Սուրբ Հովսեփ եկեղեցի (ալ-Կամիշլի)
| Սուրբ Հովսեփ եկեղեցի | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի |
| Երկիր |  Սիրիա |
| Տեղագրություն | Ալ-Կամիշլի |
| Դավանանք | Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցի |
| Թեմ | Կամիշլիի թեմ |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի |
| Անվանված | Սուրբ Հովսեփ |
 | |
 | |
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Հովսեփ եկեղեցի (այլ կիրառումներ)
Սուրբ Հովսեփ եկեղեցի, ալ-Կամիշլի քաղաքում գտնվող կրոնական կառույց։ Պատկանում է Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցու Կամիշլիի թեմին, դրա առաջնորդանիստն է, գտնվում է Սիրիայի ալ-Հասաքայի մարզում։ Համակարգում է ալ-Կամիշլի քաղաքում բնակվող կաթողիկե սիրիահայության հոգևոր կյանքը։ Հանդիսանում է քաղաքի երկու հայկական եկեղեցիներից մեկը՝ առաքելական սուրբ Հակոբի հետ։
Տեղադրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տաճարը գտնվում է Շուքրի ալ-Կուաթլիի անունը կրող փողոցի (արաբ․՝ شارع شكري القوتلي) արևելյան կողմում՝ ալ-Կամիշլիի հիվանդանոցի դիմաց և մոտ 300 մ հյուսիս-արևելք ալ-Կամիշլիի ալ-Ջիհադ ֆուտբոլային ակումբի մարզադաշտից, և Ջակջակ գետից (نهر جقجق) մոտ 500 մ դեպի արևմուտք։ Հարավ-արևմուտքում, անմիջապես եկեղեցու կողքին, գտնվում է «Խաղաղություն» հայկական մասնավոր դպրոցը (مدرسة سلام الخاصة للارمن), իսկ ավելի հարավ-արևմուտքում կա ևս մեկ դպրոց Շուքրի-ալ-Կուաթլի փողոցի մյուս կողմում:
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ալ-Կամիշլին, որը նորաստեղծ քաղաք էր Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո՝ Թուրքիայի հետ նոր սահմանին, 1920-1930-ական թվականներին ստվարացավ ասորիների և հայերի դեմ իրականացված ցեղասպանությունից հետո՝ հայ և ասորի փախստականների հոսքի պատճառով: Քրիստոնյաների բնակեցման շնորհիվ նրանք մեծամասնություն կազմեցին ալ-Կամիշլիում, ինչպես նաև ալ-Հասաքայում և ալ-Մալիքիայում 20-րդ դարի կեսերին, որոնցում հայերը և առավել ևս հայ կաթոլիկները փոքրամասնություն էին[1]։ Թուրքիայի հին հայկական թեմերը որբացել են հայերի իսպառ անհետացման պատճառով (բացառությամբ Պոլսի), մինչդեռ ալ-Կամիշլիում, որը ժամանակին պատկանել է Մարդինի այժմ դադարած արքեպիսկոպոսությանը, առաջին անգամ առաջացել է հայ կաթոլիկ համայնք։ 1938 թվականին հիմնադրվել է ալ-Կամիշլիի պատրիարքական փոխանորդությունը, որի կենտրոնակայանը գտնվում է նոր հայ կաթոլիկ սուրբ Հովսեփ եկեղեցում։ Վերջինս հիմնադրվել է 1954 թվականի հունիսի 29-ին Պիոս XII պապի կողմից։ Ալ-Կամիշլիի սուրբ Հովսեփ եկեղեցին այսպիսով վերածվել է տաճարի[2]:
2011 թվականից ի վեր Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ 2013 թվականից իսլամական ահաբեկչական խմբավորումների, մասնավորապես Իսլամական պետության կողմից ալ-Կամիշլի քաղաքին սպառնացող վտանգը մեծ անորոշության և վախի պատճառ դարձավ բնակչության շրջանում: Ալ-Կամիշլին անցել է քրդական «Ժողովրդական պաշտպանության միավորումներ» վերահսկողության տակ 2015 թվականից՝ որպես «Սիրիայի դեմոկրատական ուժերի» մաս, որը կարողացել է քաղաքը պահել իսլամիստ թշնամիների դեմ: Այնուամենայնիվ, վտանգը մնաց և աճեց թուրքական օկուպացիոն զորքերի և նրանց իսլամիստ դաշնակիցների կողմից սիրիական տարածքի օկուպացիայի պատճառով, մասնավորապես 2019 թվականին Սիրիայի հյուսիսում թուրքական ռազմական հարձակման միջոցով: Մինչդեռ 2010 թվականին ալ-Կամիշլիում դեռ 1250 հայ կաթոլիկներ էին ապրում, այնտեղ էին ընդամենը 500-ը 2019 թվականին (Համեմատության համար՝ հայ առաքելական եկեղեցու Ջեզիրեի թեմը նույն ժամանակահատվածում 5000-ից նվազել է մինչև 2000 անդամի, իսկ 2004 թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 184,231 մարդ)[3]: Պատերազմից առաջ տաճարը լի էր պատարագների համար, սակայն 2020 թվականի փետրվարին դրանում մասամբ դատարկ նստարաններ կային և այն լցված էր ընդամենը մեկ երրորդով[4]։
