Jump to content

Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի (Գլիվիցե)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի
Հիմնական տվյալներ
Տեսակեկեղեցի
ԵրկիրԼեհաստան Լեհաստան
ՏեղագրությունԳլիվիցե
ԴավանանքՀայ Կաթողիկէ Եկեղեցի
Ժառանգության կարգավիճականշարժ հուշարձան[1]
ԱնվանվածԵրրորդություն
Շինանյութաղյուս
Քարտեզ
Քարտեզ
 Holy Trinity church in Gliwice Վիքիպահեստում
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի (այլ կիրառումներ)

Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի, Գլիվիցե քաղաքում գտնվող կրոնական կառույց։ Պատկանում է Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցու Արևելյան Եվրոպայի թեմին, գտնվում է Լեհաստանի Սիլեզիայի վոյեվոդությունում։ Համակարգում է Գլիվիցե քաղաքում և Լեհաստանի հարավում բնակվող կաթողիկե լեհահայության հոգևոր կյանքը։

Լեհահայ կաթողիկե համայնքը ձևավորվել է ժամանանակից Լեհաստանի սահմաններից դուրս՝ արևմտյան Ուկրաինայում։ Տեղի հայերին ուշ միջնադարում ստիպել են կաթոլիկանալ, և Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Լվովի եպիսկոպոսության եկեղեցիները անցել են կաթողիկե թեմի՝ Լվովի արքեպիսկոպոսությանը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից առաջ՝ Լեհաստանի բաժանման ժամանակ, Լեհաստանի հսկայական տարածքներ, որպես «արևմտյան Ուկրաինա» և «արևմտյան Բելառուս» անցնում են ԽՍՀՄ համապատասխան հանրապետություններին։ Կաթոլիկ լեհերը, նրանց հետ միասին նաև բազմաթիվ հայեր, անցնում են ժամանակակից Լեհաստանի տարածք։ Այստեղ ձևավորվում է երկու՝ հարավային և հյուսիսային թեմ՝ Գլիվիցե և Գդանսկ կենտրոններով։ Հայերին են տրվում այդ քաղաքների սուրբ Երրորդություն և սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցիները։

1945 թվականից եկեղեցին օգտագործվում է հայկական ծեսի կաթոլիկների կողմից, իսկ 2009 թվականից այն հանդիսանում է հայ կաթողիկե՝ Գրիգոր Լուսավորչի անունը կրող հարավային ծխական համայնքին։

Ի սկզբանե ներկայիս Սուրբ Երրորդություն եկեղեցու տեղում եղել է հիվանդանոց և Սուրբ Երրորդության մատուռ՝ սուրբ Մարիամ և Սուրբ Բարդուղիմեոս։ Շենքերը հիմնադրվել են 1409 թվականին Մայքլ Պիլկատորի կողմից։ 16-19-րդ դարերից այս շենքերը բազմիցս ավերվել են, վերակառուցվել ու վերակառուցվել։

Ներկայիս եկեղեցին կառուցվել է դասական ոճով 1836–1838 թվականներին։ Այն ծառայել է որպես մոտակա ապաստարանում ապրող աղքատ այրիների մատուռ: 1872 թվականին տաճարը գրավել են հին կաթոլիկները։ Մատուռը գործածության մեջ մնաց Գերմանիայի կաթոլիկ եկեղեցու կողմից մինչև 1922 թվականը։ Հետագայում այն ​​կրկին անցավ Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցուն։

1923-1941 թվականներին ծառայել է որպես սուրբ Պողոս-Պետրոս․ այստեղ մատուցվում էին պատարագներ խուլերի համար։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ շենքը կրկին օգտագործվել է հին կաթոլիկ ծխի կողմից։

1945 թվականին եկեղեցին անցավ հայկական ծիսակարգի կաթոլիկներին, վտարված արևելյան սահմաններից։ Տաճարի խնամակալը քահանան էր Ուկրաինային անցած Հորոդենկայի հայկական եկեղեցու ծխական համայնքի նախկին ծխական քահանա Կազիմիր Ռոսկոն։ Նրա շնորհիվ 1950 թվականին Սթարե Բուդկովիցայից եկեղեցի բերվեց Տիրամայր Լայսեցկայի նկարը, որի կողքին հիմնվեց Մարիական սրբավայր։

1958–1962 թվականներին Սուրբ Երրորդություն եկեղեցին հիմնովին վերանորոգվել է։ 1985 թվականի սեպտեմբերի 17-ին անհայտ անձանց կողմից կողոպտվել են այնտեղ պահվող արժեքավոր ուխտի նվերները։ Ներխուժումից հետո այն կրկին վերանորոգվել է 1987 թվականին։

1989 թվականի սեպտեմբերի 3-ին եկեղեցում տեղի ունեցավ Տիրամոր պատկերի թագադրումը։ Հանդիսավոր արարողությունը կատարեց հայ կաթողիկե պատրիարք Հովհաննես Պետրոս Գասպարյանը, սակայն թագերը նախապես օծվել էին Յասնա Գորայում՝ իր առաքելական ճանապարհորդության ժամանակ Հռոմի Պապ Հովհաննես Պողոս II-ի կողմից։

2009 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Լեհաստանի հայոց ծիսակարգի արքեպիսկոպոս Կազիմիր Նիչի հրամանագրով եկեղեցում ստեղծվել է հայ կաթոլիկ ծխական համայնք։ Նրա ծխական քահանան 2009–2017 թվականներին եղել է Հայր Թադեուշ Իսակովիչ-Զալեսկին[2]:

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. register of objects of cultural heritage in Poland
  2. «Dekret» (PDF) (լեհերեն). 2016-12-01.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի (Գլիվիցե)» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայ Սփյուռք» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։