Կումայրի (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Կումայրի (գյուղ, Արցախ)ից)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կումայրի (այլ կիրառումներ)
Գյուղական համայնք
Կումայրի
ԵրկիրԱրցախ Արցախ
Շրջան Քաշաթաղ
Համայնք Կումայրի համայնք
Այլ անվանումներԳիլիջան
Մակերես2557,0 կմ²
Բնակչություն70 մարդ
Կրոնական կազմՀայ Առաքելական Եկեղեցի
Ժամային գոտիUTC+4
Կումայրի (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան) (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)##
Կումայրի (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան) (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)
Արցախի Հանրապետության քարտեզը, որտեղ մուգ շագանակագույնով պատկերված են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները, իսկ մարմնագույնով՝ Արցախի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ[1]

Կումայրի, գյուղ Արցախի Հանրապետության Քաշաթաղի շրջանում՝ շրջկենտրոնից 83 կմ հարավ-արևելք՝ Որոտան գետի աջ ափին։

Շիրակ գյուղի հետ միասին կազմում է Կումայրի համայնքը։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղը գտնվում է Արցախի Հանրապետության հարավարևմտյան հատվածում՝ Քաշաթաղի շրջանում՝ նախկինում՝ Սյունիքի Հաբանդ գավառում[2]։ Բնակավայրը տեղաբաշխված է Հակարի և Որոտան գետերի միախառնման հատվածից ներքև՝ աջափնյա բլրապատ հարթավայրում։  Գյուղը տեղակայված է հանրապետության հարավ-արևմտյան հատվածում, մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 135 կմ հեռավորության վրա։

Գյուղը հարթավայրային է, ունի 2557,0 հա տարածք, որից 2242,6 հա գյուղատնտեսական նշանակության։ Կումայրի համայնքի սահմանային գոտով հոսում է Որոտան գետը։

Համայնքի տարածքում խմելու ջրի համար առկա են թվով 2 գործող անհատական ջրհորներ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկական այդ բնակավայրը Ղևոնդ Ալիշանը անվանել է Խալիճան, որտեղ շարունակվում էին պահպանվել իշխանական գերեզմանոցների և դղյակների մնացորդները[2]։

18-րդ դարի երկրորդ կեսին տարածաշրջանի բնակավայրերը հայաթափվել են՝ Ղարաբաղի խաների և քուրդ ցեղապետերի ճնշման տակ։ Այս ամենը նույնպես պատճառ դարձավ, որ տվյալ տարածքի գյուղերի, այդ թվում Խալիճանի պատմական անցյալի մանր[2] ամասները մոռացության մատնվեն[2]։

Հայկական բնակավայրում հաստատված եկվորները գյուղը անվանափոխել և դարձրել էին Գիլիջան։ Մի քանի տասնամյակի ընթացքում քոչվորները հիմնահատակ կործանել են հայկական պատմամշակութային արժեքները։ Առ այսօր մնացել են դրանց փշրանքները։

Ադրբեջանում Խորհրդային կարգերի հաստատվելուց հետո այս տարածքները բռնակցվեցին ԱԽՍՀ-ին։ 1923 թվականին Գիլիջանը գտնվում էր ԱԽՍՀ Կարմիր Քուրդիստանի օկրուգի, իսկ 1930 թվականին՝ Ղուբաթլիի շրջանի կազմում։ Ադրբեջանում Խորհրդային կարգերի հաստատվելուց հետո այս տարածքները բռնակցվեցին ԱԽՍՀ-ին։ 1993 թվականի նոյեմբերի սկզբներին ԱՀ Պաշտպանության բանակի հարվածների տակ գյուղն ազատագրվեց[2]։

1997 թվականին սկսվեց գյուղի վերաբնակեցման գործընթացը։ Այստեղ հաստատվել էին ՀՀ բնակավայրերից, մասնավորապես Շիրակի մարզից, մի քանի ընտանիքներ։

2020 թվականի Արցախյան երկրորդ պատերազմի հետևանքով գյուղը հայաթափվել և անցել է Ադրբեջանի հսկողության տակ[3]։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կումայրի համայնքի մեջ ընդգրկված է Շիրակ գյուղը, որտեղ բնակվում էր 55 մարդ, կա 12 տնտեսություն։

Բնակչությունը 2003 թվականի տվյալներով 91 մարդ էր։ Զբաղվում էին երկրագործությամբ և բանջարաբոստանային բույսերի մշակությամբ։ Ուներ միջնակարգ դպրոց, բուժկետ։

2015 թվականին Համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում էր 70 մարդ, կար 14 տնտեսություն։

Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը[4].

Տարի 2008 2009 2010
Բնակիչ 52 50 52

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում էր գյուղատնտեսությամբ`անասնապահությամբ և հողագործությամբ։

Հասարարակական կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղը էլեկրաֆիկացված էր։ Բնակչությանը հասանելի էին բջջային և անլար հեռախոսակապը, ինտերնետ ծառայությունները, հեռուստատեսությունը։ Համայնքն ուներ բուժկետ, դպրոց, գյուղապետարան։

2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան, միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորում էին 70 աշակերտներ[5]։ Տարբեր տարիների դպրոցի տնօրեններ են եղել Ա․ Սարգսյանը, Օ․ Նազարյանը, Հ․ Կատայանը։ Բնակավայրն ունի խմելու ջուր։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բալայան, Վահրամ (2020). ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ. Երևան: Զանգակ. էջեր 90–93.
  3. «Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը». Ազատություն Ռադիոկայան. 2020 թ․ դեկտեմբերի 10.
  4. «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների». Վերցված է 2021 Մայիսի 1-ին.
  5. Ղահրամանյան, Հակոբ (2015). Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի. Երևան. էջ 356.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ (1988—1994) հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո ։