«Անտանանարիվու»–ի խմբագրումների տարբերություն

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 140. Տող 140.


{{Աֆրիկյան երկրների մայրաքաղաքներ}}
{{Աֆրիկյան երկրների մայրաքաղաքներ}}
{{navbox with columns
|name = Աֆրիկյան երկրների մայրաքաղաքներ
|title= [[Աֆրիկա|Աֆրիկյան]] երկրների [[մայրաքաղաք]]ներ
|listclass = plainlist
|state= {{{state<includeonly>|collapsed</includeonly>}}}
|above = [[Կախյալ տարածքներ]]ը and [[Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունների ցանկ|չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունները]] ''շեղատառ'' են
|colwidth = 25%
|col1 =
* '''[[Աբուջա]]''', [[Նիգերիա]]
* '''[[Ակրա]]''', [[Գանա]]
* '''[[Ադիս Աբեբա]]''', [[Եթովպիա]]
* '''[[Ալժիր]]''', [[Ալժիր]]
* '''[[Անտանանարիվո]]''', [[Մադագասկար]]
* '''[[Ասմարա]]''', [[Էրիթրեա]]
* '''[[Բամակո]]''', [[Մալի]]
* '''[[Բանգի]]''', [[Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն]]
* '''[[Բանջուլ]]''', [[Գամբիա]]
* '''[[Բիսաու]]''', [[Գվինեա Բիսաու]]
* '''[[Բրազավիլ]]''', [[Կոնգոյի Հանրապետություն|Կոնգո]]
* '''[[Բուժումբուրա]]''', [[Բուրունդի]]
* '''[[Կահիրե]]''', [[Եգիպտոս]]
* '''[[Կոնակրի]]''', [[Գվինեա]]
* '''[[Դակար]]''', [[Սենեգալ]]
* '''[[Ջիբութի (քաղաք)|Ջիբութի]]''', [[Ջիբութի]]


|col2 =
* '''[[Դոդոմա]]''', [[Տանզանիա]]
* '''''[[Էլ Այուն|Լաայուն]]'''<small>(դե յուրե)</small>/'''[[Թիֆարիտի]]'''<small>(դե ֆակտո)</small>, [[Սահարայի Արաբական Դեմոկրատական Հանրապետություն|ՍԱԴՀ]]''{{sup|1}}
* '''[[Ֆրիթաուն]]''', [[Սիերա Լեոնե]]
* '''''[[Ֆունշալ]]''', [[Մադեյրա]]''{{sup|4}}
* '''[[Գաբորոնե]]''', [[Բոտսվանա]]
* '''[[Հարարե]]''', [[Զիմբաբվե]]{{sup|1}}
* '''''[[Հարգեյսա]]''', [[Սոմալիլենդ]]''
* '''''[[Ջեյմսթաուն]]''',
[[Սուրբ Հեղինեի կղզի, Համբարձման կղզի և Տրիստան դա Կունյա|Կղզիներ]]''{{sup|2}}
* '''[[Ջուբա]]''', [[Հարավային Սուդան]]
* '''[[Կամպալա]]''', [[Ուգանդա]]
* '''[[Խարթում]]''', [[Սուդան]]
* '''[[Կիգալի]]''', [[Ռուանդա]]
* '''[[Կինշասա]]''', [[Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն]]
* '''[[Լիբրևիլ]]''', [[Գաբոն]]
* '''[[Լիլոնգվե]]''', [[Մալավի]]
* '''[[Լոմե]]''', [[Տոգո]]

