Թերենս Գիլիամ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թերենս Գիլիամ
Դիմանկար
Ծնվել էնոյեմբերի 22, 1940(1940-11-22)[1][2][3][…] (83 տարեկան)
ԾննդավայրՄինեապոլիս, Մինեսոտա, ԱՄՆ[4]
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն[5] և  ԱՄՆ[5]
Մայրենի լեզուանգլերեն
ԿրթությունՕքսիդենթալ քոլեջ և Birmingham High School?
ԵրկերԴոկտոր Փարնասոսի երևակայությունը
Մասնագիտությունկինոռեժիսոր, սցենարիստ, կատակերգու, մուլտիպլիկատոր, կինոդերասան, դերասան, հեռուստատեսային դերասան, կինոպրոդյուսեր, կոմիքսների արտիստ և ռեժիսոր
ԱմուսինMaggie Weston?
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունՄոնթի Փայթն
Կայքterrygilliamweb.com
 Terry Gilliam Վիքիպահեստում

Թերենս Վենս Գիլիամ (անգլ.՝ Terrence Vance Gilliam, /ˈɡɪliəm/, նոյեմբերի 22, 1940(1940-11-22)[1][2][3][…], Մինեապոլիս, Մինեսոտա, ԱՄՆ[4])[9][10] ամերիկաբնակ բրիտանացի կինոռեժիսոր, կատակերգու, կոլաժային անիմատոր և դերասան[11]։ Նա աստղային հեղինակություն է ձեռք բերել որպես Մոնթի Փայթն կատակերգական խմբի անդամ Ջոն Քլիզի, Էրիկ Այդլի, Մայքլ Փեյլինի, Թերրի Ջոնսի և Գրեհեմ Չեփմենի կողքին։ Նրանք միասին համագործակցել են Մոնթի Փայթնի «Թռչող կրկես» (1969–1974) էսքիզների շարքի և «Մոնթի Փայթն և Սուրբ Գրաալ» (1975, որի ռեժիսորն է նաև Գիլիամը), «Բրայանի կյանքը» (1979) և «Կյանքի իմաստ» (1983) ֆիլմերում։ 1988 թվականին նրանք ստացան կինոյի BAFTA մրցանակ բրիտանական ակնառու ավանդի համար[12]։ 2009 թվականին Գիլիամը ստացել է BAFTA-ի կրթաթոշակ՝ կյանքի ձեռքբերումների համար[13]։

Գիլիամն անցավ լուրջ ֆիլմերի նկարահանման թեմաներին, որոնք ուսումնասիրում էին երևակայությունը և հակադրությունները բյուրոկրատիայի և ավտորիտարիզմի դեմ։ Նրա ֆիլմերը երբեմն զարգանում են դիստոպիկ աշխարհներում և ներառում են սև կատակերգության և տրագիկոմեդիայի տարրեր։ Նա նկարահանել է 13 գեղարվեստական ֆիլմեր՝ մեծ ճանաչում ձեռք բերելով,,Time Bandits,, (1981), «Բրազիլիա» (1985), «Բարոն Մյունհաուզենի արկածները» (1988), «Ձկնորս արքան» (1991), «12 Կապիկներ» (1995), «Վախ և նողկանք Լաս Վեգասում» ֆիլմերում։ (1998): Հետագայում նա նկարահանել է «Գրիմ եղբայրները» (2005), «Մայթի երկիր» (2005), «Դոկտոր Փարնասոսի երևակայությունը» (2009), «Զրո թեորեմը» (2013), «Մարդը, ով սպանեց Դոն Կիխոտին» (2018)։

Գիլիամը ծնվել է Մինեսոտայում, բայց ավագ դպրոցի և քոլեջի տարիներն անցկացրել է Լոս Անջելեսում։ Նա իր կարիերան սկսել է որպես մուլտիպլիկատոր և սթրիփ ծաղրանկարիչ։ Նա միացավ Մոնթի Փայթնին որպես նրանց գործերի մուլտիպլիկատոր, բայց ի վերջո դարձավ լիիրավ անդամ և ստացավ դերասանական դերեր։ Մոնթի Փայթնի միակ անդամը՝ Գիլիամը, ով չի ծնվել Բրիտանիայում, 1968 թվականին դարձավ բրիտանական քաղաքացի և պաշտոնապես հրաժարվեց իր ամերիկյան քաղաքացիությունից 2006 թվականին։

Վաղ կյանք և կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թերրի Գիլիամը ծնվել է 1940 թվականի նոյեմբերի 22-ին Մինեապոլիսում, Մինեսոտա, Բեատրիսի (ծնվ. Վանս) և Ջեյմս Հոլ Գիլիամի որդին[10]։ Նրա հայրը մինչ ատաղձագործ դառնալը Folgers-ի շրջիկ վաճառող էր։ Շուտով նրանք տեղափոխվեցին մոտակա Մեդիսին Լեյք, Մինեսոտա[14]։ 1952 թվականին ընտանիքը տեղափոխվեց Լոս Անջելեսի հարևան համայնապատկեր Սիթի թաղամաս։ Գիլիամը հաճախել է Բիրմինգհեմի ավագ դպրոց, որտեղ նա եղել է իր դասարանի նախագահն ու ավագ ՊՐՈՄ արքա և քվեարկվել է որպես,,Ամենահավանականը հաջողության հասնելու համար,,՝ ստանալով միայն A գնահատականներ։ Ավագ դպրոցի տարիներին նա սկսեց մոլեռանդորեն կարդալ Mad ամսագիրը, որն այնուհետ խմբագրում էր Հարվի Կուրցմանը, որը հետագայում կազդի Գիլիամի աշխատանքի վրա[15]։

Գիլիամն ավարտել է Օքսիդենտալ քոլեջը 1962 թվականին՝ ստանալով քաղաքագիտության բակալավրի կոչում[16]։ 2003 թվականին նա Սալման Ռուշդիին ասաց 1960-ական թվականների փորձառությունների սահմանման մասին, որոնք հիմք հանդիսացան աշխարհի վերաբերյալ նրա հայացքների համար.

Ես սարսափեցի, որ ես լիակատար, ռումբ նետող ահաբեկիչ եմ լինելու, եթե մնամ (ԱՄՆ-ում), քանի որ դա իսկապես վատ ժամանակների սկիզբն էր Ամերիկայում։ Դա 66-67 թվականներին էր, Լոս Անջելեսում առաջին ոստիկանական խռովությունն էր։ ...  Քոլեջում մասնագիտությունս քաղաքագիտությունն էր, ուստի ուղեղս այդպես էր աշխատում։ ... Եվ ես շրջում էի այս փոքրիկ անգլիական Հիլման Մինքսով, վերից վար, և ամեն գիշեր ինձ ոստիկանները տանում էին։ Պատին դեմ տված, և այս է ամենը։ Նրանք ինձ հետ այս մենախոսությունն ունեցան․ դա երբեք երկխոսություն չի եղել։ Դա այն էր, որ ես երկար մազերով թմրամոլ էի, ապրում էի ինչ-որ հարուստ տղայի հիմար աղջկա հաշվին։ Եվ ես ասացի, "Ոչ, ես գովազդով եմ վաստակում, երկու անգամ ավելի շատ եմ վաստակում, քան դուք"։ Ինչ հիմարություն է՝ ասել դա ոստիկանին։ ․․․ 

Եվ դա նման էր Աստվածահայտնության։ Ես հանկարծ զգացի, թե ինչ է սևամորթ կամ մեքսիկացի երեխա լինելը, ով ապրում է Լոս Անջելեսում։ Մինչ այդ, ես մտածում էի, որ գիտեմ, թե ինչպիսին է աշխարհը, ես մտածում էի, որ գիտեմ, թե ովքեր են աղքատ մարդիկ, և հետո հանկարծ ամեն ինչ փոխվեց այդ պարզ բանի՝ ոստիկանների կողմից դաժան վերաբերմունքի պատճառով։ Եվ ես ավելի ու ավելի էի բարկանում և պարզապես զգում էի, որ ես պետք է հեռանամ այստեղից, ես ավելի լավ ծաղրանկարիչ եմ, քան ռումբ պատրաստող։ Ահա թե ինչու ԱՄՆ-ի մեծ մասը դեռ կանգնած է[17]։

Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1965–1969․ Անիմացիա և տեղափոխություն Անգլիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամը սկսել է իր կարիերան որպես անիմատոր և սթրիփ ծաղրանկարիչ։ Նրա վաղ շրջանի լուսանկարչական շարքերից մեկը ԱՄՆ Help ամսագրի համար ցուցադրել է Փայթնի ապագա դերասանական անդամ Ջոն Քլիզը[18]։ Երբ Գիլիամը գնում էր Եվրոպա՝ վերջին համարում կատակով հայտարարեց, որ իրեն «տեղափոխում են ամսագրի եվրոպական մասնաճյուղ»[17], որը գոյություն չուներ։ Տեղափոխվելով Անգլիա, նա անիմացիոն շարքեր է կատարել «Մի կարգավորիր քո հավաքածուն» մանկական սերիալի համար, որի վրա աշխատել է 1968-1969 թվականներին, և որտեղ նաև նկարահանվել են Էրիկ Այդլը, Թերրի Ջոնսը և Մայքլ Փեյլինը[18]։

1969–1974․ Մոնթի Փայթնի Թռչող Կրկես[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամն սկզբում եղել է Մոնթի Փայթնի Թռչող Կրկեսի անդամ, սկզբում որպես մուլտիպլիկատոր (նրա անունը նշված էր մյուս հինգից հետո առանձին՝ առանձին վերնագրում), իսկ ավելի ուշ՝ որպես լիիրավ անդամ։ Նրա մուլտֆիլմները կապում էին շոուի էսքիզները և սահմանում խմբի տեսողական լեզուն այլ լրատվամիջոցներում, ինչպիսիք են LP-ն և գրքերի շապիկները և նրանց ֆիլմերի վերնագրերի հաջորդականությունը[19]։ Նրա անիմացիաները միախառնվում են իր սեփական արվեստին, որը բնութագրվում է փափուկ թեքությամբ և տարօրինակ, լամպային ձևերով, ֆոնով և շարժվող կտրվածքներով հնաոճ լուսանկարներով, հիմնականում՝ Վիկտորյանական դարաշրջանից։

Գիլիամը կարդինալ Ֆանգի դերում «Իսպանական ինկվիզիցիա» էսքիզում՝ Python-ի վերամիավորման ժամանակ, Մոնթի Փայթն Live (հիմնականում), 2014 թ.
Սահմանափակ ինտելեկտի և բառապաշարի տեր կերպար՝ Գամբին (մարմնավորում է Գիլիամը) 2014 թվականի վերամիավորման ժամանակ, ծաղկի ձևավորում: Գամբիները 1970-ականների հեռուստատեսությամբ նկարահանված փիթոնների երգիծանքի մի մասն էին կազմում, որոնք խաբեությամբ խրախուսում էին «փողոցում գտնվող մարդու» ավելի շատ ներգրավվածությունը:

Նա նաև նկարահանվել է մի քանի էսքիզներում, թեև նա հազվադեպ է ունեցել գլխավոր դերեր և էսքիզներում բավականին քիչ դերակատարում է ունեցել։ Գիլիամը, այնուամենայնիվ, ուներ մի քանի նշանավոր էսքիզային դերեր, օրինակ՝ իսպանական ինկվիզիցիայի կարդինալ Ֆանգը, ակնոցավոր մեկնաբանը, ով ասաց.,,Ես դրան ոչինչ չեմ կարող ավելացնել,, «Ընտրական հատուկ գիշեր» էսքիզում; Քևին Գարիբալդին՝ բազմոցին նստած անխելքը, որը գոռում է, Ես ավելի շատ լոբի եմ ուզում,,; «Ամենասարսափելի ընտանիքը Բրիտանիայում 1974» էսքիզում (սերիա 45); Գոռացող թագուհին թիկնոցով և դիմակով «Այցելուները»; և Պերսի Բիշի Շելլին «Ant Poetry Reading»-ում։ Ավելի հաճախ նա խաղում էր այնպիսի դերեր, որոնք ոչ ոք չէր ուզում խաղալ, հիմնականում այն պատճառով, որ դրանք պահանջում էին շատ դիմահարդարում կամ անհարմար զգեստներ, օրինակ՝ զրահով կրկնվող ասպետը, ով ավարտում էր էսքիզները՝ քայլելով և հարվածելով մյուս հերոսներից մեկի գլխին մաշկած հավով։ Նա նաև նախագծել է Monty Python ալբոմների մեծ մասի շապիկները, այդ թվում՝ Another Monty Python Record, The Monty Python Matching Tie and Handkerchief, Monty Python Live at Drury Lane, և նրանց բոլոր հետագա ֆիլմերի սաունդթրեք ալբոմները[20]։ Գիլիամի հետ աշխատել է նաև Քեթրին Հեփբըրնը՝ անկախ դիզայներ և Լոնդոնի Արվեստի թագավորական քոլեջի շրջանավարտ[21]։

1975–1983․ Անցումային տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1975 թվականին Գիլիամը սկսեց իր կարիերան որպես ռեժիսոր՝ Թերրի Ջոնսի հետ համատեղ նկարահանելով «Մոնթի Պայթնը և Սուրբ Գրաալ»-ը։ Գիլիամը պատասխանատու էր լուսանկարչության համար, ինչպես նաև հայտնվեց ինչպես Փեթսիի, այնպես էլ Ծերուկի դերում 24-րդ տեսարանից, մինչդեռ Ջոնսը ղեկավարում էր դերասանների կատարումները։ Սա միակ Փայթնի ֆիլմն էր, որը նկարահանվել էր Գիլիամի կողմից, չնայած նա շարունակեց նկարահանվել նրանց հետագա նախագծերում։

Երբ Python-ը սկսեց ավելի երկար ընդմիջումներ անել Մոնթի Փայթնին և Սուրբ Գրաալին հաջորդող նախագծերի միջև, Գիլիամը դարձավ մենակատար կինոռեժիսոր՝ հիմնվելով իր ձեռք բերած փորձի վրա։ 1977 թվականին նա նկարահանեց խմբից դուրս իր առաջին ֆիլմը՝ Մռթագամփ, որը նույնպես միջնադարում տեղի ունեցող կատակերգություն է։ Դրանում գլխավոր դերում նկարահանվել է Python անդամ Մայքլ Փեյլինը և հիմնված է համանուն բանաստեղծության վրա։ 1978 թվականին նա հրատարակեց «Մահացության անիմացիաներ» նկարազարդ, լեզվական կիսաինքնակենսագրականը, թե ինչպես կարելի է ուղեցույց հանդիսանալ իր անիմացիոն տեխնիկաներին և դրանցում առկա տեսողական լեզվին[22]։

Գիլիամը գեղարվեստական ղեկավար է եղել Մոնթի Փայթնի «Բրայանի կյանքը» ֆիլմում, իսկ Թերրի Ջոնսը ստանձնել է միակ ռեժիսորական պարտականությունները։ Գիլիամը նկարահանեց «Ժամանակի հրոսակները» 1981 թվականին։ «The Crimson Permanent Assurance» կարճամետրաժ ֆիլմի ռեժիսորից հետո, որը բացեց Մոնթի Փայթնի «Կյանքի իմաստ» ֆիլմի ցուցադրությունը, Փայթնը փաստորեն դադարեց միասին աշխատելը, և Գիլիամը շարունակեց իր կարիերան որպես կինոռեժիսոր։

1984–1998․ Եռագրություններ և քննադատական հաջողություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամն ասում է, որ նախկինում իր ֆիլմերի մասին մտածում էր եռապատումներով՝ սկսած Time Bandits-ից։ «Երևակայության եռագրությունը», որը գրել է Գիլիամը, «մարդկանց տարիքների» մասին, կազմում էր,,Time Bandits,,-ը (1981), «Բրազիլիան» (1985) և «Բարոն Մյունհաուզենի արկածները» (1988)։ Բոլորը վերաբերում են «մեր անհարմար պատվիրված հասարակության խելագարությանը և դրանից խուսափելու ցանկությանը, հնարավոր բոլոր միջոցներով»[23]։ Բոլոր երեք ֆիլմերը կենտրոնացած են այս պայքարների և երևակայության միջոցով դրանցից փախչելու փորձերի վրա. Time Bandits-ը երեխայի աչքերով, Բրազիլիան՝ երեսուն տարեկան տղամարդու աչքերով և Մյունհաուզենը՝ տարեց տղամարդու աչքերով։ 1986թ.-ի ամռանը նա խզեց կապերը Առնոն Միլչանի և 20th Century Fox-ի հետ և սկսեց ղեկավարել վերջիններիս՝ անկախ, իր նոր՝ հայտնի ֆիլմերի դրոշի միջոցով[24]։

