«Աշոտ Բ Երկաթ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Աշոտ Բ Երկաթ
Հայոց արքա (914-922), Շահնշահ Հայոց և Վրաց (922-929)
Իշխանություն	914 - 929
Թագադրում	914
Լրիվ անուն	Աշոտ Բ Բագրատունի
Ծնվել է՝	882
Ծննդավայր	Բագարան, ; Բագրատունիների թագավորություն
Մահացել է՝	929
Վախճանի վայր	Երազգավորս, ; Բագրատունիների թագավորություն
Թաղվել է՝	Բագարան
Ազգություն	հայ
Հարստություն	Բագրատունիներ
Նախորդ	Սմբատ Ա
Հաջորդող	Աբաս Ա
Տոհմ	Բագրատունիներ
	պետական գործիչ և գերիշխան
Հայր	Սմբատ Ա Նահատակ
Հավատք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

03:30, 26 Հոկտեմբերի 2021-ի տարբերակ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աշոտ Բագրատունի (այլ կիրառումներ)

Աշոտ Բ Երկաթ (անհայտ^[1], Բագարան - 928 կամ 929^[1], Երազգավորս, Բագրատունիների թագավորություն), Հայոց արքա (914-929), Շահնշահ Հայոց և Վրաց (922-929), Հայոց արքա Սմբատ Ա Նահատակի որդին, Բագրատունիների թագավորական տոհմից։

Գահակալման սկիզբը

Հաջորդել է հորը՝ Սմբատ I Բագրատունուն։

Աշոտ Երկաթի գահակալության սկզբում Հայաստանը գտնվել է ծանր իրավիճակում։ Ատրպատականի Յուսուֆ ամիրայի զորքը ներխուժել է Հայաստան, ինչը երկրի անկախությանը սպառնող վտանգ էր։ Իր եղբոր՝ Մուշեղի հետ 910 թվականին դուրս է եկել Յուսուֆ ամիրայի դեմ, Ձկնավաճառի ճակատամարտում գլխավորել հայոց բանակը։ Հոր մահից հետո մյուս եղբոր՝ Աբասի հետ արաբներից ազատագրել է Հայաստանի մի շարք մասեր։ 915 թվականին Յուսուֆը կրկին ներխուժել է Հայաստան, Աշոտ II-ը մեկնել է Բյուզանդիա, բանակցել Կոստանդին Ծիրանածին կայսեր հետ, ինչից հետո Բյուզանդիան նրան ճանաչել է Հայոց թագավոր և տվել օգնական զորք։ Աշոտ II-ը պայքար է ծավալել բոլոր կենտրոնախույս ուժերի դեմ՝ ձգտելով ստեղծել քաղաքականապես միասնական Հայաստան։ Աշոտ II-ի հորեղբոր որդին՝ Աշոտ Շապուհյանը, որ դեռ Սմբատ Ա-ի օրոք հարում էր Յուսուֆին, վերջինիս կողմից 915 թվականին ճանաչվել է որպես Հայոց թագավոր։ Դառնալով Աշոտ II-ի հակաթոռը՝ նա պայքար սկսեց օրինական թագավորի դեմ։ Հովհաննես Դրասխանակերտցի կաթողիկոսը փորձ է արել հաշտեցնել նրանց։ Թեև Աշոտ Շապուհյանն ստացել է Վաղարշապատն իր շրջակայքով, բայց չի դադարեցրել պայքարը։ Աշոտ II-ի դեմ դուրս են եկել նաև Գուգարքի Շամշուլդե բերդի տերերը, ապստամբել է նաև աները՝ Գարդմանի իշխան Սահակ Սևադան։ Աշոտ II-ն գերի է վերցրել Սահակ Սևադային ու նրա որդուն, ապա կուրացնել տվել նրանց։ Նա հարկադրված է եղել պայքարել նաև Ուտիք նահանգի ապստամբ իշխան Ցլիկ Ամրամի և վրաց Գուրգեն իշխանի դեմ։ Աշոտ II-ը ստիպված էր քաշվել Սևանա կղզին և այնտեղից կազմակերպել պայքարը։ Սևանի ճակատամարտում նրան հաջողվել է պարտության մատնել Յուսուֆ ամիրայի Բեշիր զորապետին։ Այնուհետև հաղթահարելով ներքին ու արտաքին թշնամիների դիմադրությունները՝ նա վերականգնել է Բագրատունյաց թագավորության սահմանները։ 922 թվականին Աշոտ II-ին շնորհվել է «Շահնշահ Հայոց և Վրաց» տիտղոսը։ Աշոտ Շապուհյանը դուրս է մղվել ասպարեզից։ Խիզախության և կորովի համար Աշոտ II-ը ստացել է «Երկաթ» մականունը։ 928 թվականին Աշոտ Երկաթը Ատրպատականի ամիրայի հետ դիմակայել են և հետ շպրտել բյուզանդական զորքերին^[2]։

