Ֆրիդա Կալո
 իսպ.՝ Frida Kahlo | |
|---|---|
 | |
| Ի ծնե | Magdalena Carmen Frieda Kahlo Calderón |
| Ծնվել է | հուլիսի 6, 1907[1][2] |
| Ծննդավայր | Կոյոական, Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ[3] |
| Վախճանվել է | հուլիսի 13, 1954[1][2] (47 տարեկանում) |
| Մահվան վայր | Կոյոական, Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ |
| Քաղաքացիություն |
 Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ |
| Դավանանք | աթեիզմ |
| Մասնագիտություն | նկարչուհի, կենսագիր, փորագրիչ և գրող |
| Ոճ | սյուրռեալիզմ |
| Ժանր | գեղանկարչություն և printmaking |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Պիտաիա և Երկու Ֆրիդաները |
| Անդամակցություն | Նկարիչների իրավունքների հասարակություն |
| Հայր | Գիլիերմո Կալո |
| Ամուսին | Դիեգո Ռիվերա |
| Կայք | fkahlo.com |
ստորագրություն | |
| Frida Kahlo Վիքիպահեստում | |
Ֆրիդա Կալո դե Ռիվերա (իսպ.՝ Frida Kahlo de Rivera), կամ Մագդալենա դել Կարմեն Ֆրիդա Կալո ի Կալդերոն(իսպ.՝ Magdalena Carmen Frieda Kahlo Calderón) (հուլիսի 6, 1907[1][2], Կոյոական, Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ[3] - հուլիսի 13, 1954[1][2], Կոյոական, Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ) մեքսիկացի նկարչուհի առավել հայտնի իր ինքնանկարներով[4]:
Մեքսիկական մշակույթը և Մինչկոլումբոսյան Ամերիկայի ժողովուրդների արվեստները նշանակալի ազդեցություն են ունեցել նրա ստեղծագործությունների վրա: Ֆրիդա Կալոյի գեղարվեստական ոճը երբեմն նկարագրում են ինչպես պարզամիտ կամ ժողովրդական արվեստ: Սյուրռեալիզմի հիմնադիրներից Անդրե Բրետոնը նրան դասել է սյուրռեալիստների շարքին: Ամբողջ կյանքում նա թույլ առողջություն է ունեցել: Վեց տարեկանից տառապել է պոլիոմիելիտով, ինչպես նաև դեռահաս տարիքում ավտովթարի է ենթարկվել, որից հետո ստիպված է եղել բազմաթիվ վիրահատութունների ենթարկվել, որոնք լուրջ հետևանքներ են թողել նրա հետագա կյանքի վրա: 1929 թվականին ամուսնացել է նկարիչ Դիեգո Ռիվերայի հետ: Եվ ինչպես իր ամուսինը, նա ևս սատարել է Կոմունիստական կուսակցությանը [5]:
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆրիդա Կալոն ծնվել է 1907 թվականի հուլիսի 6-ին Մեխիկոյի Կայոականե արվարձանում (հետագայում նա փոխում է իր ծննդյան տարեթիվը, որպեսզի այն համընկնի Մեքսիկական հեղափոխության տարեթվի հետ՝ 1910 թվական[6]): Նրա հայրը լուսանկարիչ Գիլերմո Կալոն էր, որը ծնունդով գերմանացի էր: Ըստ տարածված վարկածի, ինչը հիմնված է Ֆրիդայի պնդումների վրա, նա հրեական ծագում ուներ, սակայն ըստ վերջին ուսումնասիրությունների` նա ծագումով գերմանական լյութերական ընտանիքից էր, որը սերում էր դեռևս XVI դարից [7]: Իսկ մայրը՝ Մատիլդա Կալդերոնը, մեքսիկական և հնդկական ծագում ուներ[8]: Ֆրիդան՝ տան երրորդ երեխան էր: Վեց տարեկանում պոլիոմիելիտ է տարել, իսկ հիվանդությունից հետո ամբողջ կյանքում մնացել է կաղ: Նրա աջ ոտքն ավելի բարակ էր ձախից, ինչն իր ողջ կյանքի ընթացքում թաքցրել է երկար շրջազգեստների միջոցով [9][10]:
Այդքան վաղ տարիքից նրա պայքարը լիարժեք կյանքի համար կոփել է Ֆրիդային:
Ֆրիդան զբաղվել է բռնցքամարտով և այլ սպորտաձևերով: 15 տարեկանում ընդունվել է «Պերպատորիա» (Ազգային նախապատրաստական դպրոց), որը Մեխիկոյի լավագույն դպրոցներից մեկն է համարվել: Նա ցանկացել է ուսումնասիրել բժշկություն: Այդ դպրոցում սովորող 2000 աշակերտներից ընդամենը 35-ն էին աղջիկ: Ֆրիդան միանգամից մեծ հեղինակություն է ձեռք բերել և ութ այլ աղջիկների հետ ստեղծում է «Կաչուրաս» փակ խումբը: Նրա պահվածքը հաճախ անվանել են էպատաժային: Պերպատորիայում տեղի է ունեցել նրա և իր ապագա ամուսնու՝ մեքսիկացի հայտնի նկարիչ Դիեգո Ռիվերայի հետ առաջին հանդիպումը: Դիեգոն 1921-1923 թվականներին աշխատել է դպրոցում՝ «Արարում» որմնանակարի վրա:
18 տարեկան հասակում՝ 1925 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Ֆրիդան ավտովթարի է ենթարկվել: Ֆրիդան և նրա ընկերը տուն էին ուղևորվում ավտոբուսով, որը հանկարծակի բախվել է մի տրոլեյբուսի: Ֆրիդան լուրջ վնասվածքներ է ստացել: Ողնաշարի եռակի կոտրվածք (գոտկատեղի շրջանում), անրակների կոտրվածք, ջարդված էր կողը, եռակի կոտրված էր կոնքը, աջ ոտքի 11 ոսկորները ջարդվածքներ էին ստացել։ Բացի դրանից` վնասվել էին նրա որովայնն ու արգանդը, ինչը ազդեց նրա վերարտադրողական ֆունկցիայի վրա։ Նա մեկ տարի շարունակ գամված է եղել անկողնուն, իսկ առողջական խնդիրները մնացին ամբողջ կյանքի ընթացքում։ Հետագայում նա տասնյակ վիրահատություններ է տարել և ամիսներով դուրս չի եկել հիվանդանոցից։ Նա, չնայած իր մեծ ցանկությանը, այդպես էլ չի կարողացել մայրանալ։
Հենց ողբերգությունից հետո նա առաջին անգամ իր հորից խնդրել է վրձիններ ու ներկեր։ Հատուկ Ֆրիդայի համար ստեղծել են ենթաշրջանակ, որպեսզի նա կարողանար պառկած նկարել և տեղադրել են հայելի, որպեսզի նա կարողանար տեսնել իրեն [11]։ Նրա առաջին նկարը ինքնանկարն էր, որը պիտի կանխորոշեր նրա հետագա ստեղծագործական կյանքը.
|
Ես նկարում եմ ինքս ինձ, քանի որ ժամանակիս մեծ մասը անցկացնում եմ մենության մեջ, և ես այն թեման եմ, որին ամենից լավ եմ ճանաչում[12]: | 
|
1928 թվականին նա համալրեց Մեքսիկական կոմունիստական կուսակցության շարքերը։ 1929 թվականին նա ամուսնացավ մեքսիկացի նկարիչ Դիեգո Ռիվերայի հետ։ Դիեգոն 43 տարեկան էր, իսկ Ֆրիդան` 22: Երկու նկարիչներին ոչ միայն արվեստն էր կապում, այլև քաղաքական՝ կոմունիստական հայացքները: Նրանց բուռն համատեղ կյանքը դարձել է լեգենդ: Տարիներ անց Ֆրիդան ասել է.