1990-ական թվականներին Գիլիամը բեմադրեց Americana-ի եռերգությունը՝ Ձկնորս արքան (1991), 12 կապիկներ (1995) և «Վախ և նողկանք Լաս Վեգասում» (1998), որը տեղի է ունեցել հյուսիսամերիկյան հողի վրա և, չնայած դեռ սյուրռեալիստական, ավելի քիչ էին ֆանտաստիկ սյուժեները, քան նրա նախորդ եռերգությունը[25]։

1999–2009[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամը IFC կենտրոնի միջոցառմանը 2006 թվականի հոկտեմբերի 4-ին

1999 թվականին Գիլիամը փորձեց նկարահանել «Մարդը, ով սպանեց Դոն Կիխոտին», որի բյուջեն կազմել էր 32,1 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ դարձնելով այն ամենաբարձր բյուջեով ֆիլմերից մեկը, որն օգտագործում էր միայն եվրոպական ֆինանսավորումը, բայց նկարահանումների առաջին շաբաթվա ընթացքում Դոն Կիխոտին (Ժան Ռոշֆոր) մարմնավորող դերասանը սկավառակի ճողվածք է ստացել, իսկ ջրհեղեղը լրջորեն վնասել է նկարահանման հրապարակը։ Ֆիլմը չեղարկվել է, ինչի արդյունքում 15 միլիոն ԱՄՆ դոլարի ապահովագրական պահանջ է ներկայացվել[26]։ Չնայած չեղյալ հայտարարմանը, ընդհատված նախագիծը տվեց 2002 թվականի «Կորած Լա Մանչայում» վավերագրական ֆիլմը, որը նկարահանվել էր երկրորդ խմբի ֆիլմից, և վարձվել էր Գիլիամի կողմից՝ վավերագրելու Կիխոտի ստեղծումը։ Չեղարկումից հետո և՛ Գիլիամը, և՛ ֆիլմի համահեղինակ Ջոնի Դեփը ցանկանում էին վերակենդանացնել նախագիծը։ Առաջին ձախողված փորձի մեջ ներգրավված ապահովագրական ընկերությունը մի քանի տարի զրկվել է սցենարի իրավունքից, արտադրությունը կասեցված էր մինչև 2008թ[27][28][29]։

«Մարդը, ով սպանեց Դոն Կիխոտին» ֆիլմի ձախողումից հետո, Ջոան Ռոուլինգը՝ Հարրի Փոթերրի սերիալի հեղինակը և Գիլիամի ստեղծագործությունների երկրպագուն, պաշտպանեց, որ նա 2000 թվականին բեմադրի «Հարրի Փոթերը և փիլիսոփայական քարը», սակայն Warner Bros.-ն ի վերջո ընտրեց Քրիստոֆեր Կոլումբուսին աշխատանքի համար[30]։ Ի պատասխան այս որոշման՝ Գիլիամն ասաց. «Ես կատարյալ տղա էի Հարրի ՓոԹերրին մարմնավորելու համար։ Հիշում եմ, որ հեռանալով ժողովից, նստեցի մեքենաս և մոտ երկու ժամ վարեցի Մալհոլենդ Դրայվով, այնքան զայրացած էի։ Այսինքն՝ Քրիստոֆեր Կոլումբոսի տարբերակները սարսափելի են։ Պարզապես ձանձրալի։ Հետիոտն»[31]։

Գիլիամը Կարլովի Վարիի 41-րդ միջազգային կինոփառատոնում, 2006 թվականի ապրիլ

2002 թվականին Գիլիամը նկարահանեց հեռուստատեսային գովազդների շարք, որը կոչվում էր «Գաղտնի մրցաշար»։ Nike-ի 2002 թվականի ՖԻՖԱ-ի Աշխարհի գավաթի արշավի մաս, գովազդները ներկայացնում են գաղտնի մրցաշար երեք-երեքի դեմ աշխարհի լավագույն ֆուտբոլիստների միջև, ներառյալ Ռոնալդուն, Ռոնալդինյոն և Թիերի Անրին, ովքեր գտնվում են հսկայական նավի մեջ[32]։ Գովազդին ուղեկցում է Էլվիս Փրեսլիի «A Little Less Conversation» երգի ռեմիքս տարբերակը[33]։

2005 թվականին Գիլիամը թողարկեց Գրիմ եղբայրները, որին հաջորդեց «Թայդլենդը»։ 2006 թվականին Գիլիամը կատարեց իր դեբյուտը որպես թատրոնի ռեժիսոր՝ բեմադրելով Սլավայի Դիաբոլոն բեմական ներկայացումը, որը ստեղծել և բեմադրել է ռուս ծաղրածու նկարիչ Սլավա Պոլունինը։ Շոուն միավորում էր Պոլունինի ծաղրածուի ոճը, որը բնութագրվում էր խորությամբ և հանդիսատեսի հետ փոխազդեցությամբ, Գիլիամի հարուստ վիզուալներով և սյուրռեալիստական պատկերներով։ Շոուի պրեմիերան կայացել է Իսրայելի Թել Ավիվի Յաֆֆայի Գեշեր թատրոնի Նոգա սրահում։

2007 թվականի հունվարին Գիլիամը հայտարարեց, որ աշխատում է նոր նախագծի վրա իր գրող գործընկեր Չարլզ Մաքքոունի հետ։ Մեկ օր անց Dreams-ի երկրպագուները հայտնել են, որ նոր նախագիծը վերնագրվել է «Դոկտոր Փարնասոսի երևակայությունը»; Հաջորդ հոկտեմբերին Dreams-ը հաստատեց, որ սա լինելու է Գիլիամի հաջորդ նախագիծը և պետք է նկարահանվեն Քրիստոֆեր Փլամերը և Թոմ Ուեյթսը[34][35]։ Արտադրությունը սկսվել է 2007 թվականի դեկտեմբերին Լոնդոնում[36]։ 2008 թվականի հունվարի 22-ին Նյու Յորքում Հիթ Լեդջերի մահից հետո ֆիլմի արտադրությունը ընդհատվեց։ Variety ամսագիրը հաղորդում է, որ Լեդջերի մասնակցությունը ֆիլմի ֆինանսավորման «առանցքային գործոն» է եղել[37]։ Արտադրությունը անորոշ ժամանակով դադարեցվեց մինչև հունվարի 24-ը, բայց փետրվարին դերասաններ Ջոնի Դեփը, Ջուդ Լոուն և Քոլին Ֆարելը ստորագրեցին Լեդջերի դերը շարունակելու համար՝ վերածվելով նրա կերպարի բազմակի մարմնավորման ֆիլմի «կախարդական» աշխարհում[38][39][40]։ Այս պայմանավորվածության շնորհիվ հիմնական լուսանկարահանումն ավարտվեց 2008 թվականի ապրիլի 15-ին, ըստ ժամանակացույցի։ Նկարահանումների ժամանակ Գիլիամին պատահաբար վրաերթի է ենթարկել ավտոբուսը և նա ստացել է մեջքի կոտրվածք[41]։ Ֆիլմը հաջող ցուցադրություններ ունեցավ, այդ թվում՝ պրեմիերան Կաննի 62-րդ կինոփառատոնում։ Ֆիլմի Մեծ Բրիտանիայի թողարկումը նախատեսված էր 2009 թվականի հունիսի 6-ին, սակայն հետաձգվեց մինչև 2009 թվականի հոկտեմբերի 16-ը։ ԱՄՆ-ի թողարկումը տեղի ունեցավ 2009 թվականի դեկտեմբերի 25-ին։ Ի վերջո, 30 միլիոն դոլար արժողությամբ այս ֆիլմը համաշխարհային կինոթատրոններում հավաքեց ավելի քան 60 միլիոն դոլար և ստացավ «Օսկար» մրցանակի երկու անվանակարգ։ Ֆիլմի վերջում նշվում է, որ ֆիլմը նվիրված է Լեջերի և Ուիլյամ Վինսի հիշատակին։ Դեփը, Ֆարելը և Լոուն ֆիլմից ստացված իրենց հասույթը նվիրաբերեցին Լեջերի դստերը[42]։

2010-այժմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամն իր օպերային դեբյուտը կատարել է Լոնդոնի՝ Անգլիական ազգային օպերայում (ENO) 2011 թվականի մայիսին՝ բեմադրելով Հեկտոր Բեռլիոզի «Ֆաուստի նզովքը»[43]։ Արտադրությունը դրական արձագանքներ է ստացել բրիտանական մամուլում[44][45][46]։ 2012 թվականի սեպտեմբերի 16-ին բեմադրությունը ներկայացվեց Բելգիայի Գենտ քաղաքի Vlaamse օպերայում՝ օպերայի բնօրինակ ֆրանսերեն տարբերակով և արժանացավ քննադատների և հանդիսատեսի գովասանքին։ Գենտում մի շարք ներկայացումներից հետո բեմադրությունը տեղափոխվեց Անտվերպենի օպերա՝ ներկայացումների համար։

