Լեոնիդ Հուրվիչ

Լեոնիդ Հուրվիչ; անգլ.՝ Leonid Hurwicz
Ծնվել է	օգոստոսի 21, 1917; Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հունիսի 24, 2008[…] (90 տարեկան); Մինեապոլիս, Մինեսոտա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ և Լեհաստան
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, տնտեսագետ և համալսարանի պրոֆեսոր
Հաստատություն(ներ)	Չիկագոյի համալսարան, Մինեսոտայի համալսարան և Իլինոյսի տեխնոլոգիայի ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	տնտեսագիտություն
Անդամակցություն	ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Ալմա մատեր	Լոնդոնի տնտեսության և քաղաքական գիտությունների դպրոց, Վարշավայի համալսարանի իրավունքի և վարչության ֆակուլտետ, Հարվարդի համալսարան, Չիկագոյի համալսարան և Վարշավայի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Եղել է գիտական ղեկավար	Clifford Hildreth?, Stanley Reiter?, Դենիել Մակ-Ֆադդեն, Leigh Tesfatsion?, Myrna Wooders?, Tatsuyoshi Saijo?, Malempati Madhusudana Rao?, Richard B. McHugh?, James P. Quirk?, James Clark Moore?, Paruchuri Rama Krishnaiah?, Shomu Banerjee?, Xavier Calsamiglia?, Meir Barnea?, Paulina Beato?, Mongi Boughzala?, Perry L. Brown?, Antonio Camacho?, James D. Campbell?, Paul W. Eaton?, Mohamed Ali El-Hodiri?, Gerald J. Eskin?, Fernando Vega-Redondo?, Chadwick J. Haberstroh?, Austin Hoggatt?, Lu Hong?, Takanobu Ikeda?, Neelam Jain?, Hideo Kanemitsu?, Donald Katzner?, Roswitha King?, Koichi Koyama?, Soren Q. Lemche?, Shuhe Li?, Antonio Manresa?, Preston J. Miller?, Shinsuke Nakamura?, Jose Oliu Creus?, Harry H. Postner?, Rubin Saposnik?, Guoqiang Tian?, Jose Trujillo?, David Wettstein?, Myrna H. Wooders? և Owen Sauerlender?
Ազդվել է	Տյալլինգ Կուպմանս; Ջեյկոբ Մարշա
Ազդել է	Դենիել Մակ-Ֆադդեն
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ Ազգային գիտական մեդալ Տնտեսագիտության բնագավառում Նոբելյան մրցանակ Բարսելոնայի ինքնավար համալսարանի պատվավոր դոկտոր Ամերիկյան տնտեսական միության իսկական անդամ Էկոնոմետրիկ միության անդամ Կեյոյի համալսարանի պատվավոր դոկտոր և Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ
	Leonid Hurwicz Վիքիպահեստում

Լեոնիդ Հուրվիչ (անգլ.՝ Leonid Hurwicz, օգոստոսի 21, 1917(1917-08-21)^[1]^[2]^[3], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն^[4] - հունիսի 24, 2008(2008-06-24)^[5]^[6]^[1]^[…], Մինեապոլիս, Մինեսոտա, ԱՄՆ), հրեական ծագմամբ ամերիկացի ականավոր տնտեսագետ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր՝ օպտիմալ մեխանիզմների տեսության հիմնման համար (2007)։ Մինեսոտայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր։ Աշխատել է Քոուլզի հանձնախմբում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մանկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լեոնիդ Հուրվիչը ծնվել է 1917 թ. Մոսկվա քաղաքում՝ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից 2 ամիս առաջ, Լեհաստանից գաղթած հրեա ընտանիքում, որը հեռացավ Մոսկվայից 1919 թ. և վերադարձավ Վարշավա^[9]։ 1938 թ. Վարշավայի համալսարանում մագիստրոսի աստիճան ստանալուց հետո^[10], ուսումը շարունակեց Լոնդոնի տնտեսագիտական դպրոցում, որտեղ հաճախել է Նիկոլաս Կալդորի և Ֆրիդրիխ Հայեկի դասախոսություններին։

