«Կոշ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
|||
| Տող 2. | Տող 2. | ||
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |
||
| կարգավիճակ = Գյուղ |
| կարգավիճակ = Գյուղ |
||
| հայերեն անվանում = Կոշ |
|||
| բնօրինակ անվանում = |
|||
| ենթարկում = |
|||
| երկիր = Հայաստան |
|||
| պատկերի նկարագրում = Կոշ ամրոց «Աղջկա բերդ» |
|||
| զինանշան = |
|||
| զինանշանի լայնություն = |
|||
| զինանշանի նկարագրում = |
|||
| դրոշ = |
|||
| դրոշի լայնություն = |
|||
| դրոշի նկարագրում = |
|||
|lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 18 |lat_sec = 09 |
|||
|lon_dir = E |lon_deg = 44|lon_min = 09 |lon_sec = 25 |
|||
|CoordAddon = |
|||
|CoordScale = |
|||
| երկրի քարտեզի չափ = 300 |
|||
| երկրամասի քարտեզի չափ = |
|||
| շրջանի քարտեզի չափ = |
|||
| երկրամասի տեսակ = Հայաստանի վարչական բաժանում{{!}}Մարզ |
| երկրամասի տեսակ = Հայաստանի վարչական բաժանում{{!}}Մարզ |
||
| երկրամաս = Արագածոտնի մարզ |
| երկրամաս = Արագածոտնի մարզ |
||
| երկրամասը աղյուսակում = Արագածոտնի մարզ |
|||
| շրջանի տեսակ = |
|||
| շրջան = |
|||
| շրջանը աղյուսակում = |
|||
| համայնքի տեսակ = |
|||
| համայնք = |
|||
| համայնքը աղյուսակում = |
|||
| երկրի քարտեզ = |
|||
| երկրամասի քարտեզ = |
|||
| շրջանի քարտեզ = |
|||
| ներքին բաժանում = |
|||
| ղեկավարի պաշտոն = |
|||
| ղեկավար = |
|||
| հիմնադրման թվական = |
|||
| տվյալ կարգավիճակում = |
|||
| առաջին հիշատակում = |
|||
| այլ անվանումներ = Գոշ, Կավաշ, Կվաշ, Կվաշավան, Կուաշ |
| այլ անվանումներ = Գոշ, Կավաշ, Կվաշ, Կվաշավան, Կուաշ |
||
| տարածք = |
|||
| բարձրության տեսակ = |
|||
| կենտրոնի բարձրություն = 1250 |
|||
| կլիմա = |
|||
| պաշտոնական լեզու = |
|||
| բնակչություն = 3125<ref name=hay_gyux>{{cite web|url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան}}</ref> |
|||
| մարդահամարի թվական = 2004 |
|||
| խտություն = |
|||
| ագլոմերացիա = |
|||
| ազգային կազմ = [[Հայեր]] |
| ազգային կազմ = [[Հայեր]] |
||
| կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] |
| կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] |
||
| էթնոհորոնիմ = |
|||
| ժամային գոտի = |
|||
| DST = |
|||
| հեռախոսային կոդ = |
|||
| փոստային ինդեքս = 378432 |
|||
| փոստային ինդեքսներ = 02061026 |
|||
| ավտոմոբիլային կոդ = |
|||
| իդենտիֆիկատորի տեսակ = |
|||
| թվային իդենտիֆիկատոր = |
|||
| Վիքիպահեստում = |
|||
| կայք = |
|||
}} |
}} |
||
