Թագուհի Մարտիրոսաց
| Թագուհի Մարտիրոսաց | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի |
| Երկիր |  ԱՄՆ |
| Տեղագրություն | Լոս Անջելես |
| Դավանանք | Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի |
| Թեմ | Միացյալ Նահանգների և Կանադայի թեմ |
| Հիմնական ամսաթվերը | 1953 |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցի |
| Հիմնադրված | 1953 |
 | |
 | |
Թագուհի Մարտիրոսաց, կրոնական կառույց ԱՄՆ-ի Կալիֆոռնիա նահանգի Լոս Անջելես քաղաքում։ Հայտնի է նաև որպես «Տիրամոր հրեշտակների տաճար»[1]։ Պատկանում է հայ կաթողիկե եկեղեցուն՝ Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության Միացյալ Նահանգների և Կանադայի թեմին, կազմակերպում է լոսանջելեսաբնակ կաթողիկե ամերիկահայության հոգևոր կյանքը։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]20-րդ դարասկզբին և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից առաջ Լոս Անջելեսում ապրող համեմատաբար սակավաթիվ հայեր կրոնական կյանքը համակարգում էին առաքելական երկու եկեղեցիներում՝ Սուրբ Խաչում կամ Սուրբ Հակոբում, կամ միանում էին Ավետարանական միաբանությանը: Որոշ կաթոլիկ ամերիկահայեր մասնակցում էին տեղի հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցիներում. նրանք էին Լոս Անջելեսի հայ կաթոլիկ համայնքի կորիզը: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից անմիջապես հետո և դրան հաջորդած Եվրոպայում մեծ թվով մարդկանց գաղթի ժամանակ պատերազմի կամ կոմունիզմի հետևանքով տեղահանված բազմաթիվ հայեր բերվեցին Գերմանիա՝ դաշտերում կամ գործարաններում աշխատելու։ Այնուհետև նրանք տեղափոխվեցին Շտուտգարտում գտնվող տեղահանվածների համար նախատեսված ճամբար: Վիեննայի Մխիթարյան հայրերը գիտակցեցին հայր Միքայել Աքյանին ուղարկեցին Գերմանիա՝ նրանց հոգևոր առաջնորդ լինելու համար: Այս ճամբարից մեծ թվով մարդիկ ի վերջո ներգաղթեցին Կալիֆոռնիա և հաստատվեցին Արևելյան Լոս Անջելեսում և Մոնթեբելլոյում[2]:
Եկեղեցի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1951 թվականին Հայ կաթոլիկների պատրիարք Գրիգորի Կարդինալ Աղաքյանը Լոս Անջելեսի արքեպիսկոպոս Ջեյմս Ֆրենսիս Կարդինալ Մաքինթայրի կողմից հրավիրվել է այցելել Լոս Անջելես։ Նույն տարին հայր Աքյանը ժամանեց Լոս Անջելես՝ շարունակելու կաթողիկե համայնքին հետ ծխական համայնք հիմնելու գործը։ 1952 թվականին հայր Աքյանի ջանքերը պարգևատրվեցին կարդինալ Մակինթայրի բարեգործական աջակցությամբ, ով նրան տվեց գոյություն ունեցող եկեղեցի՝ Լոս Անջելեսի կենտրոնի մոտ օգտագործելու համար: Այն կոչվել է Թագուհի Մարտիրոսաց և դարձել Կալիֆորնիայում հիմնված առաջին հայ կաթոլիկ եկեղեցին։ Համաձայնեցված ջանքերով իրենց նոր հովվի գլխավորությամբ միաբանությանը հաջողվեց վերանորոգել եկեղեցին, և այն պաշտոնապես նվիրաբերվեց 1956 թվականի ապրիլի 29-ին, կարդինալ Մակինթայրի և Վիեննայի Մխիթարյան միաբանության վանահայր Հաբոզյանի նախագահությամբ։ Հետագա տարիներին ծխական համայնքն աճեց, քանի որ ավելի շատ մարդիկ ժամանեցին Կալիֆոռնիայում կյանքը նորից սկսելու համար: Եկեղեցին կենսական կենտրոն դարձավ իր ծխականներից շատերի կյանքում: Համայնքի բարեպաշտ կանայք ստեղծեցին առաջին տիկնանց գիլդիան[2]:
1964 թվականին Հայր Աքյանը հետ է կանչվել Վիեննա՝ երիտասարդներին քահանայության նախապատրաստելու համար: Նրան փոխարինեց հայր Կլեմենտ Մորյանը՝ որպես հովիվ, ով պաշտոնավարեց մինչև 1976 թվականը։ Խորհրդային Հայաստանից, Մերձավոր Արևելքից և Ռումինիայից հայ ներգաղթյալները սկսեցին գնալ Լոս Անջելես: Հայր Միքայել Աքյանը 1976-ին վերադարձավ Լոս Անջելես՝ որպես հովիվ ծառայելու և այս պաշտոնում ծառայեց մինչև 1987 թվականը։ 1981 թվականի հուլիսին Հռոմի Պապ Հովհաննես Պողոս II-ը հրամանագիր արձակեց ամերիկահայերի և կանադահայերի համար թեմ հիմնելու մասին։ Թեմի առաջնորդ է նշանակվել Նորին Գերազանցություն եպիսկոպոս Ներսես Սեթյանը, ով նախկինում եղել է Հռոմի Լևոնյան ճեմարանի ռեկտորը[2]։ Հետագայում այստեղ հիմնադրվում է նաև Մխիթարյան վարժարան[3]։