Կյանք

Տահմածառ

Աշոտ Մեծ Բագրատունի

(855-885)

(885-890)

Կատրանիդե Ա

(885-890)

Սմբատ Նահատակ

(890-914)

Սահակ

Դավիթ

Շապուհ սպարապետ

Սոֆյա

Գրիգոր Արծրունի

(857-887)

դուստր

(855-859)

(898-904)

(904-908) / (908-943)

Գուրգեն

(904-925)

Գրիգոր

(859-913)

Սահակ

Վասակ

(914-928)

(928-953)

(897-898)

դուստր

Մլքե

Աշոտ սպարապետ

Մշակույթում

Աշոտ Երկաթը «Գևորգ Մարզպետունի» վեպի գլխավոր հերոսներից է։ Այդ վեպում նրա կինն է Սահակ Սևադայի աղջիկը՝ Սահականույշ թագուհին։ Սակայն նա սիրել է Սևորդյաց Գևորգ նահապետի աղջկան՝ Ասպրամ իշխանուհուն։ Եվ սերը փոխադարձ է եղել։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ Հայ ժողովրդի պատմություն, հատոր III, Երևան, 1979, էջ 153

Արտաքին հղումներ

Գրականություն

Արման Եղիազարյան, «Աշոթ Երկաթ․ Թագավոր հայոց», Երևան, «ԵՊՀ հրատարակչություն» — 120 էջ. — 100 հատ, ISBN 978-5-8084-2058-8։
Լեո (Առաքել Բաբախանյան), «Երկերի ժողովածու», հ. երկրորդ, Երևան, «Հայաստան հրատարակչություն», էջ 543-578 — 778 էջ. — 30,000 հատ։
Հովհաննես Դրասխանակերտցի, «Հայոց պատմություն», Երևան, «ԵՊՀ հրատարակչություն» — 397 էջ. — 1500 հատ, ISBN 5-8084-0237-9։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աշոտ Բ Երկաթ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 487)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[2] Հայ ժողովրդի պատմություն, հատոր III, Երևան, 1979, էջ 153

[1]