'''Կոշ,''' գյուղ [[Հայաստան]]ի [[Արագածոտնի մարզ]]ի Աշտարակ տարածաշրջանի Կոշ համայնքում<ref>{{cite book|title=Հայաստանի Հանրապետության Վարչատարածքային բաժանումը(01.01.2003)|author=Ս.Հ. Հարությունյան|publisher=«Տիգրան Մեծ» հրատարակչություն|location=Երևան|date=2003|isbn=9994100009}}</ref>։ Կոշը գտնվում է մարզկենտրոնից 18 կմ հյուսիս-արևմուտք, բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1250 մետր։ |
'''Կոշ,''' գյուղ [[Հայաստան]]ի [[Արագածոտնի մարզ]]ի [[Աշտարակ]] տարածաշրջանի Կոշ համայնքում<ref>{{cite book|title=Հայաստանի Հանրապետության Վարչատարածքային բաժանումը(01.01.2003)|author=Ս.Հ. Հարությունյան|publisher=«Տիգրան Մեծ» հրատարակչություն|location=Երևան|date=2003|isbn=9994100009}}</ref>։ Կոշը գտնվում է մարզկենտրոնից 18 կմ հյուսիս-արևմուտք, բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1250 մետր։ |
||
==Բնակչություն== |
== Բնակչություն == |
||
Կոշի ազգաբնակչության փոփոխությունը.<ref name="hay_gyux"/> |
Կոշի ազգաբնակչության փոփոխությունը.<ref name="hay_gyux"/> |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
| Տող 94. | Տող 40. | ||
Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, մեղվաբուծությամբ, բանջարաբուծությամբ և պտղաբուծությամբ։ |
Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, մեղվաբուծությամբ, բանջարաբուծությամբ և պտղաբուծությամբ։ |
||
==Պատմություն== |
== Պատմություն == |
||
| ⚫ | Կոշի տարածքում և շրջակայքում հայտնի պատմահնագիտական հուշարձաններից վաղագույնները վաղ երկաթի դարաշրջանի բնակավայրի ավերակներն են և բազալտե խոշոր քարերով շարված աշտարակաձև կառույցը։ Հյուսիս-արևելքից ձորալանջին կանգուն է Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին ([[7-րդ դար|VII]] դ.) կառուցված դեղնակարմրավուն և դարչնագույն սրբատաշ [[տուֆ]]ից։ Փոքր, խաչաձև գմբեթավոր հորինվածք է արևելքից՝ կիսաշրջան, մյուս երեք կողմերից՝ ուղղանկյուն թևերով։ Ավագ խորանի երկու կողմերին ավանդատներ են, որոնցից հարավայինն ունի գլանաձև, իսկ հյուսիսայինը՝ խաչվող թաղերով ծածկ։ Գմբեթատակ քառակուսուց անցումը գմբեթի թմբուկին (չի պահպանվել) իրականացված է տրոմպների միջոցով։ Եկեղեցին ունի հարուստ դեկորատիվ հարդարանք։ Ինտերիերը որմնանկարազարդ է։ Համեմատաբար լավ է պահպանվել Քրիստոսի փառաբանության պատկերը բեմի գմբեթարդում։ |
||
[[Պատկեր:Եկեղեցի Ս. Ստեփանոս 30.JPG|մինի|Սուրբ Ստեփանոս]] |
[[Պատկեր:Եկեղեցի Ս. Ստեփանոս 30.JPG|մինի|Սուրբ Ստեփանոս]] |
||
| ⚫ | Կոշի տարածքում և շրջակայքում հայտնի պատմահնագիտական հուշարձաններից վաղագույնները վաղ երկաթի դարաշրջանի բնակավայրի ավերակներն են և բազալտե խոշոր քարերով շարված աշտարակաձև կառույցը։ Հյուսիս-արևելքից ձորալանջին կանգուն է Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին ([[7-րդ դար|VII]] դ.) կառուցված դեղնակարմրավուն և դարչնագույն սրբատաշ [[տուֆ]]ից։ Փոքր, խաչաձև գմբեթավոր հորինվածք է