Արշալույս (Արմավիրի մարզ)
Արշալույս (մինչև 1935թ․` Քյորփալու), գյուղ Հայաստանի Արմավիրի մարզում, Վաղարշապատի տարածաշրջանում։ Գյուղը 1828-1930թթ. Հիմնադրվել է Քյորփալու անվամբ, 1935 թվականին այն վերանվանվել է Արշալույս: Գտնվում է մարզկենտրոնից 14 կմ հյուսիս-արևելք։ Գտնվում է Քասաղ (գետ)-ից 6կմ : Քաղաքամայր Երևան-ից գտնվում է մոտավորապես 15կմ հեռավորության վրա: Բնակավայրը տեղակայված է ծովի մակերևույթից 860 մ բարձրության վրա։ Տարածքի մեծությամբ ամբողջ ՀՀ գյուղերի մեջ զբաղեցնում է 2-րդ տեղը: Մայրուղով ունի ուղիղ ճանապարհ դեպի Վաղարշապատ, Երևան: Ինչպես նաև Էջմիածնին միանում է 2-3 փոքր գյուղերով:
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արշալույս (այլ կիրառումներ)
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| արշալույս | |||
| Պատկեր:File:///C:/Users/VAZGEN/Pictures/2019-03-20 IMG/IMG 036.JPG | |||
| Երկիր |  Հայաստան | ||
| Մարզ | Արմավիրի | ||
| Շրջան | Վաղարշապատի տարծաշրջան | ||
| Հիմնադրված է | 1828-1830թթ թ. | ||
| Այլ անվանումներ | նախկինում Քյորփալու | ||
| Մակերես | 17.56 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 865 մ | ||
| Կլիմայի տեսակ | Չոր, Խիստ ցամաքային | ||
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | ||
| Բնակչություն | 4136 մարդ (2008) | ||
| Խտություն | 236 մարդ/կմ² | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր, | ||
| Կրոնական կազմ |  Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Տեղաբնականուն | արշալույսցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| Հեռախոսային կոդ | +374 (23) | ||
| Փոստային ինդեքս | 1122[1] | ||
| |||
Նկար.1 Տեսարան Արշալույսի Կենտրոնից
.jpg)
Բնակչություն
Բնակիչների նախնիները 1828-1829 թվականներին գաղթել են Խոյից, կան Երևանի շրջակայքից եկածներ։
Արշալույս գյուղի ազգաբնակչության փոփոխությունը[2]։
| Տարի | 1831 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 2001 | 2004 | 2008 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 419 | 1275 | 1216 | 1206 | 2102 | 2945 | 3032 | 4162 | 4200 | 4136 |
Բնակչություն(2)
Մարդիկ այստեղ խիտ են բնակեցվաց պատճառը մերձերևանյան և տրանսպորտային բարենպաստ աշխարհագրական դիրքը, բերի հողերի և ջերմության առատությունը, ոռոգման հնարավորությունների, ազատ աշխատանքային ռեսուրսների առկայությունը, ինչպես նաև ճանապարհների և բնակավայրերի խիստ ցանկը:
Մշակույթ
Արշալույսում գործում է միջնակարգ դպրոց,ունի վերանորոգված և ժամանակակից մանկապարտեզ, հիվանդանոց, սպորտ դպրոց, երաժտական դպրոց, Ֆուտբոլի մարզադաշտ և այլն: 2018 Թվականին բացվեց քանդակի և նկարչական դպրոց որտեղ աշակերտները իրենց-իսկ պատրաստած քանդակները տեղադրում են հենց գյուղում:
Նախկինում Նահանգի մաս
Ինչպես գիտենք նախկինում Հայաստանը բաժանված էր Նահանգների, իսկ Արմավիրի մարզը և Արարատի մարզը կազմել են պատմական Հայաստանի Այրարատ նահանգի մի մասը, հատկապես Արմավիրի մարզում Էջմիածնից-Արմավիր ընկած հատվածը, Արշալույսը ամբողջությամբ:
Որ համայնքներին է սահմանակից համայնքը
Արշալույսին սահմանակից գյուղերն են – Տարոնիկ, Ակնալիճ, Հայթաղ
Արդյունաբերություն
Արշալույսում ներկայումս գործում է միայն 1 գործարան` <<Արփենիկ>> գինու գործարանը, որը չնայած միակն է, բայց խոշոր է:
Տնտեսություն
Բնակչությունը զբաղվում է այգեգործությամբ, բանջարաբուծությամբ։ Տարածքում զարգացած է խաղողագործությունը, որը պայմանավորված է Աշխարհագրական հարմար դիրքով, ինչպես նաև Արտիզանյան ջրով որը շատ է նպաստում նաև բանջարաբուծությանը:
Բանջարեղենից ամենա տարածվածը կարտոֆիլն է, որը համարվում է նաև <<երկրորդ հաց>>, ամեն տարին այստեղից և այստեղի գյուղերից դեպի Վրաստան արտահանվում է ավելի քան 50 հազ. տ. կարտոֆիլ, իսկ ամբողջ հայաստանին ավելի քան 250 հազ. տ., իսկ Ամբողջ Հայաստանում Կարտոֆիլի համախառն բերքն անցնում է 600. հազ. տ.ջ
Աշխարհագրությունը,Կլիման
Գյուղի համար շատ կարևոր հանգամանք է Մայրաքաղաք Երևանի հարևանությունը և Էջմիածնի հարևանությունը : Տարածքը Համարյա ամբողջովին հարթավայրային է:
Կլիման չոր, խիստ ցամաքային է։ Ձմեռները սկսվում են դեկտեմբերի կեսերին, ձմռանը միջին ջերմաստիճանը հասնում է -2-ից -6։ Ամառը մայիսից մինչև հոկտեմբեր, օդի միջին ջերմությունը հասնում է 24 °C-ից 26 °C, իսկ առավելագույնը՝42 °C, գրեթե նույն կլիման ինչ Վաղարշապատում:
Պատմական կառույցներ
Ունի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (կառուցվել է 19-րդ դարի 70-ական թվականներին)։ Գյուղից մոտ 2 կմ հարավ գտնվում է Սուրբ Կարապետ սրբավայրը։Այստեղ է գտնվում Գերմանական պատը, որի ներսում որտեղ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ պահվել են գերիները, նաև որպես բանտ, Ներկայումս պատերի ներսում գտնվում է նախկին գործարանը(ներկայումս պահեստ):
Արմավիրի մարզի Արշալույս համայնքի ներկայիս տարածքի վրա անհիշելի ժամանակներից գտնվել է բնակավայր, որը ստեղծված չէ հնագետների կողմից, և այժմ նախկին բնակավայրի հետքերը ավերված են, ներկայումս պահպանվել են 4 դամբարանադաշտեր, որոնք նույնպես հնագիտական լուրջ ուսումնասիրություն են պահանջում:
Արտաքին հղումներ
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
| |||||||||||||||||||||||||||||
