Աստվածային ծագում

Աստվածային ծագում (անգլ.՝ Divine filiation), քրիստոնեական համոզմունք, համաձայն որի՝ Քրիստոսն Աստծո միածին որդին է, և երբ նա փրկում է քրիստոնյաներին, վերջիններս դառնում են Աստծո որդեգիր զավակները։ Աստվածաշնչյան ծագման պատճառով այս համոզմունքը տարածված է բազմաթիվ քրիստոնյաների շրջանում^[1]^[2], սակայն «աստվածային ծագում» արտահայտությունը հիմնականում օգտագործվում է կաթոլիկների կողմից։ Համոզմունքը կոչվում է նաև «աստվածային որդիություն»։

Աստվածային ծագումը հիմնված է քրիստոնեական այլ համոզմունքների վրա։ Սուրբ Երրորդության ուսմունքի մեջ Որդի Աստվածը Հայր Աստծո արտասանած հավերժական խոսքն է։ Մարմնացման ուսմունքի համաձայն՝ մոտավորապես 2000 տարի առաջ Որդի Աստվածն ստացել է մարդկային կերպարանք, «ձեռք է բերել մարմին ու բնակվել մեր մեջ» (Ավետարան ըստ Հովհաննեսի, 1։ 14) որպես Հիսուս Նազովրեցի։

Աստվածային ծագումը Ավետարանի հիմնական մասն է՝ ավետիսը, մարդկության փրկության շարժառիթը, նաև մկրտության նպատակը^[3]։ Ըստ Հռոմի պապ Հովհաննես Պողոս II-ի՝ աստվածային ծագումը «քրիստոնեական կոչման խորագույն առեղծվածն է» և «մեր քրիստոնեական կյանքի առեղծվածի գագաթնակետը, որով մենք մասնակցում ենք փրկությանը, որը ոչ միայն փրկությունն է չարիքից, այլ նախ և առաջ բարու ամբողջականությունն է՝ Աստծո որդի լինելու գերագույն բարու»^[4]։

Աստվածային ծագումը գուշակություն է ենթադրում․ «քանի որ Աստծո որդին մարդ դարձավ, որպեսզի մենք կարողանանք Աստված դառնալ»^[5]։

Սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հովհաննեսի Ավետարանն սկսվում է մատնանշելուց այն, ինչը Հիսուսն է բերել․ «բոլոր նրանց, ովքեր ընդունել են նրան ու հավատացել նրա անվանը, նա տվել է իշխանություն՝ դառնալու Աստծո զավակները»։

Հռոմեացիներին ուղղված իր նամակում սուրբ Պողոսն ավելի մանրամասն է բացատրում․ «բոլոր նրանք, ովքեր առաջնորդվում են Աստծո Հոգով, Աստծո որդիներն են»։

Կաթոլիկ Կատեխիզիսի առաջին իսկ կետը նշում է, որ Աստծո՝ «կատարյալ բարության պլանն» ուղղված է դեպի մարդու աստվածային ծագումը․ «իր Որդու մեջ և նրա միջոցով նա հրավիրում է մարդկանց դառնալ իր որդեգիր զավակները և դրանով իսկ՝ իր օրհնված կյանքի ժառանգները»։

Հռոմի պապ Բենեդիկտոս XVI-ը բացատրել է, որ «Եկեղեցական հայրերն ասել են, որ երբ Աստված մարդուն ստեղծում էր իր կերպարանքով, նա նայում էր Քրիստոսին, որը պետք է ծնվեր, և ստեղծեց մարդուն «նոր Ադամի» կերպարանքով։ Հիսուսը Որդին է ամենախիստ իմաստով՝ նա նույն նյութից է, ինչ որ Հայրը։ Նա ցանկանում է մեզ բոլորիս ներքաշել իր մարդության մեջ ու իր որդիության մեջ, Աստծուն՝ իր կատարյալ պատկանելիության մեջ»^[6]։

