Մասնակից:DreamerOfFreedom/Ավազարկղ
Գլոբալ քաղաքացիականությունն առաջարկում է քաղաքացիականությունը հասկանալ գլոբալ իմաստով՝ այսօրվա փոխկախվածության և փոխազդեցության դարաշրջանում այն դիտարկելով որպես աշխարհի բոլոր քաղաքացիների միջև սոցիալական պայմանագիր: Նրանք, ովքեր առաջ են մղում այս հայեցակարգը, կարծում են, որ մարդիկ ունեն միմյանց նկատմամբ որոշակի իրավունքներ և պարտականություններ հենց միայն այն պատճառով, որ բոլորս ապրում ենք Երկիր մոլորակի վրա[1]։
Այս գաղափարի կողմնակիցները փորձում են ցույց տալ, որ գլոբալ քաղաքացիականության պատկերացումն իրագործելի է: Համաձայն այս հայեցակարգի՝ այսօրվա խիստ փոխկապակցված աշխարհում գլոբալ քաղաքացիներին անհրաժեշտ է կողմնացույց, որը կխթանի կոլեկտիվ մտածողությունը, կստեղծի ընդհանուր գիտակցություն և գլոբալ պատասխանատվության զգացում` աշխարհի հրատապ խնդիրների վերաբերյալ, ինչպիսիք են բնապահպանական խնդիրները և միջուկային զենքի տարածումը[2]:
Հայեցակարգի պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գիտական շրջանառության մեջ «Գլոբալ քաղաքացիականություն» տերմինն առաջին անգամ օգտագործվել է Բրուքինգսի ինստիտուտի Համաշխարհային տնտեսության և զարգացման ծրագրի ավագ գիտաշխատող Հաքան Ալթինայի կողմից՝ 2010 թվականի մարտին հրապարակված աշխատանքային փաստաթղթում: Հայեցակարգը հիմնված է գլոբալ էթիկայի, գլոբալ արդարության և համաշխարհային քաղաքացիության հիմքում ընկած հիմնական դրույթների վրա՝ դրդելով անհատներին խորհել փոխկապակցված աշխարհում իրենց կարևոր դերի մասին։ 2011 թվականի սկզբին Ալթինայը հրատարակեց գլոբալ քաղաքացիականության մասին «Գլոբալ քաղաքացիականություն. պարտականություններ և իրավունքներ փոխկապակցված աշխարհում» հոդվածների ժողովածուն[3]։ Այն ներառում էր աշխարհի տարբեր երկրների գիտնականների և մտավորականների այս թեմայով արված հետազոտությունները։
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գլոբալ քաղաքացիականության հայեցակարգի քննադատները պնդում են, որ ամբողջ աշխարհում բոլոր մարդկանց նկատմամբ, նույնիսկ նվազագույն չափով պատասխանատվություն ստանձնելու գաղափարը ճնշող է և գործնականում գրեթե անհնար: Այս փաստարկները նաև պնդում են, որ քաղաքացիականությունը ենթադրում է արդյունավետ պետություն և օրենքները կիրառելու կարողություն: Քննադատները նաև պնդում են՝ քանի որ չկա համաշխարհային կառավարություն, գլոբալ քաղաքացիականության ներդրումն անհնար է։ Ավելին, նրանք ենթադրում են, որ համաշխարհային գերտերությունները եսասեր ու վտանգավոր են, և գործում են առաջին հերթին սեփական շահերից ելնելով և կաշկանդված չեն միջազգային նորմերով և օրենքներով[4]։ Եվ վերջապես, քննադատները պնդում են, որ մարդկանց միջև գլոբալ համերաշխության ցանկացած զգացում չի կարող հիմք հանդիսանալ իրավունքների և պարտականությունների համապարփակ փաթեթի ստեղծման համար, որը կիրառելի կլինի ամբողջ աշխարհում բոլոր անհատների համար: Քննադատները պնդում են, որ գլոբալ քաղաքացի լինելն արտոնություն է, որը հասանելի է միայն միջազգային էլիտաներին ու մի քանի ակտիվիստների[2]։
Համալսարանների դերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գլոբալ քաղաքացիականության կողմնակիցներն ընդգծում են, որ համալսարանական կամպուսները վճռորոշ դեր ունեն ժամանակակից գլոբալ աշխարհի գործելակերպի խորը ընկալումը տարածելու գործում և նպաստում են ապագա սերունդներին նման միջավայրում ապրելու նախապատրաստմանը: Այս տեսակետը կոչ է անում ստեղծել տեսլական համալսարաններ, որոնք կարող են հաջողությամբ «իրենց ուսանողներին տրամադրել հարթակներ և գործիքներ՝ քննարկելու և պարզելու, թե որն է նրանց պատասխանատվությունը այլոց առջև[1]:
2014 թվականից գլոբալ-քաղաքացիական համալսարանի հայեցակարգը մշակվել է Վելինգթոնի Վիկտորյա համալսարանի կողմից: Համալսարանը քաղաքացիական ներգրավվածությունը դիտարկում է ժամանակակից գլոբալ համատեքստում՝ ընդգծելով իր ներդրումը ոչ միայն Վելինգթոնի տարածաշրջանում, այլև Նոր Զելանդիայում, Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում և ամբողջ աշխարհում: Համալսարանի նախկին պրոռեկտոր, պրոֆեսոր Գրանտ Գիլֆորդը գլոբալ-քաղաքացիական համալսարանները սահմանել է հետևյալ կերպ.
- Մեծ համալսարաններն առողջ համայնքներին կապող արդյունավետ ցիկլն ակտիվորեն խթանվում է կայուն կերպով և փոխանցվում սերնդեսերունդ:
- Համայնքի ներգրավվածությունն ուսուցման և հետազոտության հետ մեկտեղ հիմնական գործառույթ է և դիտարկվում է ինչպես տեղական, այնպես էլ գլոբալ համատեքստում:
- Համալսարանի միջազգային օրակարգը շեշտը դնում է գործընկերության վրա, որպեսզի իրար կապի տեղական և գլոբալ նախաձեռնությունները, գիտելիք տրամադրի՝ ամրապնդելու գլոբալ կառավարումն ու դիմակայելու գլոբալ մարտահրավերներին:
- Հանրային բարիքի արժեքները գերակշռում են շուկայական արժեքներին:
- Անբարենպաստ փորձառությունների պատճառով ռիսկի ենթարկված մտավոր ներուժի պաշտպանության ապահովումը համարվում է հավաքական առաջնահերթություն:
- Հետազոտության որակը և ազդեցությունը հավասարապես կարևոր են համարվում:
- Աշխարհի լավագույն համալսարանների վարկանիշում հայտնվելն ընդհանուր ակնկալիք է[5]:
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Altinay, Hakan (2010). «The Case for Global Civics». Global Economy and Development at Brookings. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-06-03-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Altinay, Hakan (June 2010). «A Global Civics: Necessary? Feasible?». Global Policy.
- ↑ Altinay, Hakan (2011). Global Civics: Rights and Responsibilities in an Interdependent World. Washington, D.C.: Brookings Institution Press.
- ↑ Kagan, Robert (2006). Dangerous Nations. New York: Alfred A. Knopf.
- ↑ «A global-civic university». 5 March 2020. Վերցված է 4 June 2021-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Altinay, Hakan (2011). Global Civics: Rights and Responsibilities in an Interdependent World. Washington, D.C.: Brookings Institution Press.
- Goldstein, Alyosha (March 17, 2004). «The Global Civics of Poverty: Community, Participation, and Neoliberal Governance».
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - Levin-Goldberg, Jennifer (2009). «Transforming Global Civics: The Need for Human Rights Education». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-06-15-ին. Վերցված է 2010-07-08-ին.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - «Taiwan Students Top Global Civics Study». Taiwan Today. June 30, 2010. Արխիվացված է օրիգինալից July 18, 2011-ին. Վերցված է July 8, 2010-ին.
- «Global Warming and Global Civics». Financial Times. December 9, 2012.
Կատեգորիա:Գլոբալ քաղաքացիականություն Կատեգորիա:Համաշխարհային քաղաքացիություն Կատեգորիա:Սոցիալական պայմանագիր