[2]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 {{Այլ կիրառումներ|Աշոտ Բագրատունի (այլ կիրառումներ)}}
 {{Տեղեկաքարտ Միապետ
-| իշխանություն = [[914]] - [http://www.historyofarmenia-am.armin.am/images/menus/2254/Ashot_Yerkat.pdf 929]
+| իշխանություն = [[914]] - [[929]]
 | թագադրում = [[914]]
-| տիտղոս = Հայոց թագավոր (914-922), Շահնշահ Հայոց և Վրաց (922-929)
+| տիտղոս = [[Բագրատունիների թագավորություն|Հայոց արքա]] (914-922), Շահնշահ Հայոց և Վրաց (922-929)
 | լրիվ անուն = Աշոտ Բ Բագրատունի
 | մայրենի_լեզու1 = հայերեն
@@ Տող 21. / Տող 21. @@
 |պատկեր=
 |մահ=929|ծնունդ=882}}
-'''Աշոտ Բ Երկաթ''' ({{ԱԾ}}), Հայոց թագավոր 914 թվականից, Շահնշահ Հայոց և Վրաց 922 թվականից։
+'''Աշոտ Բ Երկաթ''' ({{ԱԾ}}), [[Բագրատունիների թագավորություն|Հայոց արքա]] (914-929), Շահնշահ Հայոց և Վրաց (922-929), Հայոց արքա [[Սմբատ Ա Նահատակ]]ի որդին, [[Բագրատունիներ]]ի թագավորական տոհմից։
+== Գահակալման սկիզբը ==
 Հաջորդել է հորը՝ [[Սմբատ Ա Նահատակ|Սմբատ I Բագրատունուն]]։
+Աշոտ Երկաթի գահակալության սկզբում Հայաստանը գտնվել է ծանր իրավիճակում։ [[Ատրպատական]]ի [[Յուսուֆ իբն Աբու-ս-Սաջ|Յուսուֆ]] ամիրայի զորքը ներխուժել է Հայաստան, ինչը երկրի անկախությանը սպառնող վտանգ էր։ Իր եղբոր՝ Մուշեղի հետ 910 թվականին դուրս է եկել Յուսուֆ ամիրայի դեմ, [[Ձկնավաճառի ճակատամարտ]]ում գլխավորել հայոց բանակը։ Հոր մահից հետո մյուս եղբոր՝ [[Աբաս]]ի հետ արաբներից ազատագրել է Հայաստանի մի շարք մասեր։ 915 թվականին Յուսուֆը կրկին ներխուժել է Հայաստան, Աշոտ II-ը մեկնել է [[Բյուզանդիա]], բանակցել [[Կոստանդին Ծիրանածին]] կայսեր հետ, ինչից հետո Բյուզանդիան նրան ճանաչել է Հայոց թագավոր և տվել օգնական զորք։ Աշոտ II-ը պայքար է ծավալել բոլոր կենտրոնախույս ուժերի դեմ՝ ձգտելով ստեղծել քաղաքականապես միասնական Հայաստան։ Աշոտ II-ի հորեղբոր որդին՝ [[Աշոտ Շապուհյան]]ը, որ դեռ [[Սմբատ Ա]]-ի օրոք հարում էր Յուսուֆին, վերջինիս կողմից 915 թվականին ճանաչվել է որպես Հայոց թագավոր։ Դառնալով Աշոտ II-ի հակաթոռը՝ նա պայքար սկսեց օրինական թագավորի դեմ։ [[Հովհաննես Դրասխանակերտցի]] կաթողիկոսը փորձ է արել հաշտեցնել նրանց։ Թեև Աշոտ Շապուհյանն ստացել է [[Վաղարշապատ]]ն իր շրջակայքով, բայց չի դադարեցրել պայքարը։ Աշոտ II-ի դեմ դուրս են եկել նաև [[Գուգարք]]ի [[Շամշուլդե բերդ]]ի տերերը, ապստամբել է նաև աները՝ [[Գարդմանք (տարածքային էթնիկ միավոր)|Գարդմանի]] իշխան [[Սահակ Սևադա]]ն։ Աշոտ II-ն գերի է վերցրել Սահակ Սևադային ու նրա որդուն, ապա կուրացնել տվել նրանց։ Նա հարկադրված է եղել պայքարել նաև [[Ուտիք]] նահանգի ապստամբ իշխան [[Ցլիկ Ամրամ]]ի և [[վրացիներ|վրաց]] Գուրգեն իշխանի դեմ։ Աշոտ II-ը ստիպված էր քաշվել [[Սևանա կղզի]]ն և այնտեղից կազմակերպել պայքարը։ [[Սևանի ճակատամարտ]]ում նրան հաջողվել է պարտության մատնել Յուսուֆ ամիրայի Բեշիր զորապետին։ Այնուհետև հաղթահարելով ներքին ու արտաքին թշնամիների դիմադրությունները՝ նա վերականգնել է [[Բագրատունյաց թագավորություն|Բագրատունյաց թագավորության]] սահմանները։ 922 թվականին Աշոտ II-ին շնորհվել է «Շահնշահ Հայոց և Վրաց» տիտղոսը։ Աշոտ Շապուհյանը դուրս է մղվել ասպարեզից։ Խիզախության և կորովի համար Աշոտ II-ը ստացել է «Երկաթ» մականունը։ [[928 թվական]]ին Աշոտ Երկաթը Ատրպատականի ամիրայի հետ դիմակայել են և հետ շպրտել բյուզանդական զորքերին<ref>Հայ ժողովրդի պատմություն, հատոր III, Երևան, 1979, էջ 153</ref>։
-== Գահակալման սկիզբը ==