Եկեղեցու հայրերը Հիսուսի փրկչական աշխատանքը նկարագրել են որպես մարդկության նախնական արժանապատվության վերականգնում։

Հովհաննես Պողոս II-ն ասել է, որ աստվածային ծագումը շարունակում է ավետիսի էությունը^[7], դա է Քրիստոսի փրկության նպատակը և մկրտության միջոցով յուրաքանչյուր քրիստոնյայի հիմնարար կարգավիճակն Աստծո զավակ լինելն է։

Ըստ պապի՝ ենթադրվում է, որ քրիստոնյաները «պետք է միշտ տեղյակ լինեն աստվածային որդեգրության արժանապատվության մասին», որպեսզի իմաստ հաղորդեն իրենց արարքներին^[8]։ Այսպիսով, քրիստոնյան Աստծուն վերաբերում է որպես սիրող ու շրջահայաց Հոր, և ինքնավստահ ու համարձակ է դառնում որպես քրիստոնյա ու առաքյալ։ Յուրաքանչյուր քրիստոնյա, լինի դա քահանա կամ կարգ չունեցող որևէ մեկը, հրավիրվում է Աստծո ընտանիքի իր անդամակցությանը համահունչ սուրբ կյանքի։ Շարքային քրիստոնյաները պատասխանատու են իրենց կյանքի սովորական պայմաններում Քրիստոսի փրկչական առաքելության շարունակման համար։

Աստվածային ծագումը, ասել է Հովհաննես Պողոս II-ը, հանդիսանում է ավետիսի էությունը^[7]։ «Ի՞նչ է նշանակում ավետիսը մարդկության համար»։ Այս հարցի պատասխանն սկսվում է Հիսուս Քրիստոսով ու ավարտվում Գաղտացիներ 4:45-ով․ Աստված ուղարկեց կնոջից օրինական ծնված իր որդուն փրկելու նրանց, ովքեր արդար էին, որպեսզի մեզ ընդունեն որպես որդեգիրներ^[9]։ Աստվածային ծագումը «քրիստոնեական կոչման խորագույն առեղծվածն է․ աստվածային պլանի համաձայն՝ մեզ իհարկե հրավիրում են դառնալ Աստծո որդիներն ու դուստրերը սուրբ հոգու միջոցով»^[10]։

Այսպիսով, ըստ Կատեխիզիսի՝ «իր մահով Քրիստոսն ազատեց մեզ մեղքից, իր հարությամբ նա կյանքի նոր ճանապարհ բացեց մեզ համար»։

Հուդայականության տեսակետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբունքորեն հուդայականությունը հավատում է, թե Աստված, որպես ժամանակի, տարածության, էներգիայի ու նյութի արարիչ, դրանցից վեր է և չի կարող ծնվել կամ մահանալ։ Հուդայականությունն ուսուցանում է, որ հերետիկոսություն է մարդու կողմից պնդել, որ Աստված է կամ աստծո մի մասնիկ։ «Աստվածային ծագում» կամ «Որդի Աստված» հասկացություն հուդայականության մեջ չկա։ «Եթե մարդը պնդում է, որ ինքն Աստված է, ուրեմն նա ստախոս է»։ Ըստ հրեա գիտնականների՝ «Աստվածային ծագման» գաղափարն անուղղակիորեն կապված է «Աստծո որդի» հասկացության հետ, որը վերաբերում է հրեական աստվածաշնչում հանդիպող հրեշտակներին, մարդկանց կամ նույնիսկ՝ ամբողջ մարդկությանը։

Հիսուսի մասին հուդայականության տեսակետի համաձայն՝ հրեա գիտնականները նշել են, որ թեև Հիսուսն ասել է․ «իմ հայրը երկնքում» (տե՛ս Տերունական աղոթք), այս սովորական բանաստեղծական հրեական արտահայտությունը կարող է սխալ մեկնաբանված լինել բառացի իմաստով^[11]։

Իմաստ և նշանակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիստոնյաները համարվում են Աստծո զավակները, քանի որ աստվածային շնորհի միջոցով նրանք ունեն Աստծո պատկերը։ Վաղ շրջանի եկեղեցական հայրերից մեկը՝ Օգոստինոս Երանելին, արտահայտել է մկրտվածների մասնակցությունն աստվածային բնությանն ասելով․ «Աստծո սիրո միջոցով մենք աստվածներ ենք դարձել»^[12]։

Սուրբ Թովմա Աքվինացին բացատրել է, որ քրիստոնյաները «որդիներ են Որդու մեջ»։ Նա ասել է, որ քրիստոնյաները Երրորդության մեջ են մտնում Որդու միջոցով, և նրանք «որոշակի մասնակցություն ունեն երկրորդ անձի ձևավորման գործում»։

Հովհաննես Պողոս II-ն ասել է, որ աստվածային ծագումը «մեր քրիստոնեական կյանքի առեղծվածի գագաթնակետն է։ Իրականում, «քրիստոնյա» անունը ցույց է տալիս լինելիության նոր ձև՝ լինել Աստծո Որդու նմանությամբ։ Որպես որդիներ Որդու մեջ՝ մենք մասնակցում ենք փրկությանը, որը ոչ միայն փրկությունն է չարիքից, այլ նախ և առաջ բարու ամբողջականությունն է՝ Աստծո որդի լինելու գերագույն բարու»^[4]։

Աստվածային ծագումն ընկած է քրիստոնեության հիմքում։ «Մեր աստվածային ծագումն Ավետարանի կենտրոնական մասն է, ինչպես Հիսուսն էր քարոզում այն։ Դա փրկության բուն իմաստն է, որին Նա մեզ արժանացրել է, քանզի նա մեզ պարզապես չփրկեց մեր մեղքերից, Նա փրկեց մեզ որդի լինելու համար»^[3]։

Քրիստոնյան այդ դեպքում մեկ այլ «Քրիստոս» է։ «Մենք կարող ենք երկրպագել Հորը, քանի որ նա մեզ ստիպել է վերածնվել իր կյանքի մեջ՝ որդեգրելով մեզ որպես իր զավակներ իր միակ Որդու մեջ։ Իր Հոգու օծման միջոցով նա մեզ այլ «Քրիստոսներ» է դարձրել»։

Մարդու աստվածացումը որդեգրության միջոցով իրական է և մետաֆիզիկական։ Այն փոխաբերություն չէ, այսինքն՝ համեմատություն պարզապես նման մի բանի հետ։ Քրիստոնեական կրոնում Աստված իսկապես Հայր է և չի գործում մարդկային հայրերի պես։ Եվ Աստված իսկապես մեզ ստիպել է մասնակցել իր բնույթին, այսպիսով մենք իսկապես նրա զավակներն ենք․ ոչ այն հարթության վրա, ինչ Միածին Որդին, այլ կիսելով նրա ծագումն ու աստվածայնությունը^[3]։

Եվ Հովհաննես Ավետարանիչն ասել է զարմացական տոնով․ «Տեսնու՞մ եք, ինչ սեր է տվել մեզ Հայրը, այնպես որ մեզ կարելի է անվանել Աստծո զավակներ, և մենք այդպիսին էլ կա՛նք» (Ավետարան ըստ Հովհաննեսի 3:1)։

Ընդհանուր հետևություններ քրիստոնեական կյանքի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանի որ աստվածային ծագումը հիմնարար է քրիստոնեական կյանքի համար, դրանից բխում են քրիստոնեական կյանքի տարբեր կանոններ․

Հրաժարում Հայր Աստծու նախախնամությունից, քանի որ Հիսուսն ասել է․ «ձեր երկնային Հայրը գիտի, թե ձեզ ինչ է պետք»։
Բարեպաշտության մեջ դառնալ մանկանման, քանի որ դա է պայմանն արքայություն մտնելու համար։
Աստծուն «Հայր» կոչելու և նրանից նվերներ խնդրելու վստահություն։
Պատարագը դիտել որպես «Աստծո զավակների հանդիպում իրենց Հոր հետ, Քրիստոսի և Սուրբ Հոգու մեջ։
Սիրել եկեղեցին, քանի որ Աստված «իր բոլոր երեխաներին հավաքում է միասնության մեջ»։
Կարևորել մկրտությունը, որի միջոցով որիստոնյաները դառնում են Աստծո զավակներ։
Կատարել անառակ որդու դեր, քանի որ «որպես Աստծո զավակ նոր կյանքը կարող է թուլանալ և նույնիսկ կորսվել մեղքից»^[8]։
Ապրել Քրիստոսին ընդօրինակելով։
Սիրել ազատությունը։
Հնազանդություն ցուցաբերել։

Մանկանման բարեպաշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աստվածային ծագման կարևոր հետևանքը քրիստոնյաների՝ որպես Աստծո զավակների աղոթքն է։ Աղոթքն Աստծո որդու՝ Քրիստոսի կյանքի կենտրոնն է։ Աղոթելուց հետո, երբ աշակերտները նրան հարցնում են ինչպես աղոթել, Քրիստոսը նրանց սովորեցնում է «Հայր մեր»-ը^[6]։

«Խորհող աղոթքն Աստծո զավակի աղոթքն է, ներման արժանացած մեղավորի, որը համաձայն է ողջունել սերը, որով իրեն սիրում են և որն ուզում է պատասխանել դրան ավելի շատ սիրելով»։

Պատասխանատվություն քրիստոնեական առաքելության համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանի որ քրիստոնյաներն այլ «Քրիստոսներ» են, նրանք ինչ-որ իմաստով նրա հետ համափրկիչներ են և ունեն նույն դերը, ինչ Հիսուս Քրիստոսը՝ փրկել այլ մարդկանց, նրանց դարձնել Աստծո զավակներ^[13]։

Քրիստոնյաները հատուկ դեր ունեն աշխարհում խաղալու։ Իրենց հատուկ կոչման պատճառով աշխարհիկներին է վերագրված որոնել Աստծո արքայությունը՝ զբաղվելով ժամանակավոր գործերով և ուղղորդելով դրանք ըստ Աստծո կամքի։ Աշխարհիկ քրիստոնյաների նախաձեռնությունն անհրաժեշտ է հատկապես այն դեպքում, երբ խոսքը վերաբերում է սոցիալական, քաղաքական և տնտեսական իրողությունները քրիստոնեական վարդապետության պահանջների մեջ և կյանքում ներգրավելու միջոցների բացահայտմանը։ Այս նախաձեռնությունը եկեղեցական կյանքի բնականոն տարրն է. աշխարհիկ հավատացյալները եկեղեցական կյանքի առաջնագծում են, նրանց համար Եկեղեցին մարդկային հասարակությանը քաջալերող սկզբնապատճառն է։ Հետևաբար, նրանք, մասնավորապես, պետք է ունենան ավելի պարզ գիտակցություն ոչ միայն Եկեղեցուն պատկանելու, այլ նաև հենց Եկեղեցին լինելու մասին (Կաթոլիկ եկեղեցու կատեխիզիս, 898-99)։

Աստվածաբանական տեսակետներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժամանակակից հեղինակ, ամերիկացի աստվածաբան և կալվինականությունից նորադարձ Սքոթ Հաննը շատ է գրել ուխտի աստվածաբանության համատեքստում աստվածային ծագման մասին։ Նա ուխտն իրական ընտանեկան կապ է համարել։ Մեկ այլ հեղիանկ՝ Խոսեմարիա Էսկրավան, աստվածային ծագումը համարել է «քրիստոնեական կյանքի հիմք»։ Ֆերնանդո Օկարիսը նույնպես մի քանի աշխատություն է նվիրել աստվածային ծագմանը։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Westminster Confession, http://www.reformed.org/documents/wcf_with_proofs/index.html?body=/documents/wcf_with_proofs/ch_XII.html
↑ Book of Concord, http://bookofconcord.org/sd-righteousness.php Արխիվացված 2012-12-08 Wayback Machine paragraphs 4, 9, 10, and 25
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Scott Hahn (2002). First Comes Love: Finding Your Family in the Church and the Trinity. Doubleday Religion.
↑ ^4,0 ^4,1 John Paul II (1997). Message for World Day of Peace. Libreria Editrice Vaticana.
↑ Athanasius of Alexandria - Explanation of "For the Son of God became man so that we might become God."
↑ ^6,0 ^6,1 Benedict XVI (2007). Jesus of Nazareth. Doubleday.
↑ ^7,0 ^7,1 John Paul II (1995). Crossing the Threshold of Hope. Knopf.
↑ ^8,0 ^8,1 John Paul II (1979). Encyclical Redemptor Hominis (The Redeemer of man). Libreria Editrice Vaticana.
↑ Compendium of the Catholic Church. Libreria Editrice Vaticana. 2005.
↑ John Paul II (1990 թ․ օգոստոսի 15). Message to Youth. Libreria Editrice Vaticana.
↑ Kaplan, Aryeh (2004). THE REAL MESSIAH? A Jewish Response to Missionaries (PDF). Jews for Judaism. էջեր 17–18. ISBN 978-1-879016-11-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2008 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 26-ին. «During his lifetime, Jesus often spoke of G-d as "my Father in Heaven." For the Jews, this was a common poetic expression, and one that is still used in Jewish prayers. For the pagan gentiles, however, it had a much more literal connotation.»
↑ Saint Augustine of Hippo. «Homilies on the Gospels, Sermon LXXI». Nicene and Post-Nicene Fathers of the Christian Church.
↑ John Paul II (1988). Christifideles laici. Libreria Editrice Vaticana.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Աստվածային ծագում կատեգորիայում։

[1] Westminster Confession, http://www.reformed.org/documents/wcf_with_proofs/index.html?body=/documents/wcf_with_proofs/ch_XII.html

[2] Book of Concord, http://bookofconcord.org/sd-righteousness.php Արխիվացված 2012-12-08 Wayback Machine paragraphs 4, 9, 10, and 25

[HAHN-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Scott Hahn (2002). First Comes Love: Finding Your Family in the Church and the Trinity. Doubleday Religion.

[WDOP_1997-4] 4,0 ^4,1 John Paul II (1997). Message for World Day of Peace. Libreria Editrice Vaticana.

[5] Athanasius of Alexandria - Explanation of "For the Son of God became man so that we might become God."

[JON-6] 6,0 ^6,1 Benedict XVI (2007). Jesus of Nazareth. Doubleday.

[Crossing-7] 7,0 ^7,1 John Paul II (1995). Crossing the Threshold of Hope. Knopf.

[RH-8] 8,0 ^8,1 John Paul II (1979). Encyclical Redemptor Hominis (The Redeemer of man). Libreria Editrice Vaticana.

[CCC79-9] Compendium of the Catholic Church. Libreria Editrice Vaticana. 2005.

[MTY1990-10] John Paul II (1990 թ․ օգոստոսի 15). Message to Youth. Libreria Editrice Vaticana.

[11] Kaplan, Aryeh (2004). THE REAL MESSIAH? A Jewish Response to Missionaries (PDF). Jews for Judaism. էջեր 17–18. ISBN 978-1-879016-11-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2008 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 26-ին. «During his lifetime, Jesus often spoke of G-d as "my Father in Heaven." For the Jews, this was a common poetic expression, and one that is still used in Jewish prayers. For the pagan gentiles, however, it had a much more literal connotation.»

[CCEL-12] Saint Augustine of Hippo. «Homilies on the Gospels, Sermon LXXI». Nicene and Post-Nicene Fathers of the Christian Church.

[CL-13] John Paul II (1988). Christifideles laici. Libreria Editrice Vaticana.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]