|
|
Իմ կյանքում եղել է երկու իրադարձություն. մեկը՝ երբ ավտոբուսը բախվեց տրամվային, մյուսը՝ Դիեգոն: |
|
1930-ական թվականնիերին Ֆրիդան որոշ ժամանակ ապրեց ԱՄՆ-ում, ուր աշխատում էր իր ամուսինը: Այդ հարկադրված երկար մնալը արտերկրում՝ զարգացած արդյունաբերական երկրում, ստիպեց նրան ավելի սուր զգալ ազգային տարբերությունները:
Այդ ժամանակից ի վեր Ֆրիդան առանձնահատուկ սիրով էր վերաբերվում մեքսիկական ազգային մշակույթին[13], նա սկսեց հավաքել հին կիրառական արվեստի գործեր և նույնիսկ առօրյա կյանքում սկսեց կրել ազգային հագուստ: 1939 թվականին Փարիզ նրա ուղևորությունը, որտեղ Ֆրիդան դարձավ սենսիացիա մեքսիկական թեմատիկ ցուցահանդեսին (նրա նկարներից մեկը ձեռք բերեց Լուվրի թանգարանը), ավելի զարգացրեց հայրենասիրության զգացումը:
1937 թվականին Դիեգոյի և Ֆրիդայի տանը կարճ ժամանակով ապաստան գտավ խորհրդային հեղափոխական գործիչ Լև Տրոցկին, որի հետ Ֆրիդան սիրավեպ է ունեցել[14][15]:
1940-ական թվականներին Ֆրիդայի նկարները հայտնվում են մի շարք հայտնի ցուցահանդեսներում: Միևնույն ժամանակ սրվում է նկարչուհու առողջական վիճակը: Դեղորայքը և թմրանյութերը, որոնք կոչված էին նվազեցնելու ֆիզիկական տառապանքը, ազդում են նրա հոգեկան վիճակի վրա, ինչը վառ արտացոլված է նրա օրագրում, որը դարձել է պաշտամունքի առարկա իր երկրպագուների շրջանում:
1953 թվականին տեղի ունեցավ Ֆրիդայի առաջին անհատական ցուցահանդեսն իր հայրենիքում՝ Գեղարվեստի պալատում: Այդ ժամանակ Ֆրիդան արդեն չէր կարողանում վեր կենալ անկողնուց և ցուցահանդեսի բացմանը նրան բերեցին հիվանդանոցային մահճակալի վրա[16]: Շուտով նրա մոտ սկսեց զարգանալ փտախտ, որի պատճառով անդամահատեցին նրա աջ ոտքը՝ ծնկից ներքև [17]:
Ֆրիդա Կալոն մահացել է 1954 թվականի հուլիսի 13-ին թոքերի բորբոքումից: Իր մահից կարճ ժամանակ առաջ նա իր վերջին գրառումն էր թողել իր օրագրում. «Հուսով եմ, որ հեռացումս հաջող կլինի, և ես այլևս չեմ վերադառնա»: Ֆրիդա Կալոյի ընկերներից մի քանիսը ենթադրում են, որ նա մահացել է գերդոզավորումից, և որ նրա մահը կարող է պատահական չլինել[14]: Սակայն այս տարբերակը ապացուցված չէ, քանի որ դիահերձում տեղի չի ունեցել:
Ֆրիդա Կալոյի հրաժեշտի արարողությունը տեղի է ունեցել Գեղարվեստի պալատում: Արարողությանը բացի Դիեգոյից ներկա էին նաև Մեքսիկայի նախագահ Կարդենաս ի դել Ռիոն և բազմաթիվ արվեստագետներ:
1955 թվականից սկսած` Ֆրիդա Կալոյի «Կապույտ տունը» դարձավ թանգարան:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 CLARA
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 RKDartists
- ↑ 3,0 3,1 3,2 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/309679/Frida-Kahlo
- ↑ name="БРЭ"Кало, Фрида // Большая российская энциклопедия. — 2008. — Т. 12. — С. 545. — ISBN 978-5-85270-343-9
- ↑ Lozano, Luis-Martín (2007), стр. 236(իսպ.)