արևելքից՝ կիսաշրջան, մյուս երեք կողմերից՝ ուղղանկյուն թևերով։ Ավագ խորանի երկու կողմերին ավանդատներ են, որոնցից հարավայինն ունի գլանաձև, իսկ հյուսիսայինը՝ խաչվող թաղերով ծածկ։ Գմբեթատակ քառակուսուց անցումը գմբեթի թմբուկին (չի պահպանվել) իրականացված է տրոմպների միջոցով։ Եկեղեցին ունի հարուստ դեկորատիվ հարդարանք։ Ինտերիերը որմնանկարազարդ է։ Համեմատաբար լավ է պահպանվել Քրիստոսի փառաբանության պատկերը բեմի գմբեթարդում։ |
||
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցուց արևելք գտնվում են սրբատաշ կարմիր տուֆից կառուցված մատուռի հիմնապատերը, դեպի արևմուտք՝ [[13-րդ դար|XIII]] դարի [[խաչքար]]երով հարուստ գերեզմանոց՝ դարչնագույն սրբատաշ տուֆից շինված փոքր մատուռով, իսկ հյուսիս-արևմուտքում՝ միջնադարյան ինժեներական կառույց՝ կոպիտ մշակված բազալտից, կրաշաղախով շինված և ներսից սվաղված ջրամբար։ Այն թաղածածկ է՝ կալունակների վրա նստող երեք թաղակիր կամարներով։ Ներքին չափերն են 4,8 մ X 13,5 մ, բարձրությունը՝ 2,8 մ, պատերի լայնությունը՝ 1,45 մ։ Կոշում գտնվում են միանավ, թաղածածկ Գրիգոր Լուսավորիչ (XIII-XIV դդ.), Սուրբ Գևորգ ([[19-րդ դար|XIX]] դ.) եկեղեցիները, ձիթհան (XVIII դ.)։ |
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցուց արևելք գտնվում են սրբատաշ կարմիր տուֆից կառուցված մատուռի հիմնապատերը, դեպի արևմուտք՝ [[13-րդ դար|XIII]] դարի [[խաչքար]]երով հարուստ գերեզմանոց՝ դարչնագույն սրբատաշ տուֆից շինված փոքր մատուռով, իսկ հյուսիս-արևմուտքում՝ միջնադարյան ինժեներական կառույց՝ կոպիտ մշակված բազալտից, կրաշաղախով շինված և ներսից սվաղված ջրամբար։ Այն թաղածածկ է՝ կալունակների վրա նստող երեք թաղակիր կամարներով։ Ներքին չափերն են 4,8 մ X 13,5 մ, բարձրությունը՝ 2,8 մ, պատերի լայնությունը՝ 1,45 մ։ Կոշում գտնվում են միանավ, թաղածածկ Գրիգոր Լուսավորիչ (XIII-XIV դդ.), Սուրբ Գևորգ ([[19-րդ դար|XIX]] դ.) եկեղեցիները, ձիթհան (XVIII դ.)։ |
||
[[Պատկեր:Կոշ ձիթհան.JPG|մինի |
[[Պատկեր:Կոշ ձիթհան.JPG|մինի|Կոշ ձիթհան]] |
||
Հյուսիսային կաղմում, բլրի գագաթին կանգուն է Կոշի ամրոցը (XIII դ.)։ |
Հյուսիսային կաղմում, բլրի գագաթին կանգուն է Կոշի ամրոցը (XIII դ.)։ |
||
[[Պատկեր:Կոշ եկեղեցի Ս. Գևորգ10.1-1.JPG|մինի|Սուրբ Գևորգ]] |
[[Պատկեր:Կոշ եկեղեցի Ս. Գևորգ10.1-1.JPG|մինի|Սուրբ Գևորգ]] |
||
| Տող 107. | Տող 54. | ||
== Պատկերասրահ == |
== Պատկերասրահ == |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
Կապույտ խաչ մատուռ (Կոշ).jpg|thumb|Կապույտ խաչ մատուռի (Կոշ) արտաքին տեսքը |
|||
Կապույտ խաչ մատուռ (Կոշ)-1.jpg|thumb|Կապույտ խաչ մատուռի (Կոշ) ներքին տեսքը |
|||
Սբ․ Ստեփանոս եկեղեցի (Կոշ).jpg|thumb| |
|||
Սբ․ Ստեփանոս եկեղեցի (Կոշ)-1.jpg|thumb| |
|||
Սբ․ Ստեփանոս եկեղեցի (Կոշ)-2.jpg|thumb| |