2012 թվականի հուլիսին Գիլիամը բացահայտեց մի ֆիլմի պլաններ, որը նկարահանվելու էր Բուխարեստում, Ռումինիա։ Նա հերքեց, որ դա կլինի Դոն Կիխոտը, սակայն հրաժարվեց այլ մանրամասներ հաղորդել[47]։ Հաղորդվում է, որ դերասան Դեյվիդ Ուոլյամսը բանակցություններ է վարել Գիլիամի հետ՝ դրանում դեր խաղալու համար, և նրան ասել են, որ նա պետք է «պատրաստ լինի աշխատել Ջոնի Դեփի հետ և թռչել Բուխարեստ, որտեղ պետք է նկարահանվի ֆիլմը»[48]։ Դեպն այդ պահին չէր նշել իր մասնակցության մասին, բայց հուլիսի կեսերին նրան տեսել էին Բուխարեստում[49] ինչպես հաղորդում են ռումինական լրատվամիջոցները, Գիլիամը գտնվում էր քաղաքում՝ բանակցություններ վարելու ռումինական Media Pro Studios կինոարտադրական ընկերության հետ՝ ստուդիայի աշխատանքի շուրջ[50]։ 2012 թվականի օգոստոսի 13-ին այս նախագիծը հայտարարվեց որպես «Զրոյի թեորեմ», որի նկարահանումները կսկսվեն հոկտեմբերի 22-ին Բուխարեստում, պրոդյուսեր Դին Զանուկի կողմից (հանգուցյալ Ռիչարդ Դ. Զանուկի որդին, ով ի սկզբանե պետք է ֆիլմի պրոդյուսերը լիներ 2009 թվականին)։ Համաշխարհային վաճառքով, որը վարում է Voltage Pictures-ը, Տորոնտո, և գլխավոր դերում հանդես է գալիս Օսկարի մրցանակի դափնեկիր Քրիստոֆ Վալցը (փոխարինում է Բիլլի Բոբ Թորնթոնին, ով 2009 թվականին ներգրավված էր նախագծին)[51][52][53][54][55][56][57]։ «Զրոյի թեորեմի» պրեմիերան տեղի է ունեցել 2013 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Վենետիկի 70-րդ միջազգային կինոփառատոնում[58][59]։

2014 թվականի հունիսին Գիլիամը՝ Ֆաուստի հետ իր հաջողությունը շարունակեց Բեռլիոզի մեկ այլ օպերայի՝ Բենվենուտո Չելլինիի հազվադեպ կատարվող ENO-ի նոր բեմադրությամբ[60]։

Այն բանից հետո, երբ վերականգնեց «Մարդը, ով սպանեց Դոն Կիխոտին» ֆիլմի սցենարի իրավունքները, Գիլիամը վերսկսեց նախաարտադրությունը 2008 թվականին, Ջոնի Դեփը դեռ կցված էր նախագծին[61]։ Ֆիլմը պետք է ամբողջությամբ վերանկարահանվեր՝ Ռոշֆորի դերակատարմամբ։ Հաղորդվում է, որ Մայքլ Փեյլինը բանակցություններ է վարել Գիլիամի հետ՝ Ռոշֆորին փոխարինելու և Դոն Կիխոտի դերը խաղալու վերաբերյալ[62]։ Այնուամենայնիվ, Գիլիամը 2009 թվականի դեկտեմբերի 17-ին կանադական The Hour թոք-շոուի ժամանակ բացահայտեց, որ Ռոբերտ Դյուվալը ընտրվել էր Կիխոտին մարմնավորելու համար, նախքան ֆիլմը ևս մեկ անգամ հետաձգելը[63]։ 2014 թվականի հունվարին Գիլիամը Facebook-ում գրել էր, որ «Դոն Կիխոտի երազանքները նորից սկսվել են»[64]։ 2016 թվականին Կաննի կինոփառատոնում հաստատվեց, որ նկարահանվելու է «Մարդը, ով սպանեց Դոն Կիխոտին», գլխավոր դերերում Մայքլ Փեյլինն ու Ադամ Դրայվերը[65]։ 2017 թվականի մարտին վերջապես սկսվեցին նկարահանումները, որտեղ գլխավոր դերակատարներն էին Ադամ Դրայվերը և Ջոնաթան Փրայսը[66]։ 2017 թվականի հունիսի 4-ին Գիլիամը հայտարարեց, որ ֆիլմի նկարահանումն ավարտված է[67]։ Ֆիլմի պրեմիերան կայացել է 2018 թվականի մայիսի 19-ին՝ որպես 2018 թվականի Կաննի կինոփառատոնի փակման ֆիլմ (որտեղ այն արժանացել է բուռն ծափահարությունների) և նույն օրը ցուցադրվել է ֆրանսիական կինոթատրոններում[68][69][70][71]։

Նրա «Into the Woods» ֆիլմը, որը նա ղեկավարել է Լիա Հաուսմանի հետ, պրեմիերան կայացել է Թագավորական թատրոնում, 2022 թվականի օգոստոսին, արժանանալով դրական արձագանքների[72]։

Այլ նախագծեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամը Դովիլի ամերիկյան ֆիլմերի 36-րդ փառատոնում 2010 թ

Ի հավելումն կինոնախագծերի՝ որպես ռեժիսոր, Գիլիամը ներգրավված է եղել այլ արվեստագետների և լրատվամիջոցների նախագծերի մշակմամբ։ 2010 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Variety-ն հայտնեց, որ Գիլիամը պետք է կնքեր 1884 կոչվող ֆիլմը, որը նկարագրված է որպես Ջորջ Օրուելի 1984 ֆիլմի անիմացիոն պատմական ոճի ծաղրերգություն, որտեղ մի քանի նախկին Պիթոններ իրենց ձայնն են տվել նախագծին, Գիլիամը պետք է վերագրվեր որպես «ստեղծագործական խորհրդատու»[73]։

Gilliam's Animations of Mortality-ի հրապարակումից տասնհինգ տարի անց, 1994 թվականին Monty Python's Complete Waste of Time խաղի CD-ROM-ի թողարկումից հետո, որտեղ օգտագործվեցին Գիլիամի անիմացիոն շատ կաղապարներ, և Գիլիամի «Վախ և ատելություն Լաս Վեգասում» ֆիլմի արտադրությունը (1998), Գիլիամը բանակցություններ էր վարում Enteractive ծրագրային ապահովման ընկերության հետ, որպեսզի 1996 թվականի աշնանը փորձնականորեն թողարկվի CD-ROM՝ իր 1978 թվականի գրքի նույն վերնագրով, որը պարունակում էր 1970-ականների իր հազարավոր անիմացիոն ձևանմուշները՝ որպես տեսահոլովակ առանց արտոնագրի, որպեսզի մարդիկ ստեղծեն իրենց սեփական ֆլեշ անիմացիաները, սակայն նախագիծը տարիներ շարունակ մնաց անորոշ վիճակում[74][75] հավանաբար այն պատճառով, որ Enteractive-ը պատրաստվում էր զգալիորեն կրճատվել 1996 թվականի կեսերին և իր ուշադրությունը փոխեց CD-ROM-ի մուլտիմեդիա շնորհանդեսներից դեպի ինտերնետային բիզնես լուծումներ և վեբ հոստինգ 1997 թվականին[76] (իրենց 2004 թվականի Թերրի Գիլիամ Հարցազրույցներ գրքի ներածությունում[75], Դեյվիդ Սթերրիտը և Լյուսիլ Ռոդսը պնդում էին, որ ինտերնետը ճնշել է «համակարգչային հաղորդակցության շուկան» և դա պատճառաբանեցին, որ «Մահացության անիմացիաներ» CD-ROM-ը երբեք չի իրականացվել)։ Գիլիամի «Դոկտոր Փարնասոսի երևակայությունը» (2009) ֆիլմի ժամանակ, նախագիծը փոխվեց և դարձավ նրա 1970-ական թվականների անիմացիոն ձևանմուշների թողարկման գաղափարը՝ որպես Adobe After Effects-ի կամ նմանատիպ ֆայլերի առանց արտոնագրի ներբեռնման։

Վերլուծություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեմաներ և փիլիսոփայություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դե, ես իսկապես ուզում եմ քաջալերել մի տեսակ ֆանտազիա, մի տեսակ կախարդանք։ Ես սիրում եմ մոգական ռեալիզմ տերմինը, ով էլ որ այն հորինել է – ինձ իրականում դուր է գալիս, քանի որ այն ասում է որոշակի բաներ։ Խոսքը վերաբերում է ընդլայնելու այն, թե ինչպես եք տեսնում աշխարհը:Կարծում եմ, որ մենք ապրում ենք մի դարաշրջանում, երբ մեզ պարզապես մուրճով հարվածում են, մուրճով փորձում են մտածել, թե ինչ է աշխարհը։ Հեռուստատեսության ասացվածքը, ամեն ինչ ասում է. «Ահա աշխարհը»։ Եվ դա աշխարհը չէ։ Աշխարհը միլիոնավոր հնարավոր բան է[17]։

Ինչ վերաբերում է սցենարիստական և ռեժիսուրայի իր փիլիսոփայական ֆոնին, Գիլիամը Roundhouse TV հեռուստաընկերության First Hand հեռուստաշոուի ժամանակ ասաց. «Կան այնքան շատ կինոդպրոցներ, այնքան շատ մեդիա դասընթացներ, որոնց ես իրականում դեմ եմ։ Ես կարծում եմ, որ ավելի կարևոր է կրթված լինել, կարդալ, սովորել որոշ բաներ,որովհետև եթե լինեք ԶԼՄ-ներում և եթե ստիպված լինեք ասել ինչ-որ բաներ, ապա պետք է իմանաք։ Եթե իմանաք միայն տեսախցիկների և «մեդիայի» մասին, ինչպիսի՞ն կլինեք։ Խոսելով տեսախցիկների և լրատվամիջոցների մասին, ուրեմն ավելի լավ է սովորել փիլիսոփայության, արվեստի և ճարտարապետության [և] գրականության մասին, ինձ թվում է, թե սրանք այն բաների վրա են, որոնց վրա պետք է կենտրոնանալ։ Այդ դեպքում դուք կարող եք թռչել…»[77]:

Գիլիամի ֆիլմերը սովորաբար երեւակայական ֆանտազիաներ են։ Նրա վաղեմի համահեղինակ Չարլզ ՄակՔոունը մեկնաբանել է. «Երևակայության թեման և երևակայության կարևորությունը, թե ինչպես ես ապրում, ինչպես ես մտածում և այլն… դա շատ Թերրիի թեման է»[78]։ Գիլիամի ֆիլմերի մեծ մասը ներառում է սյուժեներ, որոնք, թվում է, մասամբ կամ ամբողջությամբ հայտնվում են հերոսների երևակայության մեջ՝ հարցեր առաջացնելով ինքնության և ողջախոհության սահմանման վերաբերյալ։ Նա հաճախ ցույց է տալիս իր հակադրությունը բյուրոկրատիայի և ավտորիտար ռեժիմների դեմ։ Նա նաև առանձնացնում է հասարակության «բարձր» և «ստորին» շերտերը՝ մտահոգիչ ու հեգնական ոճով։ Նրա ֆիլմերը սովորաբար ներկայացնում են կռիվ կամ պայքար մեծ ուժի դեմ, որը կարող է լինել հուզական իրավիճակ, մարդու կողմից ստեղծված կուռք կամ նույնիսկ հենց ինքը, և միշտ չէ, որ իրավիճակները երջանիկ են ավարտվում։ Հաճախ կա մութ, պարանոյիկ մթնոլորտ և անսովոր կերպարներ, որոնք նախկինում հասարակության նորմալ անդամներ էին։ Նրա սցենարները պարունակում են սև կատակերգություն և հաճախ ավարտվում են մութ ողբերգական շրջադարձով։ [փա՞ստ]

Գիլիամը հիացած է բարոկկո ժամանակաշրջանով, քանի որ այդ դարաշրջանում ընդգծված պայքար էր մղվում հոգևորության և ռացիոնալության միջև[79][80]։ Հաճախ կա հարուստ բարոկկոություն և երկփեղկված էկլեկտիզմ նրա ֆիլմերում, օրինակ՝ բարձր տեխնոլոգիական համակարգչային մոնիտորներով, որոնք հագեցած են ցածր տեխնոլոգիական խոշորացույցներով Բրազիլիայում և կարմիր ասպետով, որը ծածկված է թափվող կտորներով «Ձկնորս արքան» ֆիլմում։ Նա նաև տրված է գեղեցկության և տգեղության կամ հնաոճ ու ժամանակակից անհամապատասխան համադրումներին։ Ինչ վերաբերում է Գիլիամի թեմային՝ արդիականության՝ հոգևորության և ռացիոնալության միջև պայքարի մասին, մինչդեռ անհատը կարող է գերիշխել հիասթափված հասարակության բռնակալ, անհոգի մեքենայով, կինոքննադատ Քեյթ Ջեյմս Համելը նկատեց Գիլիամի ֆիլմերի հատուկ կապը պատմաբան Առնոլդ Թոյնբիի և սոցիոլոգի գրվածքների հետ։ Մաքս Վեբերը, կոնկրետ վերջինիս՝ ռացիոնալության «երկաթե վանդակի» հայեցակարգը[80]։

Տեսք և ոճ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամը Կաննում, 2001 թ

Գիլիամի ֆիլմերն առանձնահատուկ տեսք ունեն ոչ միայն բեմադրության, այլ առավել ևս լուսանկարչության մեջ, որը հաճախ կարելի է ճանաչել ընդամենը մի կարճ տեսահոլովակից։ Հոգեբանական անհանգստության սյուրռեալիստական մթնոլորտ և հավասարակշռությունից դուրս աշխարհ ստեղծելու համար նա հաճախ օգտագործում է տեսախցիկի անսովոր անկյուններ, մասնավորապես՝ ցածր անկյունային կադրեր, բարձր անկյունային կադրեր և հոլանդական անկյուններ։ Ռոջեր Էբերտը ասել է, որ «իր աշխարհը միշտ հալյուցինացիոն է իր դետալների հարստությամբ»[81]։ Նրա ֆիլմերի մեծամասնությունը գրեթե ամբողջությամբ նկարահանված է 28 մմ կամ ավելի քիչ կիզակետային երկարությամբ ուղղագիծ գերլայնանկյուն ոսպնյակներով՝ հասնելու տարբերակիչ ոճի, որը սահմանվում է ծայրահեղ հեռանկարային աղավաղմամբ և չափազանց խորը ֆոկուսով։ Գիլիամի երկարամյա օպերատոր Նիկոլա Պեկորինին ասել է. «Թերրիի և իմ մոտ երկար ոսպնյակը նշանակում է ինչ-որ բան 40 մմ-ից մինչև 65 մմ»[82]։ Այս վերաբերմունքը զգալիորեն տարբերվում է լուսանկարչության մեջ տարածված սահմանումից, որով 40-ից 65 մմ-ը նորմալ ոսպնյակի կիզակետային երկարությունն է, որը նման է մարդու բնական տեսադաշտին, ի տարբերություն Գիլիամի բնորոշ ոճի, որը սահմանվում է տեսանկյունի ծայրահեղ աղավաղմամբ՝ նրա սովորական կիզակետային երկարության ընտրության պատճառով։ 14 մմ ոսպնյակը կինոգործիչների շրջանում ոչ պաշտոնապես հայտնի է դարձել «The Gilliam» անվամբ, քանի որ այն հաճախակի օգտագործում էր առնվազն Բրազիլիայից ի վեր[83]։ Գիլիամը բացատրել է իր ֆիլմերում լայնանկյուն ոսպնյակներ օգտագործելու իր նախընտրությունը.

Լայնանկյուն ոսպնյակները, կարծում եմ, ես ընտրում եմ դրանք, քանի որ դա ինձ ստիպում է զգալ, որ ես ֆիլմի տարածության մեջ եմ, ես շրջապատված եմ։ Իմ տարածված տեսլականը լի է մանրամասներով, և դա այն է, ինչ ինձ դուր է գալիս դրա մեջ։ Իրականում դա ավելի դժվար է անել, ավելի դժվար է լուսավորել։ Մյուս բանը, որն ինձ դուր է գալիս լայնանկյուն ոսպնյակների մեջ, այն է, որ ես չեմ ստիպում հանդիսատեսին նայել միայն մեկ կարևոր բանին։ Այն կա, բայց կան այլ բաներ, որոնք պետք է զբաղեցնել, և որոշ մարդկանց դա դուր չի գալիս, որովհետև ես չեմ մատնանշում իրերը այնքան ճշգրիտ, որքան կարող էի, եթե օգտագործեի երկար ոսպնյակ, որտեղ ես կկենտրոնանայի միայն մեկ բանի վրա և մնացած ամեն ինչ ուշադրության կենտրոնում չէր լինի: ...