-Աշոտ II–ի գահակալության սկզբում Հայաստանն գտնվել է ծանր իրավիճակում։ [[Ատրպատական]]ի [[Յուսուֆ իբն Աբու-ս-Սաջ|Յուսուֆ]] ամիրայի զորքը ներխուժել է Հայաստան, ինչը երկրի անկախությանը սպառնող վտանգ էր։ Իր եղբոր՝ Մուշեղի հետ 910 թվականին դուրս է եկել Յուսուֆ ամիրայի դեմ, [[Ձկնավաճառի ճակատամարտ]]ում գլխավորել հայոց բանակը։ Հոր մահից հետո մյուս եղբոր՝ [[Աբաս]]ի հետ արաբներից ազատագրել է Հայաստանի մի շարք մասեր։ 915 թվականին Յուսուֆը կրկին ներխուժել է Հայաստան, Աշոտ II-ը մեկնել է [[Բյուզանդիա]], բանակցել [[Կոստանդին Ծիրանածին]] կայսեր հետ, ինչից հետո Բյուզանդիան նրան ճանաչել է Հայոց թագավոր և տվել օգնական զորք։ Աշոտ II-ը պայքար է ծավալել բոլոր կենտրոնախույս ուժերի դեմ՝ ձգտելով ստեղծել քաղաքականապես միասնական Հայաստան։ Աշոտ II-ի հորեղբոր որդին՝ [[Աշոտ Շապուհյան]]ը, որ դեռ [[Սմբատ Ա]]-ի օրոք հարում էր Յուսուֆին, վերջինիս կողմից 915 թվականին ճանաչվել է որպես Հայոց թագավոր։ Դառնալով Աշոտ II-ի հակաթոռը՝ նա պայքար սկսեց օրինական թագավորի դեմ։ [[Հովհաննես Դրասխանակերտցի]] կաթողիկոսը փորձ է արել հաշտեցնել նրանց։ Թեև Աշոտ Շապուհյանն ստացել է [[Վաղարշապատ]]ն իր շրջակայքով, բայց չի դադարեցրել պայքարը։ Աշոտ II-ի դեմ դուրս են եկել նաև [[Գուգարք]]ի [[Շամշուլդե բերդ]]ի տերերը, ապստամբել է նաև աները՝ [[Գարդմանք (տարածքային էթնիկ միավոր)|Գարդմանի]] իշխան [[Սահակ Սևադա]]ն։ Աշոտ II-ն գերի է վերցրել Սահակ Սևադային ու նրա որդուն, ապա կուրացնել տվել նրանց։ Նա հարկադրված է եղել պայքարել նաև [[Ուտիք]] նահանգի ապստամբ իշխան [[Ցլիկ Ամրամ]]ի և [[վրացիներ|վրաց]] Գուրգեն իշխանի դեմ։ Աշոտ II-ը ստիպված էր քաշվել [[Սևանա կղզի]]ն և այնտեղից կազմակերպել պայքարը։ [[Սևանի ճակատամարտ]]ում նրան հաջողվել է պարտության մատնել Յուսուֆ ամիրայի Բեշիր զորապետին։ Այնուհետև հաղթահարելով ներքին ու արտաքին թշնամիների դիմադրությունները՝ նա վերականգնել է [[Բագրատունյաց թագավորություն|Բագրատունյաց թագավորության]] սահմանները։ 922 թվականին Աշոտ II-ին շնորհվել է «Շահնշահ Հայոց և Վրաց» տիտղոսը։ Աշոտ Շապուհյանը դուրս է մղվել ասպարեզից։ Խիզախության և կորովի համար Աշոտ II-ը ստացել է «Երկաթ» մականունը։ [[928 թվական]]ին Աշոտ Երկաթը Ատրպատականի ամիրայի հետ դիմակայել են և հետ շպրտել բյուզանդական զորքերին<ref>Հայ ժողովրդի պատմություն, հատոր III, Երևան, 1979, էջ 153</ref>։
 == Կյանք ==
@@ Տող 53. / Տող 51. @@
 == Արտաքին հղումներ ==
 * [http://eanc.net/EANC/library/Fiction%5COriginal%5CAyvazyan_Bagrat%5CAshot_Erkat.htm Բագրատ Այվազյանի «Աշոտ Երկաթ» վեպը]
 * [http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=960 Աշոտ Բ Երկաթ, Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան, Գիրք II]
@@ Տող 59. / Տող 56. @@
 == Գրականություն ==
 *{{Գիրք |հեղինակ = Արման Եղիազարյան |մաս = |վերնագիր = «Աշոթ Երկաթ․ Թագավոր հայոց» |բնօրինակ = |հղում = http://publishing.ysu.am/files/Ashot_Yerkat.pdf |պատասխանատու խմբագիր = |հրատարակություն = |վայր = Երևան |հրատարակչություն = ԵՊՀ հրատարակչություն |տարեթիվ = 2016 |հատոր = |մեջբերվող էջեր = |էջերի թիվ = 120 |սերիա = |isbn = 978-5-8084-2058-8|տպաքանակ = 100}}
 *{{Գիրք |հեղինակ = [[Լեո]] (Առաքել Բաբախանյան) |մաս = |վերնագիր = «Երկերի ժողովածու» |բնօրինակ = |հղում = https://drive.google.com/file/d/0B8X4IJgpa0iwRlVtQ20tUUJvYVE/view |պատասխանատու խմբագիր = |հրատարակություն = |վայր = Երևան |հրատարակչություն = Հայաստան հրատարակչություն |տարեթիվ = 1967 |հատոր = երկրորդ |մեջբերվող էջեր = 543-578 |էջերի թիվ = 778 |սերիա = |isbn = |տպաքանակ = 30,000}}
 *{{Գիրք |հեղինակ = [[Հովհաննես Դրասխանակերտցի]] |մաս = |վերնագիր = «Հայոց պատմություն» |բնօրինակ = |հղում = http://publishing.ysu.am/files/46.pdf |պատասխանատու խմբագիր = |հրատարակություն = |վայր = Երևան |հրատարակչություն = ԵՊՀ հրատարակչություն |տարեթիվ = 1996 |հատոր =  |մեջբերվող էջեր =  |էջերի թիվ = 397 |սերիա = |isbn = 5-8084-0237-9 |տպաքանակ = 1500}}
+{{Wikidata/Ancestors}}
+{{Wikidata/FamilyTree}}
 {{Հայոց արքաներ}}
+{{Արտաքին հղումներ}}
 {{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=487}}