«Նորաշեն (Տավուշի մարզ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Նորաշեն
Գյուղ
	Նորաշեն
	Նորաշենը հարավից
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Տավուշի մարզ
Գյուղապետ	Գոռ Աբրահամյան
Հիմնադրված է	1835 թ.
Մակերես	10.9 կմ²
ԲԾՄ	1030 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	1 746 մարդ (2008)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Փոստային ինդեքս	2114
	Նորաշեն (Տավուշի մարզ) (Հայաստան)
	Նորաշեն (Տավուշի մարզ) (Տավուշի մարզ)
	Նորաշեն Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

02:31, 17 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Նորաշեն (այլ կիրառումներ)

Նորաշեն, գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի արևելյան մասում, սահմանակից է Չորաթան, Արծվաբերդ, Վերին Կարմիր Աղբյուր և Մովսեսգյուղ գյուղերին, իսկ Ադրբեջանի սահմանից ուղիղ գծով գտնվում է 4 կմ է հեռավորության վրա^[3]:

Համաձայն որոշ աղբյուրների, գյուղի անվանումը առաջացել այն բանից հետո, երբ մի խումբ լեզգիներ անցնելով այստեղով, ծաղրել են տեղացի հայերին ասելով. Ձռեք չտաք սրանց, նոր շեն է, կքանդվի: Դրանից հետո գյուղը սկսել են կոչել Նորաշեն^[4]:

Աշխարհագրություն

Նորաշենի հարևան գյուղերն են Վերին Կարմիր Աղբյուրն է,Արծվաբերդը, Մովսեսգյուղը և Չորաթանը: Մոտակայքում գտնվում է կիկլոպյան ամրոց:

Նորաշեն համայնքը զբաղեցնում է 1089 հա տարածք^[1], որից`

53 հա արոտներ,
623 հա վարելահողեր
103 հա անտառ

Հեռավորությունը Երևանից կազմում է 214 կմ, մարզկենտրոն Իջևանից՝ 74 կմ, ՀՀ պետական սահմանից՝ 3 կմ^[1]:

Գյուղի հարավային մասում գտնվում են մ.թ.ա. 2-րդ հզմ “Պիլուր պատ”, Ձորաբերդ և “Սև լեռ” ամրոցները, իսկ 1 կմ արևմուտք` մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հզմ. “Ահագնի” ամրոցը:

Կլիմա

Նորաշեն ը գտնվում է բարեխառն գոտում, ամռանը` + 29 C, ձմռանը` - 30 C^[1]:

Պատմություն

Ռուսական կայսրություն

Գյուղը հիմնադրվել է 1835 թվականին ներկայիս Ադրբեջանի տարածքում ջարդերից փրկված մի քանի տասնյակ հայկական ընտանիքների կողմից:

19-րդ դարի վերջին գյուղը այցելած եպիսկոպոս Մակար Բարխուդարյանցը իր «Արցախ» գրում էր.

Հիմնուած Չորաթանի արևմտեան կողմում մի փոքր ձորակի ձախ լանջին վերայ. բնակիչք բնիկ. հողն արքունի, անջրդի, հացաւէտ, տեղական բերքերն նոյն. անվնաս օդն, կլիման և ջուրն, երկար կեանք 80 տարի, եկեղեցին սուրբ Աստուածածին, հոյակապ, կառուց- եալ չորս սիւների վերայ, երկարութիւնն 19 մետր 75 սան- թիմ, լայնութիւնն 10 մետր 45 սանթիմ. քահանայ մի:

Ծուխ 38. ար. 351, իգ. 262. Միդասեան ծխական ուսումնարան, աշակերտք 40, թոշակատու 35, տարեկան ռոճիկ վարժապետի 300 րուբլի:^[5]

Խորհրդային Հայաստան

Խորհրդային տարիներին բնակվայրը մտնում էր Հայկական ԽՍՀ-ի Շամշադինի շրջանի կազմի մեջ: Նորաշենը ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Արցախյան ազատամարտին. գյուղը տվել է 32 ազատամարտիկ, որոնցից հինգը զոհվել են և մեկը դարձել է հաշմանդամ^[3]:

