jerusalem»։ CNN։ մայիսի 29, 2000։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  17. «Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg»։ Das Spiegel։ հունիսի 14, 2005։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  18. «Top honour for Australian architect»։ BBC News։ ապրիլի 16, 2002։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  19. «Prize for Opera House designer»։ BBC News։ ապրիլի 7, 2003։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  20. «Paris skyscraper to rival tower»։ BBC News։ նոյեմբերի 28, 2006։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  21. Forgey Benjamin (ապրիլի 9, 2006)։ «Brazilian wins Pritzker Prize»։ The Washington Post։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  22. Glancey Jonathan (մարտի 29, 2007)։ «Rogers takes the 'Nobel for architecture'»։ The Guardian։ Վերցված է հունիսի 26, 2009 
  23. «Nouvel wins top architect's prize»։ BBC News։ մարտի 31, 2008։ Վերցված է մայիսի 19, 2012 
  24. Pogrebin Robin (ապրիլի 12, 2009)։ «Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor»։ The New York Times։ Վերցված է մայիսի 19, 2012 
  25. Taylor Kate (մարտի 28, 2011)։ «Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize»։ The New York Times։ Վերցված է մարտի 28, 2011 
  26. Basulto David (February 2012)։ «2012 Pritzker Prize: Wang Shu»։ Arch Daily։ Վերցված է փետրվարի 27, 2012 
  27. Hawthorne Christopher (մարտի 17, 2013)։ «Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize»։ Los Angeles Times։ Վերցված է մարտի 17, 2013 
  28. Hawthorne Christopher (մարտի 24, 2014)։ «Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize»։ Los Angeles Times։ Վերցված է մարտի 24, 2014 
  29. «Frei Otto, 2015 Laureate»։ Pritzker Architecture Prize։ մարտի 10, 2015։ Վերցված է մարտի 11, 2015 
  30. Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, Նյու Յորք Թայմս, March 10, 2015
  31. «Announcement»։ pritzkerprize.com։ Վերցված է հունվարի 13, 2016 
  32. «Ceremony»։ pritzkerprize.com։ Վերցված է հունվարի 13, 2016 
  33. «Arata Isozaki Named 2019 Pritzker Prize Laureate» (անգլերեն)։ ArchDaily։ 2019-03-05։ Վերցված է 2019-03-05 
  34. «Притцкеровская премия вручена Арате Исодзаки» (ռուսերեն)։ Интерьер+Дизайн։ Վերցված է 2019-03-05 
  35. «Arata Isozaki | The Pritzker Architecture Prize» (անգլերեն)։ www.pritzkerprize.com։ Վերցված է 2019-03-05 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]