1939 թ. մեկնել է Ժնև, սակայն 1939 թ. սեպտեմբերի 1-ին սկսվում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը։ Ծնողները և եղբայրը Վարշավայից փախան պատերազմի պատճառով և ընկան խորհրդային ճամբարներ։ Լեոնիդի բախտն ավելի բերեց․ որոշ ժամանակ նա ապրեց Շվեյցարիայում և կրթությունը շարունակեց Ժնևի Միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտում (անգլ.՝ Graduate Institute of International Studies) և Պորտուգալիայում։ Հաճախում էր նաև Լյուդվիգ ֆոն Միզեսի սեմինարները^[11]։

Գաղթը ԱՄՆ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1940 թվականին Հուրվիչը մեկնում է ԱՄՆ, որտեղ հասցնում է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում աշխատել որպես ասիստենտ՝ Պոլ Սամուելսոնի և Օսկար Լանգի մոտ՝ Չիկագոյի համալսարանում։ Պատերազմի տարիներին Լեոնիդը դասավանդում էր Չիկագոյի համալսարանի օդերևութաբանական ինստիտուտում․^[11] միաժամանակ վիճակագրություն էր դասավանդում նաև տնտեսագիտական ֆակուլտետում։ Մասնակցում էր նաև Քոուլզի հանձնախմբի աշխատանքներին՝ տնտեսագիտության բնագավառում կատարվող ուսումնասիրություններին (1942 հունվարից մինչև 1946 թվականի հուլիս^[12], ինչպես նաև 1950 թ. հոկտեմբերից մինչև 1951 թ. հունվարը և մինչև 1961 թվականը^[13] շարունակում էր մնալ որպես խորհրդատու)։

1944 թ. ամուսնացավ Էվելին Ջենսենի հետ։ Ունի 4 երեխա՝ Սառան (1946), Մայքլը (1949), Ռութը (1951) և Մաքսիման (1953)։

Աշխատանքային գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1945-1946 թթ. Հուրվիչն ստանում է Ջոն Սայմոն Գուգենհայմի կրթաթոշակ, իսկ 1946 թվականին Այովայի պետական քոլեջում դառնում դոցենտ։

1951 թ. Լեոնիդ Հուրվիցը Մինեսոտայի համալսարանին կից գործող Բիզնեսի և կառավարման դպրոցում դառնում է տնտեսագիտության և մաթեմատիկայի պրոֆեսոր, որտեղ աշխատում է մինչև մահ։ 1961 թ. նշանակվում է վիճակագրության ֆակուլտետի դեկան, իսկ 1969 թ.՝ տնտեսագիտության անվանի պրոֆեսոր։ 1988 թ. Հուրվիչը թոշակի է անցնում, սակայն 1989 թվականից համարվում էր Կուրտիս Կարլսոնի՝ տնտեսագիտության պատվավոր պրոֆեսոր և շարունակում էր դասախոսություններ կարդալ տնտեսագիտության ասպիրանտներին^[14]։

2008 թ. հունիսի կեսերին հոսպիտալացվեց երիկամների անբավարարություն ախտորոշմամբ և հունիսի 24-ին մահացավ։

