Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի (Գդանսկ)

Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	եկեղեցի
Երկիր	Լեհաստան
Տեղագրություն	Գդանսկ
Դավանանք	Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի
Հիմնական ամսաթվերը	1397
Ժառանգության կարգավիճակ	անշարժ հուշարձան
Անվանված	Feast of Saints Peter and Paul?
Ճարտարապետական ոճ	Աղյուսային գոթիկա
Հիմնադրված	1397
Շինանյութ	աղյուս
	Saints Peter and Paul church in Gdańsk Վիքիպահեստում
	piotripawel.diecezja.gda.pl

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի (այլ կիրառումներ)

Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի, Գդանսկ քաղաքում գտնվող կրոնական կառույց։ Պատկանում է Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցու Արևելյան Եվրոպայի թեմին, գտնվում է Լեհաստանի Պոմերանիայի վոյեվոդությունում։ Համակարգում է Գդանսկ քաղաքում և Լեհաստանի հյուսիսում բնակվող կաթողիկե լեհահայության հոգևոր կյանքը։

Կրոնական կառույցը Գդանսկի ամենամեծ գոթական եկեղեցիներից մեկն է։ 1590-1945 թվականներին այն եղել է Գդանսկի ավետարանականների գլխավոր եկեղեցին։ Այստեղ ծառայություններ էին մատուցվում լեհերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն և գերմաներեն լեզուներով։ 1958 թվականին Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետության իշխանությունների որոշմամբ այն հանձնվել է հռոմեական կաթոլիկներին և հայերին։

Պատմություն

1397 թվական - Սուրբ Պետրոս եկեղեցու կառուցումը որպես Գդանսկի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու մասնաճյուղ։
1424 թվական - Եկեղեցու ամբողջական հրդեհ, ինդուլգենցիայի նամակ նրա վերակառուցման համար։
1436 թվական - Եկեղեցուն կից կառուցվում է դպրոց, որն այստեղ գոյություն է ունեցել մինչև 1904 թվականը։
1456 թվական - Եկեղեցու վերակառուցում. Հունվարի 28-ին Գդանսկը բաժանվեց 6 ծխի։ Դրանցից մեկը սուրբ Պողոս-Պետրոս ծխական համայնքն է, և եկեղեցին դառնում է ծխական եկեղեցի:
1458 թվական - սուրբ Թովմաս մատուռի կառուցումը, որը ֆինանսավորվել է տեքստիլագործների կողմից:
1484 թվական - 11000 կույսերի մատուռի օծում։
1486-1514 թվականներ - Պարիսպների ընդարձակում և բարձրացում։ Հզոր աշտարակի կառուցում.
1516 թվական - Պահոցների ավարտը.
1521 թվական - Հրդեհ եկեղեցու աշտարակի ներսում.
1557 թվական - Քաղաքային խորհուրդը եկեղեցին հանձնեց լյութերականներին, որոնք դարձան Գդանսկի գերիշխող դավանանքը։
1579 թվական - Երեք իմաստունների, Սուրբ Թովմասի, 11000 Կույսերի, սուրբ Գևորգի, սուրբ Աննայի և Սուրբ Կույս Մարիամի մատուռների քանդում:
1589 թվական - առաջին կալվինական ծառայությունները լեհերենով. Գերակշռում են գերմաներենն ու հոլանդերենը
1590 թվական - Սուրբ Կույս Մարիամի արձանի հեռացում զոհասեղանից
1688 թվական - Եկեղեցին հասանելի է դարձել Ֆրանսիայից եկած հուգենոտ կրոնական փախստականներին՝ ֆրանսերեն կալվինական ծառայությունների համար:
1707 թվական - վերացվել է լեհ քարոզչի պաշտոնը, թեև լեհերենով ծառայությունները պարբերաբար տեղի են ունեցել մինչև 18-րդ դարի վերջը։
1734 թվական - Ռուսական բանակի կողմից Գդանսկի պաշարման ժամանակ եկեղեցու ներսում արկ ընկավ։
1769 թվական - Մեծ երգեհոնի կառուցում։
1807 թվական - Ֆրանսիացիների կողմից Գդանսկի պաշարման ժամանակ տաճարը ռմբակոծվել է և լուրջ վնասվել։
1807-1817 թվականներ - Եկեղեցին վերածուեցաւ խոտի եւ ծղոտի պահեստի։
1890-1900 թվական - Կարևորագույն վերանորոգման աշխատանքներ.
1945 թվական - Գդանսկի վրա Կարմիր բանակի հարձակման ժամանակ եկեղեցին ռմբակոծվել է, այնուհետև կրկին հրկիզվել: Այս պահին փլուզվել են երգչախմբի շրջանակները, հարավային միջանցքը և կենտրոնական նավի մի մասը։ Պահոցների մեծ մասը պոկվել է։
1945 թվական - ամառ, մուտքի բացերը պատված են. Սրբարանի հարմարեցումը հռոմեական կաթոլիկ մատուռի մեջ, առանց հիմքի կամ օրինական կոչման, Հարության քահանաների կողմից
1947 թվական - Ավետարանական բարեփոխված եկեղեցին վերականգնում է եկեղեցու իրավունքը, սակայն կաթոլիկների ներկայության պատճառով հետաձգում է դրա վերակառուցումը։
1949 թվական - Լեհաստանի իշխանությունները խլեցին եկեղեցին կալվինականներից՝ պատճառաբանելով վերակառուցման դանդաղությունը։
1958 թվական - մարտի 20-ին Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետության իշխանությունները եկեղեցին հանձնեցին Գդանսկի Կուրիան՝ չնայած բարեփոխված ավետարանականների բողոքին։
1958-1959 թվականներ - նավերից մեկը վերակառուցվել է, և հին սրբարանում կառուցվել է մատուռ՝ Ստանիսլավովից Տիրամոր պատկերի համար:
1976-1977 թվականներ - Եկեղեցու վերակառուցում.
1982-1984 թվականներ - Նոր սալիկապատ տանիքի կառուցում.
1984 թվական - Զանգակատան և արևելյան ճակատի ձեղնահարկի վերակառուցումը։
1985 թվական - Մկրտության մատուռի վիտրաժների վերակառուցում և նոր ձևավորում։
1986 թվական - Առաջնորդարանի ներքին պատերի վերակառուցում։
1987 թվական - Հյուսիսային միջանցքի նոր դեկոր։
2009 Լեհաստանում Հայկական ծեսերի հավատարիմ արքեպիսկոպոս Կազիմիր Նիչի հրամանագրով եկեղեցում ստեղծվել է հայ կաթոլիկ ծխական համայնք^[2]:

Տվյալներ և ներքին հարդարանք

երկարությունը՝ ներառյալ աշտարակների հենարանները՝ 62 մ
լայնությունը՝ 26 մ
աշտարակի բարձրությունը՝ 41 մ
օգտակար մակերեսը` 1392 մ²

Հրդեհների և ռմբակոծությունների, ինչպես նաև եկեղեցու տնտեսական նպատակներով հարմարեցման պատճառով հարդարանքի մեծ մասը մինչ օրս չի պահպանվել:

Այն փաստը, որ եկեղեցին ավելի քան 300 տարի եղել է կալվինական տաճար, արտացոլված է ինտերիերի միակ բնօրինակ մասում՝ 1774 թվականի Ուֆագեն մատուռը՝ պահպանված հնագույն էպատաժով և ռոկոկոյի փայտե ծածկով: Պահպանվել են միջնադարյան քարե մկրտության ավազան, ռոկոկոյի բուխարի և Պյոտր Ուֆագենի 1774 թվականի տապանաքարը։ Արժեքավոր է նաև կործանումից փրկված 17-րդ դարի ջահերի հավաքածուն։

1958 թվականից հետո եկեղեցին թույլատրվել է վերակառուցել այնպիսի ձևով, որը չի արտացոլում եկեղեցու կալվինական պատմությունը, մասնավորապես եկեղեցու հատակագծի առումով, բայց որը հարմար է կաթոլիկ պաշտամունքին: Վանքում կա բարոկկո ոճի բարձրագույն խորան, որը բնօրինակ չէ եկեղեցու ներքին հարդարման համար։ Հյուսիսային միջանցքում գտնվում է 17-րդ դարի Վերածննդի դարաշրջանի կրպակը։ Եկեղեցու ներսում կան բարոկկո ոճի փայտի փորագրության տարրեր։ Նախատեսվում էր վերստեղծել երաժշտական պատկերասրահը հարավային միջանցքում՝ օգտագործելով իսկական փայտամշակում: Հյուսիսային միջանցքի վերջում պահպանված է 15-րդ դարի գոթական մկրտության ավազան։

Տիրամոր պատկեր

Տիրամոր սրբապատկերը գտնվում էր Ստանիսլավովի (այժմ՝ Իվանո-Ֆրանկիվսկ) հայկական եկեղեցում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո այն նվիրաբերությունների և բազմաթիվ եկեղեցական իրերի հետ միասին քահանա Կազիմիր Ֆիլիպիակը տեղափոխեց Գդանսկ։

Այս պատկերի չափերը՝ 56 × 70 սմ, ստեղծվել է 17-18-րդ դարերի վերջում՝ որպես Չեստոխովայի Տիրամոր պատկերի կրկնօրինակ։ Նկարի մասին առաջին հիշատակումը գալիս է Ստանիսլավովից և վերաբերում է 1742 թվականին։ Պատկերը պսակվել է պապական թագերով 19373 թվականի մայիսի 30-ին։

Ծանոթագրություններ

↑ register of objects of cultural heritage in Poland
↑ Pietrzak (2020-09-26). «Gotycki kościół św. Piotra i Pawła w Gdańsku odzyskuje blask po zeszłorocznym pożarze». {{cite web}}: More than one of |surname= and |author= specified (օգնություն)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայ Սփյուռք» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[_b9dc092d509f655c-1] register of objects of cultural heritage in Poland

[2] Pietrzak (2020-09-26). «Gotycki kościół św. Piotra i Pawła w Gdańsku odzyskuje blask po zeszłorocznym pożarze». {{cite web}}: More than one of |surname= and |author= specified (օգնություն)

[1]

[2]