Սուրբ Վարդարանի Տիրամոր տաճար
| Սուրբ Վարդարանի Տիրամոր տաճար | |
|---|---|
.png) | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | կաթոլիկ տաճար |
| Երկիր |  Իրաք |
| Տեղագրություն | Բաղդադ |
| Դավանանք | Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի |
| Թեմ | Բաղդադի թեմ |
| Հիմնական ամսաթվերը | 1998 |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցի |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական եկեղեցական ճարտարապետություն |
| Հիմնադրված | 1998 |
 | |
 | |
Սուրբ Վարդարանի Տիրամոր տաճար, Բաղդադ քաղաքում գտնվող կրոնական կառույց։ Հայտնի է նաև որպես Նարեկի Աստվածամոր տաճար կամ Մայր Վերափոխման եկեղեցի[1]։ Պատկանում է Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցու Բաղդադի թեմին, դրա առաջնորդանիստ տաճարն է, գտնվում է Իրաքի մայրաքաղաք Բաղդադում։ Համակարգում է քաղաքում բնակվող կաթողիկե իրաքահայության հոգևոր կյանքը։ Հանդիսանում է քաղաքի երկու հայկական կաթողիկե եկեղեցիներից մեկը՝ սիրտ Հիսուսի եկեղեցու հետ։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իրաքի ոչ մեծ հայ կաթողիկե համայնքը ձևավորվել է 17-18-րդ դարերում: Հիմնականում արաբախոս իրաքաբնակ հայ կաթոլիկ համայնքի կենտրոնը մշտապես գտնվել է Բաղդադում[2]։ 1956 թվականին այստեղ ձևավորվել է Բաղդադի թեմը[3]։ 1998 թվականի նոր տաճարի կառուցումը թեմի առաջնորդանիստն էր քաղաքի մյուս՝ սիրտ Հիսուսի եկեղեցին[4]։
Եկեղեցին կառուցելու որոշումն ընդունվել է Բաղդադի հայ կաթոլիկ համայնքի աճի պատճառով: Տաճարի շինարարությունը նախաձեռնել է Կիլիկիո Հայ Կաթողիկե պատրիարք Հովհաննես Պետրոս ԺԸ Գասպարյանը (1982-1998)՝ Բաղդադի նախկին արքեպիսկոպոս (1973-1982): Նա դրեց շենքի առաջին քարը, որը վերահսկում էր հայ կաթոլիկ արքեպիսկոպոս Պոլ Կուսան (1983-2001), ով ճանապարհորդեց աշխարհով մեկ՝ ծրագրի համար անհրաժեշտ միջոցները հայթայթելու համար:
Աշխատանքները սկսվել են 1992 թվականին՝ համայնքային կենտրոնի բացումից երկու տարի անց, որի վերևում բարձրացվել է տաճարը: Նոր տաճարի բացումը տեղի է ունեցել 1998 թվականի հոկտեմբերի 18-ին, հայ կաթողիկե պատրիարքի ներկայությամբ, նրա թոշակի անցնելուց մեկ ամիս առաջ։ Այս միջոցառմանը մասնակցում էին Իրաքի առաքելական նվիրակը, ինչպես նաև բազմաթիվ քահանաներ, վանականներ, միանձնուհիներ, աշխարհականներ և հավատացյալներ բոլոր դավանանքներից։
2003 թվականին Բաասական ռեժիմի տապալումից հետո Բաղդադի եկեղեցիների վրա հարձակումները սկսեցին աճել։ Նարեկի Տիրամոր տաճարը 2004 թվականի օգոստոսի 1-ին հարձակման թիրախ է դարձել: Չնայած անապահովությանը՝ տաճարը մնացել է համայնքային կյանքի կիզակետում: Այստեղ անցկացվող ժամերգություններն ու կրոնական ու հասարակական միջոցառումները երբեք չեն դադարել։
Ճարտարապետություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եգիպտացի հայ ճարտարագետի կողմից կառուցված շենքը դեպի արևելք է նայում և բնորոշ է հայկական եկեղեցական ճարտարապետությանը։ Ամուր, բայց էլեգանտ, երկաթբետոնից կառուցված տաճարն ամբողջությամբ պատված է օխրա և բեժ երեսապատման քարերով: Ունի ազատ խաչաձև (խաչի թևերը դրսից երևում են) և երկայնական հատակագիծ (խաչի արևելք-արևմուտք առանցքն ավելի երկար է, քան հյուսիս-հարավ առանցքը)։ Նրա շրջանաձև գմբեթը կազմված է պատուհաններով թմբուկից և բրգաձև տանիքից՝ ամրացված հայկական մետաղական խաչով։ Բարձրորակ պատուհանները և վիտրաժները կոտրում են հյուսիսային և հարավային ճակատները և թույլ են տալիս լույս տեսնել: Այս ճակատների վրա երկու կողային դուռ կա։ Հարավային դռան վերևում, եկեղեցու ներսում կախված է տաճարի հովանավոր Գրիգոր Նարեկացու նկարը։
