Դողս

Գյուղ
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Արմավիրի մարզ
Գյուղապետ	Մեսրոպ Ադամյան
Մակերես	3,82 կմ²
ԲԾՄ	870±1 մետր
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	▲1339 մարդ (2011)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	դողսեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 (231)
Փոստային ինդեքս	1128

Դողս, գյուղ Վաղարշապատի տարածաշրջանում, Վաղարշապատ քաղաքից 4 կմ հյուսիս։ Մարզկենտրոնից գտնվում է 21 կմ հեռավորության վրա։ Նախկինում կոչվել է նաև Դոխս, Դողք։ Տարածքը՝ 3.8 կմ² (381 հեկտար)։ Բնակչությունը՝ 1515 մարդ (2013)^[4]^[5]:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եղել է Պատմական Հայաստանի Այրարատ աշխարհի Արագածոտն գավառի գյուղերից։ Այստեղ 894 թվականին տեղի է ունեցել Դողսի ճակատամարտը Սմբատ Ա Բագրատունու զորքերի և Ատրպատականի էմիր Ափշինի բանակի միջև, որն ավարտվել է հայերի հաղթանակով։ Գյուղում կառուցված է Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղը տեղադրված է Միջինարաքսյան հարթավայրում՝ ծովի մակարդակից 915 մ բարձրության վրա։ Կլիման չոր, խիստ ցամաքային է։ Ձմեռները սկսվում են դեկտեմբերի կեսերին, հունվարյան միջին ջերմաստիճանը տատանվում է -2-ից -3 °C: Ամառը տևական է՝ մայիսից մինչև հոկտեմբեր, օդի միջին ամսական ջերմությունը հասնում է 24-ից 26 °C, իսկ առավելագույնը՝ 42 °C: Հաճախ լինում են խորշակներ, որոնք զգալի վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։ Մթնոլորտային տարեկան տեղումների քանակը 250-300 մմ է։ Բնական լանդշաֆտները կիսաանապատներ են, որոնք ոռոգման ընթացքում վեր են ածվել կուլտուր-ոռոգելի լանդշաֆտի։ Ագրոկլիմայական տեսակետից համայնքն ընկած է բացարձակ ոռոգման գոտում։ Հարուստ է արտեզյան ջրերով, որոնք օգտագործվում են որպես խմելու ջուր։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղի բնակչության նախնիների հիմնական մասը 1915-1916 թթ. տեղափոխվել են Արևմտյան Հայաստանից՝ Ալաշկերտից, Մուշից, Վանից, Արծկեից։ Ըստ տարիքային կազմի բնակչությունը բաշխված է հետևյալ կերպ. մինչաշխատունակներ՝ 28%, աշխատունակներ՝ 59%, հետաշխատունակներ՝ 13%:

Դողսի ազգաբնակչության փոփոխությունը.^[6]

Տարի	Բնակչություն
1831	111 մարդ	^[7]
1873	405 մարդ	^[8]
1897	669 մարդ	^[7]
1926	408 մարդ	^[7]
1939	528 մարդ	^[7]
1959	584 մարդ	^[7]
1970	878 մարդ	^[7]
1979	981 մարդ	^[7]
1989	1289 մարդ	^[9]
2001	1267 մարդ	^[7]
2011	1339 մարդ	^[1]

Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածների, քանդակագործ՝ Յուրի Մինասյան

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղն ունի 289 առկա տնտեսություն։

Գյուղատնտեսական հողահանդակները ոռոգվում են Ստորին Հրազդանի ջրանցքի և Քասախ գետի ջրերով։ Գյուղատնտեսական հողահանդակներում մեծ բաժին ունեն վարելահողերը (146 հա), պտղատու (12 հա) և խաղողի այգիները (18 հա)։ Պետական հողերը գլխավորապես օգտագործվում են որպես վարելահողեր՝ կազմելով 34.8 հա։ Զբաղվում են պտղաբուծությամբ, բանջարաբուծությամբ, այգեգործությամբ, թռչնաբուծությամբ, խոշոր եղջերավոր անասնապահությամբ։

Առևտուր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դողսում գործում է 6 առևտրի կենտրոն։ Գյուղի մթերքների մեծ մասը գյուղացին վաճառում է մոտակա քաղաքներում՝ Էջմիածնում, Երևանում և Արմավիրում։

Հասարակական կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ունի դպրոց^[10], գրադարան, բուժկետ, կապի հանգույց։

Դողսեցիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրաչիկ Կարապետյան-Դողսի գյուղապետ, Աղավնատան և Դողսի դեպուտատ, գյուղատնտես, անասնաբույժ։
Վարազդատ Ադամյան-Դողսի երկարամյա գյուղապետ։
Կարեն Հակոբյան-ՀՀ Զինված ուժերի աշխատակից։
Կարեն Հարությունյան - ռազմական դատախազ