|col3 =
* '''[[Լուանդա]]''', [[Անգոլա]]
* '''[[Լուսակա]]''', [[Զամբիա]]
* '''[[Մալաբո]]''', [[Հասարակածային Գվինեա]]
* '''''[[Մամուձու]]''', [[Մայոտ]]''{{sup|3}}
* '''[[Մապուտու]]''', [[Մոզամբիկ]]
* '''[[Մասերու]]''', [[Լեսոթո]]
* {{hlist|'''[[Մբաբանե]]''' <small>([[Ngwenyama|executive]])</small>| '''[[Լոբամբա]]''' <small>([[Parliament of Swaziland|legislative]])</small>, [[Սվազիլենդ]]}}
* '''[[Մոգադիշո]]''', [[Սոմալի]]
* '''[[Մոնրովիա]]''', [[Լիբերիա]]
* '''[[Մորոնի]]''', [[Կոմորներ]]
* '''[[Նայրոբի]]''', [[Քենիա]]
* '''[[Նջամենա]]''', [[Չադ]]
* '''[[Նիամեյ]]''', [[Նիգեր]]
* '''[[Նուակշոտ]]''', [[Մավրիտանիա]]
* '''[[Ուագադուգու]]''', [[Բուրկինա Ֆասո]]

|col4 =
* '''[[Պորտ Լուի]]''', [[Մավրիկիոս]]
* '''[[Պորտո Նովո]]''', [[Բենին]]
* '''[[Պրայա]]''', [[Կաբո Վերդե]]
* '''[[Պրետորիա]]''' <small>([[President of South Africa|executive]])</small>{{*}}'''[[Քեյփ Թաուն]]''' <small>([[Parliament of South Africa|legislative]])</small>{{*}}'''[[Բլումֆոնթեյն]]''' <small>([[Supreme Court of Appeal of South Africa|judicial]])</small>, [[Հարավային Աֆրիկա]]
* '''[[Ռաբաթ]]''', [[Մարոկկո]]
* '''''[[Սեն Դենի (Ռեյունյոն)|Սենթ Դենիս]]''', [[Ռեյունյոն]]''{{sup|3}}
* '''''[[Սանտա Կրուս դե Տեներիֆե (քաղաք)|Սանտա Կրուս դե Տեներիֆե]]''' և '''[[Լաս Պալմաս դե Գրան Կանարիա]]''', [[Կանարյան կղզիներ]]''{{sup|5}}
* '''[[Սան Տոմե (քաղաք)|Սաո Թոմե]]''', [[Սան Տոմե և Պրինսիպի]]
* '''[[Տրիպոլի]]''', [[Լիբիա]]
* '''[[Թունիս]]''', [[Թունիս]]
* '''[[Վիկտորիա (Սեյշելյան կղզիներ)|Վիկտորիա]]''', [[Սեյշելյան կղզիներ]]
* '''[[Վինդհուկ]]''', [[Նամիբիա]]
* '''[[Յամուսուկրո]]'''<small>(political)</small>{{*}}'''[[Աբիջան]]''' <small>(economic)</small>, [[Կոտ դ'Իվուար]]
* '''[[Յաունդե]]''', [[Կամերուն]]

|belowclass = hlist
|below =
* {{sup|1}} [[Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունների ցանկ|Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետություն]]
* {{sup|2}} [[Բրիտանական անդրծովյան տարածքներ]]
* {{sup|3}} Overseas region of France
* {{sup|4}} Autonomous regions of Portugal|Autonomous region of Portugal
* {{sup|5}} Autonomous communities of Spain|Autonomous community of Spain
}}<noinclude>
== Տեսեք Նաև ==
{{Continent-based templates}}
[[Կատեգորիա:Կաղապարներ:Աֆրիկա]]
[[Կատեգորիա:Աֆրիկյան մայրաքաղաքներ]]
</noinclude>
[[Կատեգորիա:Աֆրիկայի քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:Աֆրիկայի քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:Մադագասկարի քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:Մադագասկարի քաղաքներ]]

17:21, 25 Ապրիլի 2019-ի տարբերակ

 Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։
Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։
Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։
Քաղաք
Անտանանարիվու
Antananarivo
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՄադագասկար Մադագասկար
ԵնթարկումՄայրաքաղաք
Հիմնադրված է1625 թ.
Մակերես88 կմ²
ԲԾՄ1,276 մ
Բնակչություն1,4 մլն. մարդ (2001)
Խտություն10,266.5 մարդ/կմ²
Ժամային գոտիUTC+3
Պաշտոնական կայքantananarivo.mg
Անտանանարիվու (Մադագասկար)##
Անտանանարիվու (Մադագասկար)