Մայր տաճարի արևմտյան մուտքին նախորդում է եռահարկ զանգակատան մեծ գավիթը՝ լապտերով, որը ամրացված է հայկական մետաղյա խաչով։ Այս դռնով անցնելուց հետո մի մեծ տրիբունա նայում է սրբավայրին, որը տեղադրված է մեծ պատի նկարով, որը խորհրդանշում է սուրբ Հոգու զորությունը և Խաչի ճանապարհը՝ նավային աշտարակի շուրջը բարձրաքանդակներով քանդակված կայարաններով։ Խորանը, որը նախատեսված է բացառապես քահանաների և սարկավագների համար, կազմում է բարձր ամբիոն: Կրկնակի կարմիր թավշյա վարագույրը փակում է այս բեմը, որտեղ կանգնած է աստիճաններով բարձր զոհասեղանը, որը սյուներով եկեղեցու ճակատի նմանակ է: Սրա հետևում ամբուլատորիան անցնում է կեղծ սյունազարդ պատուհաններով և կիսաշրջանաձև կամարներով կիսաշրջանաձև աբսիդի կողքով: Բացի բարձր խորանից, բեմի ստորոտում, մկրտարանի և խորանի դռների դիմաց աջ ու ձախ, կան երկու կողային խորաններ՝ եկեղեցու ճակատների տեսքով՝ վիտրաժներով։ Աջ կողմի զոհասեղանը նվիրված է Սուրբ Ռիտային՝ անհնարին պատճառների հովանավոր սուրբին: Ձախ կողմում գտնվող խորանը նվիրված է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչին։
Եկեղեցու արևմտյան ճակատի դիմաց, աջ կողմում տեղադրված է 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության նահատակների հիշատակը հավերժացնող խաչքար (նուրբ քանդակազարդ հայկական քարե խաչ): Ճակատի ձախ կողմում պատկերված է Լուրդում գտնվող սրբավայրի ոճավորված վերարտադրությունը՝ Մարիամ Աստվածածնի արձանով:
Մեծ հողատարածքը, որի վրա կառուցված է տաճարը, ներառում է մի քանի այլ շինություններ։ Սա ներառում է Հայ Կաթողիկե արքեպիսկոպոսը։ Կա նաև երկու սենյակ կրոնական և հասարակական գործունեության համար։ Առաջինը կոչվում է Սուրբ ընտանիքի անունով: Մայր տաճարի տակ գտնվող երկրորդը կրում է բարերարի Աբիկյանի անունը։ Գործում է նաև մսուր, ուսուցման սենյակ և դպրոց։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «The Armenian Catholic Cathedral Our Lady of Narek (Our Lady of the Rosary) in Baghdad». www.mesopotamiaheritage.org.
- ↑ «Հայերն Իրաքում». www.diaspora.gov.am.
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն (2007 թվականի նոյեմբերի 23-ի N 1390-Ն որոշում). «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստանալու, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիությունը դադարեցնելու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի ցանկը և դրանք ներկայացնելու կարգը սահմանելու մասին (N 4 հավելված՝ Եկեղեցական այն կառույցների ցանկ, որոնց կողմից տրված մկրտության մասին փաստաթուղթը (հաստատված օտարերկրյա պետություններում Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական ներկայացուցչության կամ հյուպատոսական հիմնարկի կողմից, մկրտվածի կամ նրա ծնողի ազգությամբ հայ լինելու մասին նշումով) համարվում է ազգությամբ հայ լինելը հաստատող փաստաթուղթ)». arlis.am.
- ↑ «The Armenian Catholic Church of the Sacred Heart of Jesus in Baghdad». www.mesopotamiaheritage.org.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայ Սփյուռք» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
