Օրագիր

Օրագիր, որևէ անձի կողմից հետևողականորեն կատարված, խիստ անձնական կամ գեղարվեստական բնույթ կրող գրառումների ամբողջություն։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օրագիրն իր ժամանակակից բովանդակությունը և իմաստն սկսել է ստանալ դեռևս Վերածննդի դարաշրջանից, երբ գեղագիտության մեջ առաջնային դիրք են սկսում մղվել մարդ անհատի անձնական ապրումները և փորձառությունը։ Եվրոպայում օրագրերը մեծ տարածում գտան հատկապես սենտիմենտալիզմի և ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանում, որովհետև այս գեղագիտական հոսանքները հիմնական խարսխված էին անհատի անձնական ապրումների բացահայտման և վերլուծման վրա։

Օրագրերը նաև կարևոր վավերագրական փաստաթղթեր են, որոնք հաճախ լույս են սփռում ժամանակի այս կամ այն իրադարձության վրա։ Այս առումով հատկապես կարևոր նշանակություն ունեն քաղաքական, ռազմական, մշակութային գործիչների օրագրերը։ Այսպիսի նշանակություն ունեն անգլիացի քաղաքական գործիչ Սեմյուել Փիփսի, ԱՄՆ-ի երկրորդ նախագահ Ջոն Ադամսի, Ռուս վերջին ցար Նիկոլայ II-ի, գրողներ՝ Լև Տոլստոյի, Անդրե Ժիդի և այլ անձանց օրագրերը։

Օրագիրը գեղարվեստական գրականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գեղարվեստական գրականության մեջ նույնպես լայն տարածում է գտել օրագիրը։ Բազմաթիվ հեղինակներ իրենց ստեղծագործությունները շարադրել են օրագրի տեսքով։ Այսպիսի ստեղծագործությունների դասական օրինակներ են Լու Սինի «Խելագարի օրագիրը», Ռոբերտ Վալզերի «Յակոբ ֆոն Գունտեն» վեպերը և Սյու Թաունսենդի «Ադրիան Մոուլի օրագրերը» վիպաշարը։ Հայ իրականության մեջ վավերագրական և գեղարվեստական օրագրության հետաքրքիր նմուշներ են Կարպիս Սուրենյանի օրագրերը, որոնք ընդգրկում են շուրջ 60 տարվա ժամանակահատված։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Peter Boerner: Tagebuch. J.B. Metzlerische Verlagsbuchhandlung, Stuttgart 1969.
Lothar Bluhm: Das Tagebuch zum Dritten Reich. Zeugnisse der Inneren Emigration von Jochen Klepper bis Ernst Jünger. Bouvier Verlag, Bonn 1991, ISBN 3-416-02294-7.
Donald G. Daviau (Hrsg.): Österreichische Tagebuchschriftsteller. Edition Atelier, Wien 1994, ISBN 3-900379-88-2.
Arno Dusini: Tagebuch. Möglichkeiten einer Gattung. Wilhelm Fink Verlag, München 2005, ISBN 3-7705-4153-7.
Burkhard Meyer-Sickendiek: Der Schmerz im literarischen Tagebuch. In: Ders.: Affektpoetik. Eine Kulturgeschichte literarischer Emotionen. Würzburg 2005, S. 424–453.
Helmut Gold, Christiane Holm, Eva Bös, Tine Nowak: Absolut privat!? Vom Tagebuch zum Weblog. Begleitband zur gleichnamigen Ausstellung in den Museen für Kommunikation, Edition Braus im Wachter Verlag, Heidelberg 2008, ISBN 3-89904-310-3.
Eckart Henning: Unterschiede und Gemeinsamkeiten in der Struktur der Selbstzeugnisse, besonders der Tagebücher, Autobiographien, Memorien und Briefe. In: Genealogie, 10, 1971, S. 385–391.
Gustav René Hocke: Europäische Tagebücher aus vier Jahrhunderten. Motive und Anthologie. Fischer Taschenbuch-Verlag, Frankfurt am Main 1991, ISBN 3-596-10883-7.
Volker Meid (Hrsg.): Sachlexikon: Literatur. München 2000.
Gabriele Wilz, Elmar Brähler (Hrsg.): Tagebücher in Therapie und Forschung. Ein anwendungsorientierter Leitfaden. Hogrefe, Göttingen u. a. 1997, ISBN 3-8017-0812-8.
Ralph-Rainer Wuthenow: Europäische Tagebücher. Eigenart, Formen, Entwicklung. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1990, ISBN 3-534-03127-X.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օրագիր» հոդվածին։