Հայաստանի Հանրապետություն

Վերջին տարիներին Նորաշենում կատարվել են որոշ աշխատանքներ՝ նորոգվել է միջնակարգ դպրոցի շենքը (Հայ-ամերիկյան կրթական ծրագրով), վերակառուցվել է խմելու ջրագիծը (ՀՊԾ-ՍԱԴ-ի կողմից), վերանորոգվել է տնամերձերի ոռոգման համակարգը (ՀՍՆՀ-ի կողմից): Այժմ Նորաշենի գլխավոր խնդիրներն են մշակույթի տան և գյուղապետարանի շենքերի նորոգումն ու համայնքային ճանապարհների նորոգումը^[3]:

Բնակչություն

Ներկայումս Նորաշենն ունի 527 տնտեսություն (516 ընտանիք^[1])՝ 1897 բնակիչներով^[3]:

Տարեթիվ	Բնակչություն^[6]
1831	147
1873	349
1886	484
1897	615
1908	233
1914	259
1914	259
1916	839
1922	981
1926	1174
1931	1302
1939	1490
1959	1802
1980	881

Տնտեսություն

Գյուղի բնակչության հիմնական զբաղմունքը եղել և մնում է դաշտավարությունը և անասնապահությունը^[3]: Գյուղը մասնակի ապահովված է խմելու և ոռոգման ջրով, գազաֆիկացված է^[1]:

Մշակույթ

Դպրոց

Նորաշենն ունի 750^[1] աշակերտական տեղով միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորում է շուրջ 202 աշակերտ, տիպային մշակույթի տուն՝ 340 տեղանոց, գրադարան, մանկապարտեզ, ինչպես նաև առևտրի ու կենցաղային օբյեկտներ^[3]: Նորաշենի տարրական դպրոցը կառուցվել 1921 թվականին (ունեցել է 4 դասարան), իսկ 7-ամյա դպրոցը՝ 1937-ին (մշակույթի տան մոտ, դեպի արևելք): Միջնակարգ դպրոցի կառուցվել է 1961 թվականին և աշխատել է 1962-ից: Փաշո Կարապետի Ավագյանը Թբիլիսիում մանկավարժական կրթություն ստանալուց հետո 1924-1935 թթ. աշխատել է շրջանի տարբեր դպրոցներում: 7 տարի Նորաշենի դպրոցում աշխատել է որպես ուսուիցչ, ուսումնավար և տնօրեն:

Եկեղեցի

Գյուղը ուներ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, որը քանդված է եղել 20-րդ դարի սկզբին:

Հայտնի անձինք

Արտավազդ Ավագյան, հայ խորհրդային կենսաբան և ծագումնաբան:^[7]
Արշալույս Փայտյան, ՀՀ ԶՈւ Գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ, գեներալ-լեյտենանտ:
Արտակ Հերիքյան, լրագրող
Վաչե Ավագյան, կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր:
Աշոտ Հակոբյան (բայկեր), բայկեր

Հետաքրքիր փաստեր

2011 թվականի հոկտեմբերի 28-ին Երկիր Մեդիա հեռուստաալիքով Երևանի ժամանակով 8.00 հաղորդում է ցուցադրվել Նորաշենի մասին:

Տես նաև

Արտաքին հղումներ

Տեսանյութեր

Ֆիլմ Նորաշենի մասին «Երկիր Մադեիա»-ի «Հայի ուժը» ֆիլմաշարից (մաս 1, մաս 2)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Տավուշի մարզպետարան. Նորաշեն
↑ Տավուշի մարզի մարդահաշիվը (անգլ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Տավուշի մարզի պաշտոնական կայքը՝ Նորաշեն գյուղ
↑ Հայկական ավանդապատումներ. գյուղեր, գավառներ, քաղաքներ
↑ եպ. Մակար Բարխուդարյանց, Արցախ, Բաքու, «Արօր» — 329, էջեր 329 — 405 էջ։
↑ Ա.Ա. Գյուրջինյան, «Շամշադին (Տավուշ): Պատմաաշխարհագրական և կրթալուսավորական ակնարկներ», Երևան, ««Լույս»», 1989 — 30-31, էջեր 30-31 — 237 էջ. — 4000 հատ։
↑ Ավագյան Արտավազդ Արշակի (Ռուսերեն)

[ՏՄՆորաշեն-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Տավուշի մարզպետարան. Նորաշեն

[2] Տավուշի մարզի մարդահաշիվը (անգլ.)