Իմ կարծիքով, իմ ֆիլմերը երկրորդ և երրորդ անգամ ավելի լավն են, անկեղծ ասած, որովհետև այժմ կարող եք հանգստանալ և շարժվել այն հոսքով, որն այնքան ակնհայտ չէր, որքան առաջին անգամը, երբ տեսաք այն և խորասուզվեք ֆիլմի մանրամասների մեջ: ... Ես փորձում եմ խառնել [իմ վիզուալները], դրանք արժանի են բազմաթիվ դիտումների[84]։

Մեկ այլ հարցազրույցում Գիլիամը 9,8 մմ Kinoptic ոսպնյակի հետ կապված նշեց, որ առաջին անգամ օգտագործել էր Բրազիլիայում, որ լայնանկյուն ոսպնյակները փոքր ֆիլմերի հավաքածուները դարձնում են «մեծ տեսք»-ի[85]։ Ամենալայն ոսպնյակը, որը նա օգտագործել է մինչ այժմ, Zeiss 8 մմ ոսպնյակն է, որն օգտագործվել է «Դոկտոր Փարնասոսի երևակայությունը» նկարահանումների ժամանակ[86]։

Գովազդային հաջողություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամի առաջին հաջողված լիամետրաժը՝ «Ժամանակի հրոսակները» (1981), միայն ԱՄՆ-ում ավելի քան ութ անգամ վաստակեց իր սկզբնական բյուջեն։ «Բարոն Մյունհաուզենի արկածները» (1988), թեև կոմերցիոն առումով անհաջող, նոմինացվել է չորս «Օսկար»-ի և արժանացել երեք BAFTA մրցանակի՝ ի թիվս Եվրոպայում մի քանի այլ մրցանակների։ The Fisher King-ը (1991), նրա առաջին ֆիլմը, որում չի նկարահանվել Monty Python խմբի անդամ, բյուջեն կազմել է $24 միլիոն և հավաքել է ավելի քան $41 միլիոն Միացյալ Նահանգների կինովարձույթում։ 12 Կապիկներն ամբողջ աշխարհում հավաքել է ավելի քան 168 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ դարձնելով այն կոմերցիոն առումով ամենահաջող ֆիլմը։ Գրիմ եղբայրները, չնայած տարբեր քննադատություններին, հավաքեցին ավելի քան 105 միլիոն ԱՄՆ դոլար ամբողջ աշխարհում։ Դոկտոր Փարնասոսի երևակայությունը, որի բյուջեն կազմում է 30 միլիոն դոլար, միջազգային կոմերցիոն հաջողություն է ունեցել՝ համաշխարհային կինոթատրոններում հավաքելով ավելի քան 60 միլիոն դոլար։ Ըստ Box Office Mojo-ի՝ Գիլիամի ֆիլմերը միջինը հավաքել են $21,602,510[87]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամն ամուսնացած է բրիտանացի դիմահարդար Մեգի Ուեսթոնի հետ 1973 թվականից։ Նա աշխատել է Մոնթի Փայթնի Թռչող Կրկեսում, Փիթոնի բազմաթիվ ֆիլմերում և Գիլիամի ֆիլմերում մինչև Բարոն Մյունհաուզենի արկածները։ Նրանք ունեն երեք երեխա՝ Էմի Ռեյնբոուն (ծնված 1978 թվական), Հոլլի Դյուբուան (ծնված 1980 թվական) և Հարրի Թանդերը (ծնված 1988 թվականի ապրիլի 3-ին), ովքեր նույնպես նկարահանվել և աշխատել են նրա մի քանի ֆիլմերում։

1968 թվականին Գիլիամը ստացավ բրիտանական քաղաքացիություն։ Նա ունեցել է երկակի ամերիկյան և բրիտանական քաղաքացիություն հաջորդ 38 տարիների ընթացքում, մինչև 2006 թվականի հունվարին հրաժարվել է ամերիկյան քաղաքացիությունից[88][89]։ Der Tagesspiegel-ին տված հարցազրույցում[90] նա այդ ակցիան որակել է որպես բողոք այն ժամանակվա նախագահ Ջորջ Բուշ կրտսերի դեմ, իսկ ավելի վաղ The A.V.-ին տված հարցազրույցում նա նաև նշեց, որ դա կապված է իր կնոջ և երեխաների ապագա հարկային պարտավորությունների հետ կապված մտահոգությունների հետ[91][92]։ Իր քաղաքացիությունից հրաժարվելու արդյունքում Գիլիամին թույլատրվել է հաջորդ տասը տարիների ընթացքում ամեն տարի 30 օր անցկացնել Միացյալ Նահանգներում՝ «ավելի քիչ, քան ցանկացած եվրոպացի»[90][93]։ Հոլլին հետևեց նրա օրինակին՝ հրաժարվելով ամերիկյան քաղաքացիությունից 2017 թվականին[94]։

Նա բնակություն է հաստատում Իտալիայում՝ Ումբրիա-Տոսկանա սահմանի մոտ։ Նա մեծ դեր է ունեցել Ումբրիայի ամենամյա կինոփառատոնի հիմնադրման գործում[95], անցկացվել է մոտակա Մոնտոն քաղաքում։ Գիլիամը բնակություն է հաստատել Լոնդոնի Հայգեյթ քաղաքում[96]։

2015 թվականի սեպտեմբերի 8-ին Variety-ն սխալմամբ կեղծ մահախոսական է հրապարակել՝ պնդելով, որ Գիլիամը մահացել է[97][98]։

2018 թվականի մայիսին Գիլիամը մեդուլյար զարկերակի ծակոց էր ստացել, որը լրատվամիջոցներում բնութագրվում էր որպես ինսուլտ[99]։

Բարեգործական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլիամը ներգրավված է եղել մի շարք բարեգործական և մարդասիրական նպատակներով։ 2009 թվականին նա դարձել է «Videre Est Credere» (լատին․՝ «տեսնել նշանակում է հավատալ») խորհրդի անդամ՝ Միացյալ Թագավորության մարդու իրավունքների պաշտպանության բարեգործական կազմակերպության[100]։ Վիդերեն իրեն նկարագրում է որպես «տեղական ակտիվիստներին տրամադրում է սարքավորումներ, ուսուցում և աջակցություն, որոնք անհրաժեշտ են մարդու իրավունքների խախտումների համոզիչ տեսագրությունը անվտանգ կերպով գրավելու համար։ Այս տեսագրված կադրերը ստուգվում են, վերլուծվում և այնուհետև բաժանվում նրանց, ովքեր կարող են փոփոխություններ ստեղծել»[101]։ Նա մասնակցում է կինոպրոդյուսեր Ուրի Ֆրուխտմանի, երաժշտական պրոդյուսեր Բրայան Ինոյի և Greenpeace UK-ի գործադիր տնօրեն Ջոն Սաուվենի հետ միասին։

Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուղղորդված հատկանիշներ
Տարի Վերնագիր Տարածող
1975 Մոնթի Փայթն և Հոլի Գրաալ EMI Films / Cinema 5
1977 Մռթագամփ Columbia Pictures / Warner Bros.
1981 Time Bandits Embassy Pictures
1985 Բրազիլիա Universal Pictures / 20th Century Fox
1988 Բարոն Մյունհաուզենի արկածները Columbia Pictures
1991 Ձկնորս արքան TriStar Pictures
1995 12 կապիկներ Universal Pictures
1998 Վախ և նողկանք Լաս Վեգասում
2005 Գրիմ եղբայրները Dimension Films
Թայդլենդ Revolver Entertainment / ThinkFilm
2009 Դոկտոր Փարնասոսի երևակայությունը Lionsgate UK
2013 Զրոյի թեորեմը Stage 6 Films
2018 Մարդը, ով սպանեց Դոն Կիխոտին Sparky Pictures