- ↑ Hayden Herrera: Frida. Biographie de Frida Kahlo. Übersetzt aus dem Englischen von Philippe Beaudoin. Editions Anne Carrière, Paris 1996, S. 20.
- ↑ Frida Kahlo's father wasn't Jewish after all
- ↑ «Frida Kahlo (1907–1954), Mexican Painter»։ Biography։ Արխիվացված օրիգինալից-ից 2013-04-14-ին։ Վերցված է 2013-02-19
- ↑ Andrea Kettenmann (1993)։ Frida Kahlo: Pain and Passion։ Köln: Benedikt Taschen Verlag GmbH։ էջ 3։ ISBN 3-8228-9636-5
- ↑ Budrys Valmantas (February 2006)։ «Neurological Deficits in the Life and Work of Frida Kahlo»։ European Neurology 55 (1): 4–10։ ISSN (print), ISSN 1421-9913 (Online) 0014-3022 (print), ISSN 1421-9913 (Online) ։ PMID 16432301։ doi:10.1159/000091136։ Վերցված է 2008-01-22
- ↑ Cruz Barbara (1996)։ Frida Kahlo: Portrait of a Mexican Painter։ Berkeley Heights: Enslow։ էջ 9։ ISBN 0-89490-765-4
- ↑ Andrea Kettenmann, Frida Kahlo. Frida Kahlo, 1907—1954: pain and passion page 27
- ↑ Karl Ruhrberg; Manfred Schneckenburger; Christiane Fricke; Klaus Honnef (2000)։ Frida Kahlo: Art of the 20th Century: Painting, Sculpture, New Media, Photography։ Köln: Benedikt Taschen Verlag GmbH։ էջ 745։ ISBN 3-8228-5907-9
- ↑ 14,0 14,1 Herrera Hayden (1983)։ A Biography of Frida Kahlo։ New York: HarperCollins։ ISBN 978-0-06-008589-6
- ↑ Мексика сохранила ценный ресурс для сериала о любви, обреченного на успех в России - ЭкоГрад, 02.12.2016
- ↑ Hayden Herrera: Frida. Biographie de Frida Kahlo. Übersetzt aus dem Englischen von Philippe Beaudoin. Editions Anne Carrière, Paris 1996, S. 9.
- ↑ Herrera, Hayden (1983). A Biography of Frida Kahlo. New York: HarperCollins. ISBN 978-0-06-008589-6
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The diary of Frida Kahlo: an intimate self-portrait / H.N. Abrams. — N.Y., 1995.
- Teresa del Conde Vida de Frida Kahlo. — Mexico: Departamento Editorial, Secretaría de la Presidencia, 1976.
- Teresa del Conde Frida Kahlo: La Pintora y el Mito. — Barcelona, 2002.
- Drucker M. Frida Kahlo. — Albuquerque, 1995.
- Frida Kahlo, Diego Rivera and Mexican Modernism. (Cat.). — S.F.: San Francisco Museum of Modern Art, 1996.
- Frida Kahlo. (Cat.). — L., 2005.
- Леклезио Ж.-М. Диего и Фрида. — М.: КоЛибри, 2006. — ISBN 5-98720-015-6
- Кеттенманн А. Фрида Кало: Страсть и боль. — М., 2006. — 96 с. — ISBN 5-9561-0191-1
- Prignitz-Poda H. Frida Kahlo: Life and Work. — N.Y., 2007.
- Эррера Х. Фрида Кало. Viva la vida!. — М., 2004. — ISBN 5-699-05484-7
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ֆրիդա Կալոյի և իր նկարների ամբողջական կենսագրություն
- Ֆրիդա Կալոյի նկարներն ու կենսագրությունը
- Ֆրիդա Կալոյի աշխարհը
- Ֆրիդա Կալոյի օրագիրը
- Ֆրիդա Կալոյի նկարների վերարտադրումը
- Ֆրիդա Կալոյի կյանքն ու մահը
- Ֆրիդա Կալոյի և Դիեգո Ռիվերայի լուսանկարները
- Հանճարեղ նկարչուհի Ֆրիդա Կալո. լուսանկարներ
| ||||||||||
