Եգիպտոսի նոր թագավորություն
| Եգիպտոսի նոր թագավորություն | |
|---|---|
 | |
| Կարգավիճակ | era?, պատմական պետություն և historical period? |
| Մայրաքաղաք | Թեբե |
| Կրոն | Եգիպտական դիցաբանություն |
| Հիմնադրված է | Մ․թ․ա․ 1580 թ. |
Նոր Կայսրություն, սովորաբար անվանվում է նաև Եգիպտական կայսրություն, Եգիպտոսի այս շրջանը տևում է մ.թ.ա. 16-րդ դարից մինչև մ.թ.ա. 11-րդ դար։ Պատմական այս շրջանը երեք կարևոր դինաստիաների թագավորություն է`18, 19, 20, որը բնութագրվում է Եգիպտոսի տնտեսական, քաղաքական և մշակութային վերելքով[1]։ Հնագույն եգիպտական պետականության ամենաբարձր ծաղկման դարաշրջանն է, որոնք հիմք են հանդիսանում փարավոնների քաղաքակրթության ամբողջ ժառանգության համար։ Հիմնադրել է փարավոն Ահմոս I-ը[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նոր կայսրության վերելքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նոր կայսրության շրջանի առաջին՝ 18-րդ դինաստիայի ամենանշանավոր փարավոններն էին՝ Թութանհամոն, Էխնաթոն, Ամենhոտեպ III, Թութմոս III, Խատշեպսուտ։ Նրանք կենտրոնացան Եգիպտոսի արտաքին առևտրի ընդլայնման վրա։ Թութմոս I, Թութմոս III ու Ամենհոտեպ II փարավոնները Եգիպտոսին միացրել են Պաղեստինն ու Ասորիքը՝ մինչև Եփրատ գետը, և Քուշը՝ մինչև Նեղոսի 4-րդ սահանքը։ Առևտրական և դիվանագիտական աշխույժ հարաբերություններ են հաստատվել Միտանիի, Բաբելոնի և Խեթական թագավորությունների հետ։
Թութմոս III-ը (մ.թ.ա. 1479-1425 թթ.) ընդլայնել է Եգիպտոսի բանակը և մեծ հաջողություններ ունեցել, ամրապնդել է իր նախորդների կողմից ստեղծված կայսրությունը։ Իր կառավարման շրջանում սկսեց լայնածավալ զավթումների նախաձեռնություններ։
Իշխանության վերջին տարիները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նոր Թագավորության վերջին «մեծ» փարավոնը հիմնականում համարվում է Ռամզես III-ը, որը 20-րդ դարաշրջանի նշանավոր փարավոններից էր[3]։ Իր կառավարման ութերորդ տարում ծովափնյա շրջաններում բնակվող մարդիկ ներխուժեցին Եգիպտոս։ Ռամզեսը հաղթանակ տարավ նրանց դեմ պատերազմներում (Ջահի ճակատամարտ և Դելտայի ճակատամարտ)։ Նա նրանց հպատակեցրեց և բնակեցրեց Քանանում։ Նրանց այստեղ բնակեցումը կարող էր նպաստել Եգիպտոսի փլուզումից հետո նոր պետությունների առաջացման։ Նա ստիպված է եղել պայքարել Լիբիայի ցեղերի ներխուժման դեմ` իր կառավարման 6-րդ տարում և տասնմեկերորդ տարում Եգիպտոսի արևմտյան Դելտայում երկու խոշոր արշավանքներում։
Այս արշավանքներից ու պատերազմներից հետո Եգիպտոսի գանձարանը դատարկվել էր, որը նպաստում էր Եգիպտոսի դանդաղորեն անկմանը։ Ամենը ավելի է սրվում Ռամզեսի կառավարման 29-րդ տարում կատարված առաջին մեծ գործադուլի ժամանակ։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բրուքլինի թանգարան մ. թ. ա. 1295–1070 թթ.
Թագուհի Ահմես Նեֆերտարի
Դեյր ալ-Բահարի թագուհու տաճարը
Թութմոս III
Ամենհոտեփ III-ի արձանը
Թայի արձանը, ով ծնվելով սովորական ընտանիքում և հետագայում ամուսնանալով Ամենհոտեպ III-ի հետ, դառնում է թագուհի:
Էխնաթոն (Ամենհոտեփ IV)
Էխնաթոն (Ամենհոտեփ IV)
Նեֆերտիտիի կիսանդրին` Էխնաթոնի գլխավոր կինը
Թութանհամոնի դիմակը
Նեֆերտիտիի տաճարը Աբո Սիմբելում
Ռամզես II-ի տաճարը
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Christopher Bronk Ramsey et al., Radiocarbon-Based Chronology for Dynastic Egypt, Science 18 June 2010: Vol. 328, no. 5985, pp. 1554–1557.
- ↑ Shaw Ian, ed. (2000)։ The Oxford History of Ancient Egypt։ Oxford University Press։ էջ 481։ ISBN 0-19-815034-2
- ↑ Eric H. Cline and David O'Connor, eds. Ramesses III: The Life and Times of Egypt's Last Hero (University of Michigan Press; 2012)
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Bierbrier, M. L. The Late New Kingdom In Egypt, C. 1300-664 B.C.: A Genealogical and Chronological Investigation. Warminster, England: Aris & Phillips, 1975.
- Freed, Rita A., Yvonne Markowitz, and Sue H. d’Auria, eds. Pharaohs of the Sun: Akhenaten, Nefertiti, Tutankhamun. London: Thames & Hudson, 1999.
- Freed, Rita E. Egypt's Golden Age: The Art of Living In the New Kingdom, 1558-1085 B.C. Boston: Museum of Fine Arts, 1981.
- Kemp, Barry J. The City of Akhenaten and Nefertiti: Amarna and Its People. London: Thames & Hudson, 2012.
- Morkot, Robert. A Short History of New Kingdom Egypt. London: Tauris, 2015.
- Radner, Karen. State Correspondence In the Ancient World: From New Kingdom Egypt to the Roman Empire. New York: Oxford University Press, 2014.
- Redford, Donald B. Egypt and Canaan In the New Kingdom. Beʾer Sheva: Ben Gurion University of the Negev Press, 1990.
- Sadek, Ashraf I. Popular Religion In Egypt During the New Kingdom. Hildesheim: Gerstenberg, 1987.
- Spalinger, Anthony John. War In Ancient Egypt: The New Kingdom. Malden, MA: Blackwell Pub., 2005.
- Thomas, Angela P. Akhenaten’s Egypt. Shire Egyptology 10. Princes Risborough, UK: Shire, 1988.
- Tyldesley, Joyce A. Egypt's Golden Empire: The Age of the New Kingdom. London: Headline Book Pub., 2001.
- Wood, Jonathan. R. and Hsu Yi-Ting, An Archaeometallurgical Explanation for the Disappearance of Egyptian and Near Eastern Cobalt-Blue Glass at the end of the Late Bronze Age, Internet Archaeology 52, 2019. Internet Archaeology
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Եգիպտոսի նոր թագավորություն Վիքիպահեստում |
|---|
| ||||||||||||||||||||||
| ||||||
- Երկրներ այբբենական կարգով
- Պատմական երկիրներ
- Հին աշխարհի պատմական երկրներ
- Եգիպտոս
- Եգիպտոսի պատմություն
- Մ.թ.ա. 16-րդ դարում հիմնադրված պետություններ և տարածքներ
- Մ.թ.ա. 11-րդ դարում կազմալուծված պետություններ և տարածքներ
- Մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի հիմնադրումներ Եգիպտոսում
- Մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի կազմալուծումներ Եգիպտոսում