[tavushkayq-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Տավուշի մարզի պաշտոնական կայքը՝ Նորաշեն գյուղ

[4] Հայկական ավանդապատումներ. գյուղեր, գավառներ, քաղաքներ

[Բարխուդարյանց329-5] եպ. Մակար Բարխուդարյանց, Արցախ, Բաքու, «Արօր» — 329, էջեր 329 — 405 էջ։

[Գյուրջինյան-6] Ա.Ա. Գյուրջինյան, «Շամշադին (Տավուշ): Պատմաաշխարհագրական և կրթալուսավորական ակնարկներ», Երևան, ««Լույս»», 1989 — 30-31, էջեր 30-31 — 237 էջ. — 4000 հատ։

[7] Ավագյան Արտավազդ Արշակի (Ռուսերեն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 {{այլ|Նորաշեն (այլ կիրառումներ)}}
 {{Տեղեկաքարտ Բնակավայր
- | կարգավիճակ                           = Գյուղ
+ | կարգավիճակ  = Գյուղ
- | հայերեն անվանում                = Նորաշեն
+ | հայերեն անվանում = Նորաշեն
- | բնօրինակ անվանում            =
+ | բնօրինակ անվանում =
- | ենթարկում                                =
+ | ենթարկում  =
- | երկիր                                           = Հայաստան
+ | երկիր  = Հայաստան
- | պատկեր                                     = Norashen Tavush view.jpg
+ | պատկեր  = Norashen Tavush view.jpg
- | պատկերի նկարագրում        = Նորաշենը հարավից
+ | պատկերի նկարագրում = Նորաշենը հարավից
- | զինանշան                                  =
+ | զինանշան  =
- | զինանշանի լայնություն        =
+ | զինանշանի լայնություն =
- | զինանշանի նկարագրում     =
+ | զինանշանի նկարագրում =
- | դրոշ                                              =
+ | դրոշ  =
- | դրոշի լայնություն                    =
+ | դրոշի լայնություն =
- | դրոշի նկարագրում                 =
+ | դրոշի նկարագրում =
-  |lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 52|lat_sec =37
+ |lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 52|lat_sec =37
-  |lon_dir = E|lon_deg = 45|lon_min = 27|lon_sec =34
+ |lon_dir = E|lon_deg = 45|lon_min = 27|lon_sec =34
-  |CoordAddon             =
+ |CoordAddon =
-  |CoordScale             =
+ |CoordScale =
- |երկրի քարտեզի չափ     = 250
+ |երկրի քարտեզի չափ = 250
- | երկրամասի քարտեզի չափ  =
+ | երկրամասի քարտեզի չափ =
- | շրջանի քարտեզի չափ          =
+ | շրջանի քարտեզի չափ =
- | երկրամասի տեսակ                = Հայաստանի վարչական բաժանում{{!}}Մարզ
+ | երկրամասի տեսակ = Հայաստանի վարչական բաժանում{{!}}Մարզ
- | երկրամաս                                  = Տավուշի մարզ
+ | երկրամաս  = Տավուշի մարզ
- | երկրամասը աղյուսակում     = Տավուշի մարզ
+ | երկրամասը աղյուսակում = Տավուշի մարզ
- | շրջանի տեսակ                         =
+ | շրջանի տեսակ  =
- | շրջան                                           =
+ | շրջան  =
- | շրջանը աղյուսկաում              =
+ | շրջանը աղյուսկաում =
- | համայնքի տեսակ                    =
+ | համայնքի տեսակ =
+ | համայնք  =
+ | համայնքը աղյուսակում =
- | համայնք                                      =
+ | երկրի քարտեզ  =
