Սոսե Մայրիկ
| Սոսե Մայրիկ Սոսե Վարդանյան | |
|---|---|
 հայդուկ | |
| Ծնվել է | 1868 |
| Ծննդավայր | Թեղուտ, Խլաթ, Տուրուբերան |
| Մահացել է | փետրվարի 10, 1953 |
| Մահվան վայր | Ալեքսանդրիա, Եգիպտոս |
| Գերեզման | Եռաբլուր |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | ֆիդայի և ռազմական գործիչ |
| Ամուսին | Աղբյուր Սերոբ |
| Կուսակցություն | Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն |
| Sose Mayrig Վիքիպահեստում | |
Սոսե Մայրիկ (իրական անունը՝ Սոսե Վարդանյան, 1868, Բիթլիսի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն - փետրվարի 10, 1953, Ալեքսանդրիա, Եգիպտոս), հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ։
Աղբյուր Սերոբի կինն ու զինակիցը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոսեն ծնվել է 1868 թվականին Սասունում՝ Նեմրութ լեռան փեշերին գտնվող Թեղուտ գյուղում՝ բազմանդամ ընտանիքի տեր Մարգար Դրո-Աստանտուրի հարկի տակ։ Հազիվ 13 տարեկան էր, երբ սասունցի հայերի ավանդության համաձայն՝ ծնողները ցանկանում են ամուսնացնել Սոսեին։ Սակայն Սոսեն ըմբոստանում է և որոշում կյանքը կապել Խչեենց Սերոբի հետ։ Հայ ազատագրական շարժման տարիներին եղել է ամուսնու կողքին։
Սոսե Մայրիկը մահացել է Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաքում 1953 թվականին[1]։ 1990-ական թվականերին նրա աճյունը տեղափոխվել և հողին է հանձնվել Եռաբլուրում։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոսե Մայրիկը մասնակցել է հայդուկային կռիվների, ինչի համար ժողովուրդը նրան օծել է Մայրիկ պատվանունով։
1898 թվականին Բաբշենի կռվից հետո, Սերոբի հետ ապաստանել է Սասունում։ 1899 թվականին 2000 թուրք զինվորներ ու քրդեր պաշարել էինԳելիեգուզան գյուղը, ուր ապաստանել էր Սերոբն իր ընտանիքով և 12 ֆիդայիններով։ Մինչ այդ, սասունցու ձեռքով նենգաբար թունավորվել էր Սերոբը։ Թշնամին՝ տեսնելով Սերոբի անօգնական վիճակը, հարձակվել է գյուղի վրա։ Այդ անհավասար կռվում զոհվել են Սոսեի ամուսինը, որդին՝ Հակոբը, Սերոբի եղբայրները՝ Մխեն և Զաքարը։ Սոսեն, վերցնելով ամուսնու հրացանը, շարունակել է քաջաբար մարտնչել և վիրավորվել է ։ Վիրավոր ժամանակ գերվել է և տարվել Բիթլիս, իսկ շուտով՝ ազատ արձակվել։ Բշարե Խալիլը կտրել էր մահացած Սերոբի գլուխը և հայերին ահաբեկելու նպատակով ձողի վրա Սասունի լեռներից հասցրել մինչև Բաղեշ։
1904 թվականի Սասունի ապստամբությունից հետո Սոսե Մայրիկը տեղափոխվել է Վան, ապա՝ Կովկաս։ Նրա մյուս որդին՝ Սամսոնը, զոհվել է Կարինում՝ ջարդերի ժամանակ։
1920 թվականի վերջին՝ Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո, Սոսե Մայրիկը տեղափոխվել է Կոստանդնուպոլիս, ապա հաստատվել Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաքում, որտեղ էլ 1953 թվականին վախճանվել է։ 1998 թվականին նրա աճյունը տեղափոխվել է Երևան և ամփոփվել Եռաբլուրում։
Ֆիդայական սկզբունքներից բացառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆիդայիների սկզբունքներից մեկն էր չամուսնանալը, ամուսնացած լինելու պարագայում՝ հեռու մնալ իրենց ընտանիքներից։ Սակայն Սոսեն մնացել է իր ամուսնու հետ և բաժանել վտանգներով լեցուն նրա աստանդական կյանքը։ Սոսեն հայրենասեր հայ կնոջ կերպարի մարմնավորումն է։ Հայդուկների շրջանում դժգոհությյուններ կային, նրանցից ոմանք ասում էին.
|
Մենք բոլորս էլ ամուսնացած ենք, կնոջ, զավակի տեր ենք։ Եթե մենք ալ մեր կիները մեզի հետ բերենք, այլևս ինչպե՞ս կրնանք ազատ շարժվիլ։ Սոսեն ղրկենք Կովկաս կամ ուրիշ ապահով տեղ մը։ | 
|
Չնայած այս դժգոհություններին, Սոսեն հանդիսացել է ոգեշնչման աղբյուր[2]։
Աղբյուր Սերոբի մահից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուսեյն էֆենդին կաշառում է մի սասունցու, որը Գեղաշենի գյուղապետ Ավոն էր, ով 1899 թվականին ծխախոտով թունավորում է Սերոբին և վերջինիս գտնվելու վայրի մասին հայտնում ցեղապետ Խալիլ աղային։ Հայդուկն անհավասար մարտում մինչև վերջին շունչը կռվում է և նահատակվում։ Սոսեն որդու հետ հասնում է ամուսնու գրաված դիրքերը և հերոսաբար շարունակում կռիվը։ Թուրքերը գերի են վերցնում վիրավոր և ուշակորույս Սոսեին։ Նրան նետում են Բաղեշի բանտ։ Այստեղից ազատվելուց հետո Սոսեն անցնում է Կովկաս, ապա՝ Պոլիս և վերջապես հաստատվում Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաքում, որտեղ 1952 թվականին վախճանվում է[3] ։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոսե Մայրիկի գերեզմանը Եռաբլուրում
Սոսե Մայրիկի դիմաքանդակը Ջերմուկում
քանդակագործ՝ Հովհաննես Մուրադյան
Սոսեի ամուսնու՝ Աղբյուր Սերոբի քանդակը Ջերմուկում
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «ՀԱՅ ԿՆՈՋ ԴԵՐԸ ՀԱՅԴՈՒԿԱՅԻՆ ՊԱՅՔԱՐՈՒՄ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ Կ. Մ.»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-11-ին։ Վերցված է 2021-06-28
- ↑ Մարուքի Շուշան։ «Սոսե Մայրիկ – Աղբյուր Սերոբ [հերոսների սերն ու անձնազոհությունը]»։ VNews (hy-AM)։ Վերցված է 2021-06-28
- ↑ ԷԴԻԿ ԳԱՐԵԳԻՆԻ ՄԻՆԱՍՅԱՆ ՀԱՅ ՀԵՐՈՍՈՒՀԻ ԿԱՆԱՅՔ
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Սոսեյի մասին genocide.ru կայքում
- Սօսէ Մայրիկ (1868-1953). Ֆետայական շարժման կանացի՝ մայրակա՛ն շունչը Archived 2016-03-06 at the Wayback Machine.
| |||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|