Պատվավոր դասախոսություններ և պրակտիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1955 - հրավիրված պրոֆեսոր Ստենֆորդի համալսարանի վարքի ժամանակակից ուսումնասիրությունների և հետազոտությունների կենտրոնում
1959 - երկրորդ անգամ է հրավիրվում Ստենֆորդի համալսարան
1965 - հրավիրված դասախոս Բանգալորի համալսարանում (Հնդկաստան)
1969 - հրավիրված դասախոս և տնտեսագիտության պրոֆեսոր Հարվարդի համալսարանում
1972 - Էլի անվան պատվավոր դասախոսություն (ԱՄՆ տնտեսագիտական ասոցիացիայի կոնֆերանս)
1976 - տնտեսագիտության հրավիրված պրոֆեսոր Բերկլիի Կալիֆորնիայի համալսարանում
1982 - տնտեսագիտության հրավիրված պրոֆեսոր Տոկիոյի համալսարանում
1986 - տնտեսագիտության հրավիրված դասախոս Պեկինի ժողովրդական համալսարանում
1988 - հրավիրված գիտնական ապակենտրոնացման տեսության բնագավառում (Ինդոնեզիայի համալսարան, Ջակարտա)
1988, 1989 - հրավիրված պրոֆեսոր Հյուսիսարևմտյան համալսարանում
1998 - հրավիրված պրոֆեսոր Սանտա Բարբարայի Կալիֆորնիայի համալսարանում
1999 - հրավիրված պրոֆեսոր Կալիֆորնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտում
2001 - հրավիրված պատվավոր պրոֆեսոր Իլինոյսի համալսարանում
2002 - հրավիրված պրոֆեսոր Միչիգանի համալսարանում

Հասարակական աշխատանք գիտական միությունում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1969 թվականից Էկոնոմետրիկ միության նախագահն է։ 1965 թվականից ԱՄՆ գիտությունների և արվեստի ակադեմիայի, իսկ 1974 թվականից՝ ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահը։

Գիտական ձեռքբերումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հուրվիչին և իր ընկերներին հաջողվեց ստեղծել մի տեսություն, որն օգնում էր ի հայտ բերել տնտեսագիտությունը կարգավորող շուկայական էֆեկտիվ մեխանիզմներ և սխեմաներ, ինչպես նաև որոշել՝ այս կամ այն իրավիճակում պետության միջամտելու անհրաժեշտության աստիճանը։ Գիտնականները դրեցին օպտիմալ մեխանիզմների հիմքերը և բացատրեցին ռեսուրսների օպտիմալ տեղաբաշխման գործընթացը։

Գիտնականի անունով է կոչվում իր կողմից՝ որոշումների կայացման տեսության համար առաջարկված Հուրվիցի գործակիցը (ց տառով)։

Մրցանակներ և պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1977 - ԱՄՆ տնտեսագիտական ասոցիացիայի պատվավոր անդամ
1980 - գիտությունների պատվավոր դոկտոր, Հյուսիսարևմտյան համալսարան (ԱՄՆ)
1984 - պատվավոր պրոֆեսոր, Կենտրոնական Չինաստանի գիտությունների և տեխնոլոգիայի համալսարան (Վուխան)
1984 - պատվավոր գիտնական, Կալիֆորնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (ԱՄՆ)
1989 - Doctor Honoris Causa (Universitat Autònoma de Barcelona, Իսպանիա)
1990 - ԱՄՆ Ազգային գիտական մեդալ
1993 - տնտեսագիտության պատվավոր դոկտոր, Կեյոյի համալսարան (Տոկիո)
1994 - Doctor honoris causa (Վարշավայի տնտեսագիտական դպրոց)
2004 - Doctor rer. pol. honoris causa (Բիլֆիլդի համալսարան)
2007 - Նոբելյան մրցանակ (Էրիք Մեսքինի և Ռոջեր Մայերսոնի հետ^[15])։ Հուրվիչը դարձավ ամենատարեց նոբելյան մրցանակակիրը։

2007 թ. ապրիլի 14-ին Մինեսոտայի համալսարանում կայացավ «Perspectives on Leo Hurwicz» անվամբ կոնֆերանս՝ նվիրված Լեոնիդ Հուրվիչին։ Կոնֆերանսին մասնակցում էին նոբելյան մրցանակակիրներ Քեննեթ Էրրոուն և Դենիել Մակ-Ֆադդենը։

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Stochastic Models of Economic Fluctuations (1944)
Optimality and Informational Efficiency in Resource Allocation (1960) in Arrow, Karlin and Suppes (eds.), Mathematical Methods in the Social Sciences, Stanford University Press
On Informationally Decentralized Systems 1972 in Radner and McGuire, Decision and Organization, North-Holland
On Allocations Attainable through Nash Equilibria (1979)
Designing Economic Mechanisms (2006) (Ս․ Ռեյտերի հետ համատեղ)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
↑ ^2,0 ^2,1 Munzinger-Archiv (գերմ.) — 1913.
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library, Austrian National Library Record #133491641 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Grimes W. Leonid Hurwicz, Nobel Economist, Dies at 90 // The New York Times / D. Baquet — Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2008. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^7,00 ^7,01 ^7,02 ^7,03 ^7,04 ^7,05 ^7,06 ^7,07 ^7,08 ^7,09 ^7,10 ^7,11 ^7,12 ^7,13 ^7,14 ^7,15 ^7,16 ^7,17 ^7,18 ^7,19 ^7,20 ^7,21 ^7,22 ^7,23 ^7,24 ^7,25 ^7,26 ^7,27 ^7,28 ^7,29 ^7,30 ^7,31 ^7,32 ^7,33 ^7,34 ^7,35 ^7,36 ^7,37 ^7,38 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2007 — Nobel Foundation.
↑ Биография на сайте Нобелевского комитета (на англ.яз.)
↑ Информация о Леониде Гурвиче на сайте Университета Миннесоты. - 27.06.2008.
↑ ^11,0 ^11,1 Grimes W. Leonid Hurwicz, Nobel Economist, Dies at 90 // The New York Times. - 2008. - June 26
↑ Биографии и библиография сотрудников Комиссии (на англ.яз.).
↑ Список сотрудников Комиссии с 1955 года (на англ.яз.).
↑ U economics prof awarded Nobel Prize. - 27.06.2008.
↑ Пресс-релиз Шведской Академии наук о вручении премии по экономике (на англ.).

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լեոնիդ Հուրվիչի բիբլիոգրաֆիան Archived 2007-10-17 at the Wayback Machine. (անգլ.)
Հուրվիչի կյանքն ու գիտական գործունեությունը (անգլ.)
Perspectives on Leo Hurwicz, A Celebration of 90 Years (timeline) (անգլ.)

[_8fc3c33f13bafd3f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.

[_81f8552d298750f7-2] 2,0 ^2,1 Munzinger-Archiv (գերմ.) — 1913.

[_1fa4514f278e7da4-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_28582509c09b88db-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library, Austrian National Library Record #133491641 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.

[_362cf9c2e46aae27-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Grimes W. Leonid Hurwicz, Nobel Economist, Dies at 90 // The New York Times / D. Baquet — Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2008. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X

[_23e6e8a75f6e3399-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_eca068939cd64f73-7] 7,00 ^7,01 ^7,02 ^7,03 ^7,04 ^7,05 ^7,06 ^7,07 ^7,08 ^7,09 ^7,10 ^7,11 ^7,12 ^7,13 ^7,14 ^7,15 ^7,16 ^7,17 ^7,18 ^7,19 ^7,20 ^7,21 ^7,22 ^7,23 ^7,24 ^7,25 ^7,26 ^7,27 ^7,28 ^7,29 ^7,30 ^7,31 ^7,32 ^7,33 ^7,34 ^7,35 ^7,36 ^7,37 ^7,38 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_b2bda51c69e42492-8] The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2007 — Nobel Foundation.

[9] Биография на сайте Нобелевского комитета (на англ.яз.)

[10] Информация о Леониде Гурвиче на сайте Университета Миннесоты. - 27.06.2008.

[multiple-11] 11,0 ^11,1 Grimes W. Leonid Hurwicz, Nobel Economist, Dies at 90 // The New York Times. - 2008. - June 26

[12] Биографии и библиография сотрудников Комиссии (на англ.яз.).

[13] Список сотрудников Комиссии с 1955 года (на англ.яз.).

[14] U economics prof awarded Nobel Prize. - 27.06.2008.

[15] Пресс-релиз Шведской Академии наук о вручении премии по экономике (на англ.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]