Անտանանարիվու[1][2] (մալագաս. Antananarivo, Тананари́ве, ֆր.՝ Tananarive, Та́на, Tana) Մադագասկարի մայրաքաղաքը և նույնանուն նահանգի տնտեսական կենտրոնը: Հիմնադրվել է 17-րդ դարի առաջին կեսում մերինաների Անդրիանզակա թագավորի կողմից։ Մերինաների լեզվով քաղաքի անվանումը նշանակում է «1000 գյուղ» կամ «1000 զինվորների քաղաք»։Բնակչությունը 2015 թվականի տվյալներով 2 610 000 մարդ: Տեղակայված է Մադագասկար կղզու կենտրոնական մասում, բարձր լեռնային[en], ծովի մակերևույթից 1240–1470 մետր բարձրության վրա: Երկաթուղային և մայրուղային հանգույց է: Անտանանարիվու երկաթուղին կապված է արևելյան ափի (Թումասինան քաղաքում), Ալաուտրա լճի շրջանի (քաղաք Ամբատունդրազակա) և Անցիրաբա քաղաքի հետ: Մայրաքաղաքի ավտոճանապարհները այն կապում են բոլոր նահանգների հետ: Անտանանարիվույում է գտնվում Իվատու միջազգային օդանավակայանը[3]:

Պատմություն

Հիմնադրվել է 17 դարի առաջին կեսին Անալամանգա բլուրի[en] վրա՝ Իմերինի Անդրիանձակի[en] արքայի կողմից(մոտ 1612–1630): 1794 թվականից Իմերինի մայրաքաղաք, հետո Մադագասկարի թագավորություն (Մալագասկյան թագավորություն): 1896 թ. Ֆրանսիական գաղութացումից եւ թագուհի Ռանավալունայի III (1883-1897 թթ.) տապալումից հետո քաղաքը կոչվում էր Թանանարիվե, որը պահպանվեց մինչեւ 1975թվականը: Այն Մադագասկար գաղութի մայրաքաղաքն էր: 1960 թվականի հունիսից անկախ Մալագասյան Հանրապետության մայրաքաղաք, 1975 թվականի դեկտեմբերից՝ Մադագասկարի Ժողովրդավարական Հանրապետության մայրաքաղաք, 1992 թվականի սեպտեմբերից՝ Մադագասկարի Հանրապետության[3]:

Ճարտարապետություն

Երկար ժամանակ քաղաքում գործնականում քարե շինություններ չեն եղել, բացառությամբ Ռիվայի թագավորական պալատի (1828 թվական, վերակառուցվել է 1880-ական թթ.), քանի որ դրա շինարարությունը արգելվել էր 1825 թվականին Ռանավալունայի թագուհու հրամանով: Քաղաքը գտնվում է երեք բլուրների վրա՝ միմյանց հետ փոխկապակցված թունելների և աստիճանների համակարգով: Այն ընդգրկում է հին շինություններ, պատմական հուշարձաններ և եվրոպական ոճի ժամանակակից շինություններ: Գերակշռում են ցածրահարկ շենքերը: Ամենաբարձր կետում տեղակայված է Ռուվայի շրջանի թագավորների հին նստավայրը, երկրի վարչապետի պալատական շենքերը: Քաղաքի կենտրոնում՝ Անուսի[en] լճի շրջանում, տեղակայված են ժամանակակից գրասենյակային շենքեր: Արդյունաբերական տարածքները գտնվում են մայրաքաղաքի հյուսիսում, արեւմուտքում եւ արեւելքում: Բնակավայրերը զբաղեցնում են լեռների լանջերը[3]:

Կրթություն: Գիտության և մշակույթի օջախներ

Անտանանարիվույում են գտնվում Մադագասկարի գլխավոր համալսարանները, կրթության օջախները, գրադարանները և թանգարանները՝ Մալագասիայի կրթության ակադեմիան[en] (1902 թվականից), Անտանանարիվույի համալսարանը (1961 թվականից), Մադագասկարի Ազգային գրադարանը[National Library of Madagascar] (1961 թվականից), [[|Մադագասկարի Ազգային արխիվը]][en] (1958 թվականից)[4], Պատմության թանգարանը, որը բացվել է Ռուվայում 1897 թվականից, Անտանանարիվույի Համալսարանի Արվեստի և հնագիտության թանգարանը[en][3]: Անտանանարիվույում անց են կացվում «Հիրա Քասի» (մալագաս. Hira Gasy, 1960 թվականից) ազգային թատրոնի դրամատիզացված թատերական երգ ու պարի ներկայացումները, «Ժաննեթ» (ֆր.՝ troupe Jeannette, 1929 թվականից) և «Անտանանարիվու թատրոն» (մալագաս. Antananarivo Teatra) թատերական ընկերությունների ներկայացումները [3][4]: Անտանանարիվույում է գտնվում աստղադիտարանը обсерватория[fr], «Ցիմբազազա» բուսաբանական և կենդանաբանական այգին[en][3].

Տնտեսություն

Անտանանարիվուն երկրի տնտեսական, ֆինանսական, վարչական և առևտրային կենտրոնն է:Անտանանարիվույում կան սննդամթերքի, կաշվի, հագուստի, փայտամշակման եւ տպագրական արդյունաբերության ձեռնարկություններ, ինչպես նաեւ մեքենաների հավաքման գործարան եւ շինանյութերի արտադրություն[3]. Անտանանարիվույում է գտնվում Մադագասկարյան ավանդական «Զումա» շուկան[fr] .

Կլիմա

Անտանանարիվոյի կլիման շատ համաչափ ու մեղմ է, որը պայմանավորված է ծովի մակարդակից բավական զգալի բարձր գտնվելը, (գրեթե 1300 մետր) և կղզին շրջապատող ծովերի մեղմացնող ազդեցությամբ: Խոնավ եղանակը տևում է հոկտեմբերից մինչև ապրիլ, չոր եղանակը՝ մայիսից սեպտեմբեր: Չոր եղանակին հատուկ են տաք ցերեկները և սառը գիշերները:

 Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Անտանանարիվու
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C) 33,0 32,0 33,0 31,8 30,2 32,6 27,0 28,9 32,3 33,1 33,3 32,1 33,3
միջին առավելագույնը (°C) 26,6 26,5 26,5 25,5 23,7 21,2 20,6 21,7 24,2 26,0 27,0 27,2 24,7
միջին ջերմաստիճանը (°C) 20,8 20,8 20,7 19,5 17,3 15,1 14,3 14,9 16,8 18,7 20,1 20,7 18,3
միջին նվազագույնը (°C) 17,3 17,3 17,0 15,4 13,2 10,9 9,9 10,3 11,4 13,6 15,2 16,7 14,0
բացարձակ նվազագույնը (°C) 10,9 11,0 10,0 9,0 4,0 2,0 2,0 4,4 2,3 6,0 9,3 10,5 2,0
տեղումների քանակը (մմ) 340 290 191 55 19 4 8 6 10 68 135 311 1437

Ֆիլմում

Անտանանարիվույում է տեղի ունենում Կազինո <<Ռոյալ>> ֆիլմի տեսարանը, որտեղ Ջեյմս Բոնդը հետապնդում է ահաբեկիչներին:

Քույր քաղաքներ

   