- | համայնքը աղյուսակում         =
- | երկրի քարտեզ                           =
+ | երկրամասի քարտեզ =
- | երկրամասի քարտեզ               =
+ | շրջանի քարտեզ =
+ | ներքին բաժանում =
- | շրջանի քարտեզ                        =
+ | ղեկավարի պաշտոն = Գյուղապետ
- | ներքին բաժանում                     =
+ | ղեկավար  = Գոռ Աբրահամյան
- | ղեկավարի պաշտոն                = Գյուղապետ
+ | հիմնադրման թվական = 1835
- | ղեկավար                                     = Գոռ Աբրահամյան
+ | տվյալ կարգավիճակում =
- | հիմնադրման թվական           = 1835
+ | առաջին հիշատակում =
- | տվյալ կարգավիճակում         =
+ | այլ անվանումներ =
- | առաջին հիշատակում           =
+ | տարածք  = 10.9<ref name="ՏՄՆորաշեն">[http://tavush.gov.am/about-communities/742/ Տավուշի մարզպետարան. Նորաշեն]</ref>
- | այլ անվանումներ                     =
+ | բարձրության տեսակ =
- | տարածք                                      = 10.9<ref name="ՏՄՆորաշեն">[http://tavush.gov.am/about-communities/742/ Տավուշի մարզպետարան. Նորաշեն]</ref>
+ | կենտրոնի բարձրություն = 1030<ref name="ՏՄՆորաշեն" />
- | բարձրության տեսակ              =
+ | կլիմա  =
- | կենտրոնի բարձրություն        = 1030<ref name="ՏՄՆորաշեն" />
+ | պաշտոնական լեզու = Հայերեն
- | կլիմա                                            =
+ | բնակչություն  = 1 746<ref>[http://www.armstat.am/file/article/marz_08_42.pdf Տավուշի մարզի մարդահաշիվը] {{ref-en}}</ref>
- | պաշտոնական լեզու               = Հայերեն
+| մարդահամարի թվական = 2008
- | բնակչություն                              = 1 746<ref>[http://www.armstat.am/file/article/marz_08_42.pdf Տավուշի մարզի մարդահաշիվը] {{ref-en}}</ref>
+ | խտություն  =
-| մարդահամարի թվական           = 2008
+ | ագլոմերացիա  =
- | խտություն                                    =
+ | ազգային կազմ  = Հայեր
- | ագլոմերացիա                            =
+ | կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]]
- | ազգային կազմ                           = Հայեր
+ | էթնոհորոնիմ  =
- | կրոնական կազմ                        = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]]
+ | ժամային գոտի  = +4
- | էթնոհորոնիմ                               =
+ | DST   =
- | ժամային գոտի                           = +4
+ | հեռախոսային կոդ =
- | DST                                                 =
+ | փոստային ինդեքս = 2114
- | հեռախոսային կոդ                     =
- | փոստային ինդեքս                     = 2114
+ | փոստային ինդեքսներ =
+ | ավտոմոբիլային կոդ =
- | փոստային ինդեքսներ              =
+ | իդենտիֆիկատորի տեսակ =
- | ավտոմոբիլային կոդ                  =
+ | թվային իդենտիֆիկատոր =
- | իդենտիֆիկատորի տեսակ     =
+ | Վիքիպահեստում  = Norashen, Tavush
- | թվային իդենտիֆիկատոր        =
+ | կայք   =
- | Վիքիպահեստում                       = Norashen, Tavush