|||
Սբ․ Ստեփանոս եկեղեցի (Կոշ)-3.jpg|thumb| |
|||
Կոշ, 2015.jpg |
Կոշ, 2015.jpg |
||
Կոշ գյուղի համայնապատկերը.jpg|Կոշ գյուղի համայնապատկերը |
Կոշ գյուղի համայնապատկերը.jpg|Կոշ գյուղի համայնապատկերը |
||
| Տող 126. | Տող 73. | ||
== Տես նաև == |
== Տես նաև == |
||
* [[Կոշի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)]] |
* [[Կոշի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)]] |
||
==Աղբյուրներ== |
|||
| ⚫ | |||
== Ծանոթագրություններ == |
|||
| ⚫ | |||
{{Արագածոտնի մարզ}} |
{{Արագածոտնի մարզ}} |
||
14:56, 1 Դեկտեմբերի 2020-ի տարբերակ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոշ (այլ կիրառումներ)
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Կոշ | |||
 | |||
| Երկիր |  Հայաստան | ||
| Մարզ | Արագածոտնի մարզ | ||
| Այլ անվանումներ | Գոշ, Կավաշ, Կվաշ, Կվաշավան, Կուաշ | ||
| ԲԾՄ | 1250 մետր | ||
| Պաշտոնական լեզու | հայերեն | ||
| Բնակչություն | ▼2513 մարդ (2011)[1] | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| |||
Կոշ, գյուղ Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Աշտարակ տարածաշրջանի Կոշ համայնքում[2]։ Կոշը գտնվում է մարզկենտրոնից 18 կմ հյուսիս-արևմուտք, բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1250 մետր։
Բնակչություն
Կոշի ազգաբնակչության փոփոխությունը.[3]
| Տարի | 1831 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1978 | 2001 | 2004 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 90 | 163 | 891 | 1218 | 1873 | 1911 | 1988 | 2756 | 3125 |
Տնտեսություն
Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, մեղվաբուծությամբ, բանջարաբուծությամբ և պտղաբուծությամբ։
Պատմություն
Կոշի տարածքում և շրջակայքում հայտնի պատմահնագիտական հուշարձաններից վաղագույնները վաղ երկաթի դարաշրջանի բնակավայրի ավերակներն են և բազալտե խոշոր քարերով շարված աշտարակաձև կառույցը։ Հյուսիս-արևելքից ձորալանջին կանգուն է Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին (VII դ.) կառուցված դեղնակարմրավուն և դարչնագույն սրբատաշ տուֆից։ Փոքր, խաչաձև գմբեթավոր հորինվածք է արևելքից՝ կիսաշրջան, մյուս երեք կողմերից՝ ուղղանկյուն թևերով։ Ավագ խորանի երկու կողմերին ավանդատներ են, որոնցից հարավայինն ունի գլանաձև, իսկ հյուսիսայինը՝ խաչվող թաղերով ծածկ։ Գմբեթատակ քառակուսուց անցումը գմբեթի թմբուկին (չի պահպանվել) իրականացված է տրոմպների միջոցով։ Եկեղեցին ունի հարուստ դեկորատիվ հարդարանք։ Ինտերիերը որմնանկարազարդ է։ Համեմատաբար լավ է պահպանվել Քրիստոսի փառաբանության պատկերը բեմի գմբեթարդում։