Տեսեք Նաև

Comparison of continent-based templates
Աֆրիկա Ասիա Եվրոպա Օվկիանիա Հյուսիսային Ամերիկա Հարավային Ամերիկա
Աշխարհ {{Continents of the world}} · {{Regions of the world}} · {{Lists of countries by continent}}
Generator {{Աֆրիկան ըստ թեմաների}} {{Ասիան ըստ թեմաների}} {{Եվրոպան ըստ թեմաների}} {{Օվկիանիան ըստ թեմաների}} {{Հյուսիսային Ամերիկան ըստ թեմաների}} {{Հարավային Ամերիկան ըստ թեմաների}}
{{Americas topic}}
{{African topic}} {{Asian topic}} {{European topic}} {{Oceanic topic}} {{North American topic}} {{South American topic}}
{{American topic}}
{{Continent topic}} · {{Southeast Asia topic}} · {{United States topic}} · {{Caribbean topic}} · {{Latin America and the Caribbean topic}}
"Մայրցամաքների երկրներ" {{...Աֆրիկա}} {{...Ասիա}} {{...Եվրոպա}} {{...Օվկիանիա}} {{...Հյուսիսային Ամերիկա}} {{...Հարավային Ամերիկա}}
{{...Ամերիկաներ}}
"Մայրաքաղաքների ցանկեր" {{...Աֆրիկայի...}} {{...Ասիայի...}} {{...Եվրոպայի...}} {{...Օվկիանիայի...}} {{...Հյուսիսային Ամերիկայի...}} {{...Հարավային Ամերիկայի...}}
  1. ↑
    Աշխարհի քարտեզ Վինկել Տրիպելի պրոյեկցիայով

    Աշխարհի քարտեզ, Երկիր մոլորակի քարտեզը, որն ընդգրկում է Երկրագնդի ամբողջ մակերեսը[1]:

    Աշխարհի քարտեզները հիմնականում լինում են տարբեր տեսակի, որոնցից առավել կիրառելի են ֆիզիկականը և քաղաքականը: Քաղաքական քարտեզներում ներկայացվում են հասարակական օբյեկտներ, վարչական սահմաններ, բնակավայրեր, տրանսպորտային ցանց և այլն: Ֆիզիկական քարտեզներում ներկայացվում են բնական օբյեկտները` մակերևույթը, ջրագրական ցանցը և ալյն: Երկրաբանական քարտեզները ցույց են տալիս ոչ միայն երկրի մակերևույթը, այլ նաև ընդերքի կառուցվածքը, լեռնային ապարների տեղադիրքը, տեկտոնական խզվածքային գծերը և այլն: Գունային քարտեզներում կիրառվում է գույնի երանգը և նրա ինտենսիվությունը՝ ցույց տալու համար օբյեկտների միջև առկա տնտեսական կամ բնական տարբերությունները:

    Պրոյեկցիաներ

    Քարտեզների ստեղծման համար կիրառվում են արտապատկերման (պրոյեկցիայի) բազմաթիվ եղանակներ: Բոլոր պրոյեկցիաներում անխուսափելի են գծերի, հեռավորությունների, անկյունների, օբյետների ձևերի աղավաղումները, և յուրաքնաչյուր պրոյեկցիա ունի իրեն հատուկ աղավաղումների ձևը և չափը: Ամենից հաճախ կիրառվող պրոյեկցիան համարվում է Մերկատորի պրոյեկցիան, որն ի սկզբանե նախատեսված է եղել ծովային քարտեզների համար:

    • Մերկատորի պրեյեկցիա. 82⁰ հարավ 82⁰ հյուսիս
      Մերկատորի պրեյեկցիա. 82⁰ հարավ 82⁰ հյուսիս
    • Մոլվեյդի պրոյեկցիա
      Մոլվեյդի պրոյեկցիա
    • Բևեռային հավասարաանկյուն պրոյեկցիա
      Բևեռային հավասարաանկյուն պրոյեկցիա
    • Գալ-Պետերսի պրոյեկցիա
      Գալ-Պետերսի պրոյեկցիա
    • Ռոբինզոնի պրոյեկցիա
      Ռոբինզոնի պրոյեկցիա

    Թեմատիկ քարտեզներ

    Թեմատիկ քարտեզներում ցույց է տրվում մեկ կամ մի քանի աշխարհագրական տարրեր: Այս քարտեզները աշխարհի մասշտաբով կարող են ներկայացնել ֆիզիկական, հասարակական, քաղաքական, մշակութային, տնտեսական, սոցիալական, գյուղատնտեսկական պատկերը[2]:

    • Կլիմայական քարտեզ
      Կլիմայական քարտեզ
    • Քաղաքական քարտեզ
      Քաղաքական քարտեզ
    • Ֆիզիկական քարտեզ
      Ֆիզիկական քարտեզ
    • Ածխաթթու գազի արտանետումներն ըստ երկրների
      Ածխաթթու գազի արտանետումներն ըստ երկրների
    • Կյանքի միջին տևողությունն ըստ երկրների
      Կյանքի միջին տևողությունն ըստ երկրների
    • Բնակչության միջին խտությունն ըստ երկրների
      Բնակչության միջին խտությունն ըստ երկրների
    • Տրիասի ժամանակաշրջանի աշխարհի քարտեզ
      Տրիասի ժամանակաշրջանի աշխարհի քարտեզ

    Պատմական քարտեզներ

    Առաջին քարտեզները, որոնք պատկերել են ամբողջ երկրագունդը ստեղծվել են երկաթե դարից մինչև Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունները և կատարելագործվել են նորագույն ժամանակաշրջանում ժամանակակից աշխարհագրության կողմից: Պատմական քարտեզները տեղեկատվություն են տալիս հին ժամանակներում հայտնի աշխարհի մասին, որը հիմնվում է փիլիսոփայության և մշակութի վրա: Այս ամենը էականորեն տարբերվում է ժամանակակից քարտեզագրությունից: Այս քարտեզների շնորհիվ գիտնականները փոխանցել են իրենց գիտելիքները ապագա սերունդներին[3]:

    • Անաքսիմանդեր. աշխարհի քարտեզ (մ.թ.ա. 610–546 թթ.)
      Անաքսիմանդեր. աշխարհի քարտեզ (մ.թ.ա. 610–546 թթ.)
    • Պոսիդոնիուս (մ.թ.ա. 150–130 թթ.)
      Պոսիդոնիուս (մ.թ.ա. 150–130 թթ.)
    • Մուհամեդ ալ Իդրիսի (1154 թվական). հյուսիսը պատկերված է վերևում
      Մուհամեդ ալ Իդրիսի (1154 թվական). հյուսիսը պատկերված է վերևում
    • Լեոնարդե դա Վինչի (1514 թ.)
      Լեոնարդե դա Վինչի (1514 թ.)
    • Մերկատոր (1569 թ.)
      Մերկատոր (1569 թ.)
    • Վիսքհեր (1652 թ.)
      Վիսքհեր (1652 թ.)
    • Գերարդ վան Սչագեն (1689 թ.)
      Գերարդ վան Սչագեն (1689 թ.)

    Գրականություն

    • Edson, Evelyn (2011). The World Map, 1300–1492: The Persistence of Tradition and Transformation. JHU Press. ISBN 1421404303
    • Harvey, P. D. A. (2006). The Hereford world map: medieval world maps and their context. British Library. ISBN 0712347607

    Ծանոթագրություններ

    1. ↑ American Cartographic Association's Committee on Map Projections (1988). Choosing a World Map. Falls Church: American Congress on Surveying and Mapping. pp. 1–2.
    2. ↑ Thematic Maps Map Collection & Cartographic Information Services Unit. University Library, University of Washington. Accessed 27 Dec 2009.
    3. ↑ "History of maps and cartography". emporia.edu.
  2. ↑ Կաղապար:Արտասահմանյան երկրների աշխարհագրական անունների բառարան
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Антананариву / Виноградова Н. В. // Анкилоз — Банка. — М. : Большая российская энциклопедия, 2005. — С. 22—23. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 2). — ISBN 5-85270-330-3.
  4. ↑ 4,0 4,1 Мадагаскар / Климанова О. А., Шлёнская С. М. и др. // Ломоносов — Манизер. — М. : Большая российская энциклопедия, 2011. — С. 413-421. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 18). — ISBN 978-5-85270-351-4.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անտանանարիվու&oldid=6297984» էջից