Լոս Անջելեսում Հայր Աքյանը շարունակեց իր աշխատանքը համայնքի հետ։ Հայր Ֆերհատյանը սկսեց հրատարակել «Վերելք» պարբերականը, որը նվիրված էր կաթոլիկ ուսմունքներն ու արժեքները համայնքին փոխանցելուն: Հայր Ակյանին 1987 թվականին հաջորդեց Տեր Մեսրոպ քահանա Թոփալյանը, ով հովիվ էր մինչև 1991 թվականը: Այս ժամանակաշրջանում նկատվեց համայնքի հասարակական կյանքի շարունակական զարգացումը, որը կարևորվեց Հայ Կաթողիկե Երիտասարդական Կազմակերպության (ACYO), Դանիել Վարուժան մշակութային ընկերության հիմնադրմամբ և համայնքի տեղեկագրի՝ Ավետաբերի հրապարակմամբ։ 1991 թվականին Լոս Անջելես է այցելել Գերաշնորհ Պատրիարք Կաթողիկոս Հովհաննես Պետրոս ԺԸ Գասպարյանը, և նույն տարի Ռաֆայել Մինասյանը դարձավ Լոս Անջելեսի Թագուհի Մարտիրոսաց եկեղեցու ծխական հովիվը: Նա ի սկզբանե գիտակցում էր համայնքի հոգևոր կյանքի պահպանման կարևորությունը հատկապես երիտասարդ ծխականների շրջանում։ Գիտակցելով 1989 թվականին Հայ կաթոլիկ Արծիվյան պատրիարքական միաբանության հրահանգի նպատակը՝ ընդլայնել առաքելությունը մեծ Լոս Անջելեսում, հայր Ռաֆայելը Գլենդելում նախաձեռնեց ծրագրել նոր եկեղեցու նախագիծ: Եպիսկոպոս Սեթյանի պաշտոնաթողությունից հետո՝ 1995 թվականին, Լոս Անջելեսի Հայ կաթոլիկ համայնքը հովանավորել է Հովհաննես Դերձակյանի օծումը Հյուսիսային Ամերիկայի հայ կաթոլիկների եպիսկոպոս և թեմական առաջնորդ[2]։
1996 թվականին Թագուհի Տիեզերաց եկեղեցի են այցելել Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Ա-ն և Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս Արամ Ա-ն։ Միայն 1997 թվականին Հայր Ռաֆայելի տնօրինությամբ գնվեց Գլենդելում գործող լյութերական եկեղեցին և ծրագրվեցին վերանորոգումներ տիպիկ հայկական եկեղեցու ճարտարապետության ոճով: Իր առաքելության իրականացմանն ուղղված նրա ջանքերին աջակցել են տեղի հայ կաթոլիկ համայնքի ճանաչված անձինք և բազմաթիվ մեծ ու փոքր բարերարներ: 1999 թվականի օգոստոսին դրվեց եկեղեցու հիմնաքարը և սկսվեց շինարարությունը, իսկ 2001 թվականի մարտին Նորին գերազանցություն եպիսկոպոս Մանուել Բաթաքյանը, Հյուսիսային Ամերիկայի հայ կաթոլիկների առաջնորդը, պատարագեց նրա օծմանը: Տեր Անտոն Փանոսյանը 2001 թվականին նշանակվեց Թագուհի Մարտիրոսաց եկեղեցու հոգևոր հովվի օգնական և հավատարմորեն ծառայեց ծխական համայնքին մինչև իր թոշակի անցնելը՝ 2013 թվականը։ Նույն թվականին եկեղեցին նշել է հիմնադրման 60-ամյակը[4]։
2011 թվականի մայիսի 20-ին Հռոմի Պապ Բենեդիկտոս XVI-ը Միքայել Մուրադյանին կոչեց եպիսկոպոս Հյուսիսային Ամերիկայի հայ կաթոլիկների համար: Թեև Եպիսկոպոս Մուրադյանի իրավասությունը ներառում է Ամերիկայի և Կանադայի բոլոր հայ կաթոլիկ ծխերը, նա բնակվում է Գլենդելի ծխական համայնքում, և այդ եկեղեցին այժմ պաշտոնապես հայտնի է որպես Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ Հայ Կաթողիկե տաճար[2]: Հետագայում՝ կաթողիկոս-պատրիարք օծվելուց հետո, Ռաֆայել Պետրոս ԻԱ Մինասյանն այցելում է եկեղեցի 2022 թվականին[5]։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Լոս Անճելըսի Կաթողիկէ Տաճարին մէջ Կայացաւ համամիութենական Աղօթք` Ատրպէյճանի մէջ պահուող Հայ Բանտարկեալներուն համար». www.vaticannews.va.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Our Lady Queen of martyrs armenian catholic church photos». www.ourladyqueenofmartyrsacc.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-25-ին. Վերցված է 2024-11-11-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ «ԱՄՆ-ի և Կանադայի հայ կաթոլիկ համայնքները». www.rni.am. Հոկտեմբերի 27, 2009.
- ↑ «Թագուհի Մարտիրոսաց Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցին Նշում Է Հիմնադրման 60ամեակը». www.asbarez.am. Հոկտեմբերի 23, 2013.
- ↑ «Ռաֆայել Պետրոս ԻԱ այցը Լոս Անջելեսի Թագուհի Մարտիրոսաց Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի». www.armenianchurchco.com.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Թագուհի Մարտիրոսաց եկեղեցու ֆեյսբուքյան էջ