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցուց արևելք գտնվում են սրբատաշ կարմիր տուֆից կառուցված մատուռի հիմնապատերը, դեպի արևմուտք՝ XIII դարի խաչքարերով հարուստ գերեզմանոց՝ դարչնագույն սրբատաշ տուֆից շինված փոքր մատուռով, իսկ հյուսիս-արևմուտքում՝ միջնադարյան ինժեներական կառույց՝ կոպիտ մշակված բազալտից, կրաշաղախով շինված և ներսից սվաղված ջրամբար։ Այն թաղածածկ է՝ կալունակների վրա նստող երեք թաղակիր կամարներով։ Ներքին չափերն են 4,8 մ X 13,5 մ, բարձրությունը՝ 2,8 մ, պատերի լայնությունը՝ 1,45 մ։ Կոշում գտնվում են միանավ, թաղածածկ Գրիգոր Լուսավորիչ (XIII-XIV դդ.), Սուրբ Գևորգ (XIX դ.) եկեղեցիները, ձիթհան (XVIII դ.)։
Հյուսիսային կաղմում, բլրի գագաթին կանգուն է Կոշի ամրոցը (XIII դ.)։
Ուղղանկյուն է, անկյուններում կլոր աշտարակներով, կառուցված մաքուր տաշած տուֆի խոշոր քարերից, իսկ պատերի ստորին մասը՝ կոպտատաշ բազալտից։ Մուտքերը հյուսիսից (այժմ՝ ավերված) և հարավից են՝ ներսից կից թաղակապ սրահ-անցումով։ Կոշից հարավ, խճուղու եզերին է գտնվում 6,8 մ բարձրությամբ, կարմիր տուֆից կերտված խաչքար-հուշարձան (1195)։ Ըստ արձանագրության՝ նվիրված է Արագածոտն գավառը սելջուկներից ազատագրելուն։ Հայկական մատենագրության մեջ կան IV դարի անցքերին վերաբերվող՝ Կոշի (հիշատակված է Կվաշ ձևով) հետ կապված տեղեկություններ։ Մովսես Խորենացին հաղորդում է, որ Հայոց Տիրան թագավորը (339-345) կուրացվելուց հետո բնակություն է հաստատում Կոշում, իսկ նրա որդի Տրդատի՝ Բյուզանդիայում սպանվելուց հետո Կոշը իր մյուս կալվածների հետ նվիրում է վերջինս որդի Գնելին։ Արշակ Բ-ի պահանջով Գնելը թողնում է Կոշը, հեռանում Աղիովիտ և Առբերանի գավառները. այդ պատճառով Տիրանը նզովում է Արշակին, վերջինիս սենեկապետների ձեռքով խեղդամահ արվում և թաղվում է Կոշում։ Ըստ Վարդան աշխարհագրի՝ Կոշում են թաղվել Հայոց Հուսիկ և Դանիել կաթողիկոսները։ [4]
Պատկերասրահ
-
Կապույտ խաչ մատուռի (Կոշ) արտաքին տեսքը -
Կապույտ խաչ մատուռի (Կոշ) ներքին տեսքը -
-
-
-
-
-
Կոշ գյուղի համայնապատկերը -
Ամրոցը և գյուղի գերեզմանոցը -
Սուրբ Գևորգ եկեղեցին -
Սուրբ Գրիգոր եկեղեցի -
Կոշի ամրոցը -
Կոշի Սուրբ Ստեփանոս -
Կոշի Սուրբ Ստեփանոս -
Կոշի Սուրբ Ստեփանոս
.jpg)
-1.jpg)
.jpg)
-1.jpg)
-2.jpg)
-3.jpg)
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
- ↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (հայ.)
- ↑ Ս.Հ. Հարությունյան (2003). Հայաստանի Հանրապետության Վարչատարածքային բաժանումը(01.01.2003). Երևան: «Տիգրան Մեծ» հրատարակչություն. ISBN 9994100009.
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «hay_gyux» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Բրեյդի Քիեսլինգ, Ռաֆֆի Քոճյան (2005). Վերահայտնաբերել Հայաստանը ուղեցույց (անգլերեն՝ Rediscovering Armenia Guide) (2-րդ ed.). Հայաստան: Մատիտ. էջ 46. ISBN 9994101218.