2019 թվականի նոյեմբերի 11-ին, Սիրիայի հյուսիսում թուրքական ագրեսիայից անմիջապես հետո, եկեղեցու 43-ամյա հովիվ Տեր Հովսեփ Հաննա Բեդոյանին իր դուստր Աբրահամ Հաննա Բեդոյանի հետ մոտոցիկլետով զինված անձինք գնդակահարել են։ Նրանք այդ ժամանակ ճանապարհվել էին դեպի Դեյր էզ-Զոր, որտեղ նրանք ցանկանում էին ստուգել ավերված հայ կաթոլիկ եկեղեցու վերակառուցումը։ Իսլամական պետությունը ստանձնեց այս հանցագործության պատասխանատվությունը կարճ ժամանակ անց[5]: Նույն օրը երեք ռումբ պայթեցվել է ալ-Կամիշլիում, այդ թվում՝ մեկը՝ անմիջապես տաճարի դիմաց։ Ընդհանուր առմամբ, դրա հետևանքով մահացել է վեց մարդ, սակայն այս դեպքում ոչ ոք չի տուժել հայ կաթոլիկից կամ որևէ հայկական համայնքից[6]։ Հովսեփ Հաննա Բեդոյանն ամուսնացած էր, ուներ երեք երեխա։ 2019 թվականի նոյեմբերի 12-ին նա թաղվել է հոգեհանգստի արարողությամբ իր սուրբ Հովսեփ տաճարում։ Հալեպի հայ կաթոլիկ արքեպիսկոպոս Բուտրոս Մարայաթին հասկացրեց, որ հակառակ ակնկալվողի, պատերազմը դեռ ավարտված չէ, և Հովսեփ և Հաննա Բեդոյանները մահացել են որպես քրիստոնյա նահատակներ[7]։ Մարայաթին ոճրագործությունը կապել է Հայոց ցեղասպանության հիշատակը կանխելու Թուրքիայի փորձի հետ։ Բեդոյանը փորձեց վերակառուցել համայնքը Դեյր էզ Զորում, մի վայրում, որտեղ ցեղասպանության զոհերի առանձնակի մեծ թիվը կա, բայց հատկապես Թուրքիան դա չցանկացավ[8]։ Թուրքիայի կառավարությունը դատապարտել է հանցագործությունը, բայց ոչ առանց ընդգծելու, որ տարածքը գտնվում է քուրդ «ահաբեկիչների» վերահսկողության տակ[9]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Die syrischen Christen in Nordost-Syrien. Mar-Gabriel-Verein, 2006, abgerufen am 21. April 2020.
- ↑ Armenian Diocese of Kameshli, Syria – Archbishop Boutros Marayati, Bishop Joseph Arnaouti. Gcatholic.org, 12. Mai 2020, abgerufen am 8. Juni 2020.
- ↑ Otmar Oehring: Zur Lage und den Perspektiven der Christen in Nord- und Nordostsyrien. Konrad-Adenauer-Stiftung, 2019, S. 82.
- ↑ Jane Arraf: It's A Dangerous Time For Christians In Northeastern Syria. NPR, 12. Februar 2020.
- ↑ Raffi Elliott: Armenian Catholic Priest Killed in Syria, Armenian Community Targeted. 12. November 2019.
- ↑ Siranush Ghazanchyan: Bomb detonates near Armenian Catholic Church in Qamishli, casualties reported. Public Radio of Armenia, 11. November 2019.
- ↑ Armenischer Priester und dessen Vater in Deir ez Zor ermordet: „Für uns sind sie Märyrer; der Krieg ist nicht zu Ende“. Agenzia Fides, 12. November 2019.
- ↑ Marta Petrosillo, John Newton: Syria: Murdered priest was gunned down for his faith. Independent Catholic News, 13. November 2019.
- ↑ Turkey condemns killing of Armenian Catholic priest in Syria. Hürriyet Daily News, 14. November 2019.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայ Սփյուռք» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|