- | կայք                                                 =
 }}
 '''Նորաշեն''', գյուղ [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Տավուշի մարզ]]ի արևելյան մասում, սահմանակից է [[Չորաթան]], [[Արծվաբերդ]], [[Վերին Կարմիր Աղբյուր]] և [[Մովսեսգյուղ]] գյուղերին, իսկ [[Ադրբեջան]]ի սահմանից ուղիղ գծով գտնվում է 4 կմ է հեռավորության վրա<ref name="tavushkayq">[http://tavush.region.am/egov/dispatcher Տավուշի մարզի պաշտոնական կայքը՝ Նորաշեն գյուղ]</ref>:
@@ Տող 68. / Տող 68. @@
 == Աշխարհագրություն ==
-Նորաշենի  հարևան գյուղերն են [[Վերին Կարմիր Աղբյուր]]ն է,[[Արծվաբերդ]]ը, [[Մովսեսգյուղ]]ը և [[Չորաթան]]ը: Մոտակայքում գտնվում է [[Նորաշենի կիկլոպյան ամրոց|կիկլոպյան ամրոց]]:
+Նորաշենի հարևան գյուղերն են [[Վերին Կարմիր Աղբյուր]]ն է,[[Արծվաբերդ]]ը, [[Մովսեսգյուղ]]ը և [[Չորաթան]]ը: Մոտակայքում գտնվում է [[Նորաշենի կիկլոպյան ամրոց|կիկլոպյան ամրոց]]:
 Նորաշեն համայնքը զբաղեցնում է 1089 հա տարածք<ref name="ՏՄՆորաշեն" />, որից`
@@ Տող 75. / Տող 75. @@
 * 103 հա անտառ
-Հեռավորությունը [[Երևան]]ից կազմում է 214 կմ,  մարզկենտրոն [[Իջևան]]ից՝ 74 կմ, ՀՀ պետական սահմանից՝ 3 կմ<ref name="ՏՄՆորաշեն" />:
+Հեռավորությունը [[Երևան]]ից կազմում է 214 կմ, մարզկենտրոն [[Իջևան]]ից՝ 74 կմ, ՀՀ պետական սահմանից՝ 3 կմ<ref name="ՏՄՆորաշեն" />:
-Գյուղի հարավային մասում գտնվում են մ.թ.ա. 2-րդ հզմ “[[Պիլուր պատ]]”, [[Ձորաբերդ]] և “Սև լեռ”  ամրոցները, իսկ 1 կմ արևմուտք`  մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հզմ. “Ահագնի” ամրոցը:
+Գյուղի հարավային մասում գտնվում են մ.թ.ա. 2-րդ հզմ “[[Պիլուր պատ]]”, [[Ձորաբերդ]] և “Սև լեռ” ամրոցները, իսկ 1 կմ արևմուտք` մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հզմ. “Ահագնի” ամրոցը:
 == Կլիմա ==
@@ Տող 84. / Տող 84. @@
 == Պատմություն ==
 === Ռուսական կայսրություն ===
 Գյուղը հիմնադրվել է [[1835]] թվականին ներկայիս [[Ադրբեջան]]ի տարածքում ջարդերից փրկված մի քանի տասնյակ հայկական ընտանիքների կողմից:
 [[19-րդ դար]]ի վերջին գյուղը այցելած եպիսկոպոս Մակար Բարխուդարյանցը իր «Արցախ» գրում էր.
@@ Տող 104. / Տող 104. @@
 {| class="wikitable"
 |- width="50%" style="vertical-align:top;"
-! Տարեթիվ !! Բնակչություն<ref name="Գյուրջինյան">{{գիրք|հեղինակ =  Ա.Ա. Գյուրջինյան |վերնագիր = «Շամշադին (Տավուշ): Պատմաաշխարհագրական և կրթալուսավորական ակնարկներ»|պատասխանատու = |հրատարակություն = |վայր = Երևան |հրատարակչություն = «Լույս» |թվական = 1989 |հատոր = |էջեր = 30-31 |էջերի թիվ = 237 |սերիա = |ISBN = |տպաքանակ = 4000}}</ref>
+! Տարեթիվ !! Բնակչություն<ref name="Գյուրջինյան">{{գիրք|հեղինակ = Ա.Ա. Գյուրջինյան |վերնագիր = «Շամշադին (Տավուշ): Պատմաաշխարհագրական և կրթալուսավորական ակնարկներ»|պատասխանատու = |հրատարակություն = |վայր = Երևան |հրատարակչություն = «Լույս» |թվական = 1989 |հատոր = |էջեր = 30-31 |էջերի թիվ = 237 |սերիա = |ISBN = |տպաքանակ = 4000}}</ref>
 |-
 || [[1831]] || 147