Պարգևներ և գովեստներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիլլիամի կողմից նկարահանված ֆիլմերի ստացած մրցանակներ և անվանակարգեր
Տարի Վերնագիր Ակադեմիական մրցանակներ BAFTA-ի մրցանակներ Ոսկե Գլոբուս-ի մրցանակներ
Անվանակարգ Հաղթանակ Անվանակարգ Հաղթանակ Անվանակարգ Հաղթանակ
1983 Մոնթի Փայթնի Կյանքի իմաստը 1
1985 Բրազիլիա 2 2 2
1988 Բարոն Մյունհաուզենի արկածները 4 4 3
1991 Ձկնորս արքան 5 1 2 5 2
1995 12 կապիկներ 2 1 1
2009 Դոկտոր Փարնասոսի երևակայությունը 2 2
Ընդհանուր 15 1 11 5 6 3

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Broadway Database — 2000.
  2. ↑ 2,0 2,1 Lambiek Comiclopedia — Lambiek, 1999.
  3. ↑ 3,0 3,1 filmportal.de — 2005.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119011077 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 Notable Names Database — 2002.
  6. ↑ https://web.archive.org/web/20190718183321/https://www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-2011.62.0.html
  7. ↑ https://web.archive.org/web/20180627230926/https://www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-2001.72.0.html
  8. ↑ https://www.comic-con.org/awards/inkpot
  9. ↑ «Terrence Vance GILLIAM». Companies House. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 15-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 «BBC Music biography». BBC Music. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  11. ↑ Earmarked for Collision: A Highly Biased Tour of Collage Animation - Routledge
  12. ↑ «Outstanding British Contribution To Cinema in 1988». BAFTA.org. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  13. ↑ «Gilliam to get Bafta fellowship». BBC News. 2009 թ․ փետրվարի 3. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  14. ↑ The Pythons: Autobiography by the Pythons. New York: St. Martin's Griffin. 2005. ISBN 978-0-312-31145-2.
  15. ↑ Gilliam, Terry; Sterritt, David; Rhodes, Lucille (2004 թ․ ապրիլ). Terry Gilliam: Interviews. Univ. Press of Mississippi. էջ 67. ISBN 978-1-57806-624-7. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. «Mad comics inspired everything we ever did. (p. 67)»
  16. ↑ «Terry Gilliam '62 Honored by British Film Academy». Oxy. Occidental College. 2009 թ․ փետրվարի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 1-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 "Salman Rushdie Talks with Terry Gilliam". The Believer. March 2003.
  18. ↑ 18,0 18,1 «Terry Gilliam». lambiek.net.
  19. ↑ «Monty Python's Flying Circus». BBC. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  20. ↑ Monty Python: Almost the Truth (Lawyers Cut), episode 3, 2009
  21. ↑ Communicate: Independent British Graphic Design Since the Sixties. Yale University Press. 2004. էջ 241.
  22. ↑ Dreams: Terry Gilliam Books. Dreams: The Terry Gilliam Fanzine.
  23. ↑ Matthews, Jack (1996). Dreaming Brazil. Essay accompanying the Criterion Collection DVD.
  24. ↑ «Gilliam To Direct 'Munchhausen' For His Own Company». Variety. 1986 թ․ դեկտեմբերի 10. էջեր 7, 30.
  25. ↑ Pirie, Chris (2002). "Gilliam the Snake Charmer". Imagine Magazine (backed up on Dreams by Phil Stubbs, used with permission.
  26. ↑ Ebert, Roger (2005 թ․ նոյեմբեր). Roger Ebert's Movie Yearbook 2006. Andrews McMeel Publishing. էջեր 400–1. ISBN 978-0-7407-5538-5. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  27. ↑ «Dreams: The Man Who Killed Don Quixote». Smart.co.uk. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 1-ին.
  28. ↑ Haen, Theo d'; Dhondt, Reindert (2009 թ․ մայիսի 5). International Don Quixote. Rodopi. էջ 254. ISBN 978-90-420-2583-7. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  29. ↑ Alica-Azania Jarvis (2008 թ․ օգոստոսի 4). «Pandora: Don Quixote Rides Again, Says Delighted Gilliam». The Independent. UK. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  30. ↑ IMDb: Biography for Terry Gilliam. Retrieved 22 April 2007. Կաղապար:Unreliable source?
  31. ↑ «Terry Gilliam Bitter About Potter». Wizardnews.com. 2005 թ․ օգոստոսի 29. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 1-ին.
  32. ↑ «'The Secret Tournament' – the Nike World Cup 2002 Advert». BBC. 2002 թ․ հուլիսի 24. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 1-ին.
  33. ↑ «Elvis Makes Chart History». BBC News World Edition. British Broadcasting Corporation. 2002 թ․ հունիսի 16. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 29-ին.
  34. ↑ «Dreams: The Imaginarium of Dr Parnassus, a Terry Gilliam Film». Smart.co.uk. 2008 թ․ հունվարի 25. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 1-ին.
  35. ↑ Stubbs, Phil. «The Imaginarium of Dr Parnassus». Dreams. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  36. ↑ «Gilliam, Ledger Reteam for Film». Variety. 2007 թ․ հոկտեմբերի 31. Վերցված է 2007 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  37. ↑ Dawtrey, Adam (2008 թ․ հունվարի 23). «'Parnassus' Team Faces Dilemma». Variety. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 23-ին.
  38. ↑ Kilpatrick, Christine (2008 թ․ հունվարի 24). «Production Suspended on Heath Ledger's Latest Movie». People. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 24-ին.
  39. ↑ Moriarty (2008 թ․ փետրվարի 15). «AICN Exclusive! We Know Who's Paying Tribute to Heath Ledger in Dr. Parnassus Now!». Ain't It Cool News. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 17-ին. «...we're going to see Heath Ledger's work in Terry Gilliam's new film, and that we're also going to see three very interesting actors step up to offer interpretations of him...now we've got the names verified... Johnny Depp. ... Jude Law. ... Colin Farrell.»
  40. ↑ Shawn Adler (2008 թ․ փետրվարի 15). «Heath Ledger's Final Film to Go Forward – With Johnny Depp, Jude Law, Colin Farrell in His Role». MTV. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 15-ին. «Report: The three actors have signed on to complete film. ... Heath Ledger died last month at the age of 28, but his final performance will live on – thanks to a little creativity and some famous friends. ... Johnny Depp, Jude Law and Colin Farrell have all signed on to film scenes as Ledger's character in Terry Gilliam's 'The Imaginarium of Doctor Parnassus,' a magical re-telling of the Faust story, according to Aintitcoolnews.com. The announcement serves as a tribute to the man many have called one of the best actors of his generation.»
  41. ↑ Hart, Hugh (2010 թ․ հունվարի 7). «How Terry Gilliam Weathered Loss of Heath Ledger to Finish Fanciful Imaginarium». Wired. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 28-ին.
  42. ↑ Salter, Jessica (2008 թ․ օգոստոսի 18). «Heath Ledger's Daughter Given Wages of Stars in Terry Gilliam's Dr. Parnassus». The Daily Telegraph. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  43. ↑ «The Damnation of Faust». ENO. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  44. ↑ Christiansen, Rupert (2011 թ․ մայիսի 9). «Terry Gilliam's First Opera Is a Damned Fine Glimpse of the Abyss». The Daily Telegraph. London. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 10-ին.
  45. ↑ Clements, Andrew (2011 թ․ մայիսի 7). «The Damnation of Faust – Review». The Guardian. London. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 10-ին.
  46. ↑ Duchen, Jessica (2011 թ․ մայիսի 9). «The Damnation of Faust, English National Opera». The Independent. London. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 10-ին.
  47. ↑ Lyman, Eric. J. (2012)"Terry Gilliam: 'Don Quixote' Postponed Again, but Bucharest Calls (Q&A)". Hollywood Reporter. 7 July 2012.
  48. ↑ McGarry, Lisa (2012). "Britain's Got Talent: David Walliams Lands Role in New Johnny Depp Flick as Amanda Holden Says 'He Can Be Dark'" Արխիվացված 16 Հուլիս 2012 Wayback Machine. Unreality TV. 10 July 2012.
  49. ↑ Connelly, Brendon (2012). "Johnny Depp Teaming Up with Wes Anderson for the Grand Budapest Hotel". Bleeding Cool. 16 July 2012.
  50. ↑ Ciuverca, Florentina (2012). "Terry Gilliam a ales România pentru noul său film". Filmreporter.ro. 17 July 2012. Translation of the first paragraph by Google Translate: "One of the most celebrated contemporary directors, Terry Gilliam, plans to shoot next production in Romania, according to U.S. media. Sources confirm to Filmreporter.ro that shooting could occur in MediaPro Studios located in Buftea in the coming months."
  51. ↑ Billington, Alex (2012). "Terry Gilliam's Latest Existential Head Trip Will Star Christoph Waltz". Firstshowing.net. 13 August 2012.
  52. ↑ White, James (2012). "Waltz Figures Out the Zero Theorem: Terry Gilliam's Latest!". Empire. 13 August 2012.
  53. ↑ Eisenberg, Eric (2012). "Christoph Waltz to Star in Terry Gilliam's Zero Theorem". Cinema Blend. 13 August 2012.
  54. ↑ Fleming, Mike (2012). "Update: Toronto: Terry Gilliam Confirms Christoph Waltz for 'Zero Theorem'". 14 August 2012.
  55. ↑ Serafino, Jason (2012). "Christoph Waltz Signs On for Terry Gilliam's 'Zero Theorem'". Complex. 14 August 2012.
  56. ↑ Schafer, Sandy (2012). "Terry Gilliam Is Making 'The Zero Theorem' with Christoph Waltz", screenrant.com. 14 August 2012.
  57. ↑ Brown, Todd (2012)."Terry Gilliam Resurrects the Zero Theorem with Christoph Waltz" Արխիվացված 15 Օգոստոս 2012 Wayback Machine. Twitch Film. 14 August 2012.
  58. ↑ Jagernauth, Kevin (2013 թ․ հուլիսի 14). «Terry Gilliam Says 'The Zero Theorem' Headed to Venice Film Festival; Jessica Chastain's 'Eleanor Rigby' Also Rumored». blogs.indiewire.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 15-ին.
  59. ↑ «2 September». www.labiennale.org. Venice Film Festival. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  60. ↑ Opera on 3 – Berlioz's Benvenuto Cellini. BBC Radio 3 broadcast, 30 June 2014.
  61. ↑ Alica-Azania Jarvis (2008 թ․ օգոստոսի 4). «Pandora: Don Quixote rides again, says delighted Gilliam». The Independent. UK. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  62. ↑ «Monty Python – Palin to Act Alongside Depp?». Contact Music. 2008 թ․ մայիսի 26. Վերցված է 2008 թ․ հուլիսի 25-ին.
  63. ↑ «Episode 61 – The Hour». CBC News.
  64. ↑ «Terry Gilliam – Timeline Photos – Facebook». facebook.com.
  65. ↑ Skinner, Craig (2016). Exclusive: Terry Gilliam's The Man Who Killed Don Quixote to Star Adam Driver and Michael Palin; New Concept Art Uncovered. Flickreel.com. 11 May 2016.
  66. ↑ Lapin, Andrew (2017 թ․ մարտի 9). «Terry Gilliam Has Begun Shooting 'The Man Who Killed Don Quixote,' For Real This Time». IndieWire.
  67. ↑ «Sorry for the long silence». 2017 թ․ հունիսի 4. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 4-ին.
  68. ↑ «Cannes adds Lars von Trier latest, 'The Man Who Killed Don Quixote', 'Whitney' doc». Screen Daily. 2018 թ․ ապրիլի 19. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 19-ին.
  69. ↑ «Cannes Adds Lars von Trier's 'The House That Jack Built,' Sets Terry Gilliam's 'Don Quixote' as Closer». Variety. 2018 թ․ ապրիլի 19. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 19-ին.
  70. ↑ «@quixotemovie by @TerryGilliam will close the @Festival_Cannes». 2018 թ․ ապրիլի 19. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 20-ին.
  71. ↑ Han, Karen (2018 թ․ մայիսի 22). «Decades in the Making, Terry Gilliam's Don Quixote Is a Dream, and a Delusion, Come True». Slate. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 22-ին.
  72. ↑ «Into the Woods review – Terry Gilliam's rollicking take on Sondheim's 'fairytale collision'». The Guardian. 2022 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  73. ↑ Hopewell, John; Keslassy, Elsa (2010). "Gilliam to Godfather '1884': Tim Ollive to Helm Retro Sci-Fi Fantasy". Variety. 16 December 2010.
  74. ↑ Cate, Hans ten (1996) "Animations of Mortality:" Terry Gilliam's New Interactive CD-ROM Game. Monty Python's Daily Llama. 16 January 1996.
  75. ↑ 75,0 75,1 Sterrit, David; Rhodes, Lucille (2004). Terry Gilliam: Interviews, University Press of Mississippi.
  76. ↑ "Enteractive, Inc." MobyGames.com.
  77. ↑ Terry Gilliam ՅուԹյուբում. Uploaded by RoundhouseTV.
  78. ↑ Stubbs, Phil (2008). "Charles McKeown on writing the Dr Parnassus script". Dreams.
  79. ↑ "The clash between the baroque and the Newtonian view of the world is my message in a bottle." "Dreams: The Adventures of Baron Munchausen".
  80. ↑ 80,0 80,1 "In [Max] Weber's view, the technological world of modernity tries to eliminate any need for magic, fantasy, or any irrational forces. Gilliam presents this idea of change 'from without' through certain aspects of his mise-en-scene." Hamel, Keith James. "Modernity and Mise-en-Scene: Terry Gilliam and Brazil". Images: Journal of Film and Popular Culture, issue 6.
  81. ↑ Ebert, Roger (2005 թ․ օգոստոսի 25). «Lost in the forest without a story». RogerEbert.com. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  82. ↑ Stubbs, Phil (2011). "Dreams: Nicola Pecorini on The Wholly Family". Dreams: The Terry Gilliam Fanzine.
  83. ↑ Stubbs, Phil: "Terry Gilliam Talks Tideland". Dreams.
  84. ↑ Bianculli, David (2009). "Gilliam's Imaginarium: Surreal and All-Too-Real". 21-minute streaming radio interview (quote from the host's question and Gilliam's answer at running times 16:23–18:34). Fresh Air. National Public Radio. 22 December 2009.
  85. ↑ Sheehan, Henry (2006). "A Shot to Remember: Terry Gilliam on Brazil's Rescue Scene". DGA Quarterly. Fall 2006. Արխիվացված 3 Հուլիս 2007 Wayback Machine
  86. ↑ Shell, Theresa (2009). "Exclusive! Nicola Picorini, Director of Photography, Talks to Dr. Parnassus Support Site About the Film, Heath Ledger & Terry Gilliam".
  87. ↑ «Terry Gilliam». Box Office Mojo. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 4-ին.
  88. ↑ "Terry Gilliam Sounds Off" Արխիվացված 27 Մայիս 2008 Wayback Machine. ShowBuzz. CBS News. 6 October 2006.
  89. ↑ «Quarterly Publication of Individuals, Who Have Chosen To Expatriate, as Required by Section 6039G». Federal Register. 2006 թ․ մայիսի 1. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 23-ին.
  90. ↑ 90,0 90,1 (10 February 2006). Kopflos am Potsdamer Platz. tagesspiegel (de). Retrieved 28 April 2014.
  91. ↑ Gross, David M. (2014). 99 Tactics of Successful Tax Resistance Campaigns. Picket Line Press. էջ 86. ISBN 978-1-4905-7274-1.
  92. ↑ Robinson, Tasha. «AV Club Interview». Avclub.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 1-ին.
  93. ↑ «Quarterly Publication of Individuals, Who Have Chosen To Expatriate, as Required by Section 6039G». Federal Register. 2017 թ․ նոյեմբերի 2. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 23-ին.
  94. ↑ «Quarterly Publication of Individuals, Who Have Chosen To Expatriate, as Required by Section 6039G».
  95. ↑ «My latest is a disaster movie». The Guardian. 2001 թ․ փետրվարի 4. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 30-ին.
  96. ↑ «Umbria Film Festival web site». Umbriafilmfestival.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2002 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 1-ին.
  97. ↑ Child, Ben (2015 թ․ սեպտեմբերի 9). «Terry Gilliam laughs off Variety's dead Python blunder». The Guardian. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 9-ին.
  98. ↑ J. Freedom du Lac (2015 թ․ սեպտեմբերի 9). «Monty Python's Terry Gilliam has not died. (But if he did, it was Variety's fault.)». The Washington Post. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 9-ին.
  99. ↑ «'I didn't have a stroke': Terry Gilliam on health scare and Don Quixote». The Guardian. 2018 թ․ մայիսի 18. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 19-ին.
  100. ↑ UK Charity Commission, UK Charity Commission Report on Videre, UK Charity Commission, 23 July 2013
  101. ↑ Videre Website. Videre Est Credere. 23 July 2013.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թերենս Գիլիամ» հոդվածին։
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ


Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թերենս_Գիլիամ&oldid=9614128» էջից