Աստծո սեր
Աստծո սեր (անգլ.՝ Love of God), արտահայտություն, որը կարող է նշանակել կա՛մ սեր Աստծո հանդեպ, կա՛մ սեր Աստծո կողմից։ Աստծո հանդեպ սերը (philotheia) կապվում է աղոթքի և Աստծուն նվիրվածության հասկացությունների հետ[1]։
Հունարեն theophilia բառը նշանակում է «Աստծո սեր կամ բարեհաճություն»[2], իսկ theophilos բառը՝ «Աստծո ընկեր»՝ ի սկզբանե Աստծո կամ աստվածների կողմից սիրված լինելու իմաստով[3][4], սակայն մեր օրերում երբեմն հասկացվում է Աստծո հանդեպ սեր ցուցաբերելու իմաստով[5][6][7]։
Հունարեն agape տերմինը կիրառվում է և՛ մարդկանց՝ Աստծո հանդեպ ունեցած սիրո, և՛ Աստծո՝ մարդկանց հանդեպ ունեցած սիրո վերաբերյալ[8]։
Բահայի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բահայի ուսմունքների համաձայն՝ Աստծո սերը (philanthropia) մարդկության ստեղծման հիմնական պատճառն է և կյանքի առաջնային նպատակներից մեկը։ Այն մաքրագործում է մարդկային սրտերն ու դրա միջոցով մարդիկ վերափոխվում և անձնազոհ են դառնում, քանի որ արտացոլում են Աստծո հատկանիշներն ու որակները[9][10]։ Կրոնի հիմնադրի որդին՝ Աբդուլ Բահան, գրել է․ «Չկա ավելի մեծ կամ ավելի օրհնված բան, քան Աստծո սերը։ Այն ապաքինում է տալիս հիվանդներին, բալասան՝ վիրավորներին, ուրախություն և մխիթարություն ամբողջ աշխարհին, և միայն դրա միջոցով մարդ կարող է հասնել Հավերժական կյանքին։ Բոլոր կրոնների էությունն Աստծո սերն է, և այն բոլոր սուրբ ուսմունքների հիմքն է»[11]։
Քրիստոնեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հին Կտակարանում Աստծո սերը՝ որպես բազմաթիվ օրինակներում հանդիպող հայեցակարգ, նկարագրելու համար օգտագործված է հարուստ բառապաշար[12]։ Տերն իր սերն արտահայտում է Երեմիա մարգարեի միջոցով և ասում․ «Ես ձեզ հավիտենական սիրով եմ սիրել, ես ձեզ ստեղծել եմ սիրառատ բարությամբ» (Երեմիա 31։2)[13]։ Սակայն Հին Կտակարանի՝ Աստծո սիրո մեկնությունը որոշ խնդիրներ է ստեղծել ժամանակակից գիտնականների համար[14]։ Աստծո սիրո մասին նշված է մի քանի տեքստում (օրինակ՝ Հոսեա 1–3, այնուհետև Էզեկիել 16 և Եսայի 62), սակայն հետևողական մեկնաբանություն տալու համար հղումները վերլուծելը դժվարություններ է հարուցել ու քննարկումների առարկա դարձել[14]։
Երրորդության ավետարանական աստվածայնության դպրոցի անվանի պրոֆեսորներից մեկը «Սիրո դժվարին վարդապետությունը»[փա՞ստ] աշխատության մեջ նշել է, որ և՛ Աստծո սերը, և՛ Աստծո բարկությունը Հին Կտակարանից տեղափոխվել են Նորը։ Նաև մի քանի մեկնությունների եզրափակիչ տողերում է շեշտվել սերը (Կորնթացիներ 16։22, Եփեսացիներ 6։24, Թեսաղոնիկեցիներ 3:5)։
Աստվածաշնչի ամենահիասքանչ խոստումներից շատերն ուղղված են նրանց, ովքեր սիրում են Աստծուն, մասնավորապես Հռոմեացիներ 8։28 (բոլոր բաները լավ են գործում նրանց համար, ովքեր սիրում են Աստծուն) և Երկրորդ օրենք 7։9 (Աստծուն սիրողներն օրհնվելու են հազար սերունդներով, մինչդեռ Հին Կտակարանում անեծքը տարածվում է մինչև 4-10 սերնդի վրա)։ Ջոնաթան Էդվարդսն իր «Մեծ զարթոնք» աշխատության 4-րդ հատորում նշել է, որ նրա գլխավոր պարտականությունն էր հարուցել Աստծո հանդեպ իր հավատավորների նվիրվածությունը[15]։
Նոր Կտակարանում հանդիպում են և՛ Աստծո սեր, և՛ Քրիստոսի սեր արտահայտությունները։ Հովհաննես 14։31 հատվածում Հիսուսն արտահայտել է իր սերը Հայր Աստծո նկատմամբ[16]․ սա Նոր Կտակարանի միակ հատվածն է, որտեղ ուղղակիորեն խոսվում է Հայր Աստծու նկատմամբ Հիսուսի սիրո մասին[16]։
Հունական բազմաստվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բազմաստվածության մեջ այն, ինչը սիրում են աստվածները (τὸ θεοφιλές) համարվել է առաքինի և բարեպաշտ։ Հայտնի է Սոկրատեսի հարցն այն մասին, արդյոք դա նույնաբանություն չէ՞ (տես Էվտիֆրոնի դիլեմման)։
«Ֆիլոթեոս» և «թեոֆիլոս»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հունարեն «ֆիլոթեոս» նշանակում է «Աստծուն սիրող, բարեպաշտ», իսկ «փիլիսոփոս» նշանակում է «իմաստություն սիրող, իմաստասեր»։ Տիմոթեոս 3։4 հատվածում օգտագործված «ֆիլոթեոս» բառի հոգնակի տարբերակը վերաբերում է որոշ մարդկանց, որոնք φιλήδονοι μᾶλλον ἢ φιλόθεοι (ավելի շատ հաճույք են սիրում, քան Աստծուն)։ «Թեոֆիլոս» բառն օգտագործվել է որպես հատուկ անուն, այն որպես հասարակ գոյական կամ ածական հունարենում չի հանդիպում[17]․ դրա փոխարեն օգտագործվում է «թեոֆիլես» բառը, որը նշանակում է «Աստծուն սիրելի» կամ «Աստծուն սիրող»։
Սակայն Էրիկ Ֆյոգելինը «թեոֆիլոս» բառն օգտագործել է «Աստծո սիրահար» իմաստով։ «Phaedrus» աշխատության մեջ Պլատոնը Սոկրատեսին նկարագրել է տվել իրական մտածողի հատկությունները։ Երբ Ֆեդրուսը հարցնում է, թե ինչպես պետք է անվանել այդպիսի մարդուն, Սոկրատեսը, հետևելով Հերակլիտին, պատասխանում է, որ sophos՝ «նա, ով գիտի» տերմինը չափազանցված կլիներ․ այն պետք է վերաբերի միայն Աստծուն։ Կարելի է անվանել «փիլիսոփոս»՝ «իմաստության սիրահար»։ Այսպիսով, «փիլիսոփայության» դասական իմաստն ու փաստացի գիտելիքները վերապահված են Աստծուն, իսկ մահկանացուն կարող է միայն գիտելիքի սիրահար լինել, ոչ թե այն մեկը, որը տիրապետում է գիտելիքին։ Այլ կերպ ասած՝ Աստծուն ճանաչելուն վերաբերող գիտելիքի սիրահարը՝ «փիլիսոփոսը» դառնում է «թեոֆիլոս»՝ «Աստծուն սիրող»[18]։
Հինդուիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հինդուիզմում, ի հակադրություն kāma-ի, որը եսասիրական կամ զգայական սերն է, prema-ն վերաբերում է վերերկրային սիրուն։ Կարունան կարեկցանքն է և ողորմությունը, ինչը դրդում է մարդուն օգնել նվազեցնել ուրիշների տառապանքները։ Բհակտին սանսկրիտերեն արտահայտություն է, որը նշանակում է «սիրառատ նվիրվածություն գերագույն Աստծուն»։ Բհակտիով զբաղվող անձը կոչվում է բհակտա։ Հինդու գրողները, աստվածաբանները և փիլիսոփաները տարբերակել են բհակտիի ինը ձևեր, որոնք կարելի է գտնել 18 «կանոնիկ» պուրաններից ամենահայտնի՝ «Բհագավատա-պուրանում» և Թուլսիդասի ստեղծագործություններում։ «Նարադա Բհակտի Սուտրա» փիլիսոփայական աշխատության մեջ տարբերակվում են սիրո տասնմեկ դրսևորումներ։
Հինդուիզմում Յոգայի միստիկ ձևերից մեկում ընդգրկված է Իշվարապրանիդհանան՝ Աստծուն ինքնահանձնվելն ու նրա երկրպագությունը։
Բհակտի շարժումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կրիշնայի նվիրյալները երկրպագում են նրան ռասա կոչվող տարբեր հուզական վիճակներում։ Ձևավորվել են Կրիշնայի երկրպագության երկու խոշոր համակարգներ, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր փիլիսոփայական կառուցվածքը։ Այդ համակարգերը կոչվում են aishwaryamaya bhakti և madhuryamaya bhakti, որոնցից առաջինը բացահայտվել է թագուհիների բնակավայրերում ու Կրիշնայի թագավորության մեջ Դվարակայում։ Madhuryamaya Bhakti-ն բացահայտվում է Բրաջի բնակատեղում։ Այսպիսով, Կրիշնային երկրպագում են տարբեր ձևերով՝ կախված նվիրյալի՝ Աստծո Գերագույն անհատականությանը որպես հոր, ընկերոջ, տիրոջ, սիրելիին երկրպագելու ճաշակից, որոնք բոլորը արտասովոր են։ Կրիշնան հայտնի է որպես Makhanchor կամ Կարագի գող։ Նա սիրում էր կարագ ուտել և իրենց փոքրիկ գյուղի՝ Գոկուլի սիրելին էր։ Վիշնուիզմը միաստվածության տեսակ է, որը երբեմն բնութագրվում է որպես «բազմանդամ միաստվածություն», որը ենթադրում է, որ կան մեկ բնօրինակ աստվածության շատ ձևեր, որը սահմանվում է որպես հավատ՝ տարբեր ձևեր ընդունող մեկ միասնական աստվածության հանդեպ։ Կրիշնայականության մեջ այս աստվածությունը Կրիշնան է, որին երբեմն վերաբերում են որպես մտերմիկ աստվածության, ի համեմատություն բազմաթիվ չորս-ձեռանի Վիշնուների[19]։ Դա կարող է վերաբերել արարչագործության հանդեպ Աստծո սիրո փոխկապակցված հասկացություններից որևէ մեկին, Աստծո հանդեպ արարածների սիրուն։
Իսլամ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աստծո սերը, ինչպես նաև Աստծո վախը, Իսլամի երկու հիմնասյուներն են, որտեղ բարձրագույն հոգևոր նվաճում է համարվում Աստծո սերը։
Իսլամը, քրիստոնեության նման, Ասծո սիրո վերաբերյալ բազմաթիվ միստիցիզմեր ու ավանդույթներ ունի։
Աստվածային սիրո գաղափարը, որը պարսկերեն հնչում է որպես Ishq-e-Haqeeqi, մինչ օրս մշակում են շատ մեծ մահմեդական սրբեր։ Որոշ սուֆիական գրողներ և բանաստեղծներ գուցե մարդկային սերն ընդունել են որպես աստվածային սերը սահմանելու փոխաբերություն, բայց հայտնի միստիկները բացատրում են հայեցակարգն իր ամբողջության մեջ ու բացահայտում դրա կոշտ իրականությունը։ 7-րդ դարի հանրահայտ միստիկ Ռաբիա Բասրին առաջին կինն էր, որը սահմանել է Աստվածային սիրո վարդապետությունը[20]։ Իսլամական սուֆիզմում «իշք» նշանակում է «սիրել Աստծուն անձնուրաց և անվերապահորեն»։ Ռումիի համար սուֆիզմն ինքը «իշք» է և ոչ թե ճգնության ուղի[21]։ Ըստ Սուլթան Բահուի՝ «իշք» նշանակում է ծառայել Աստծուն՝ նվիրելով նրան իր ամբողջ կյանքը և և դրա դիմաց ոչ մի վարձատրություն չխնդրելով։
Հուդայականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աստծո սերը համարվել է «Հուդայականության էությունը»՝ «Եվ դու կսիրես քո Տեր Աստծուն քո ամբողջ սրտով, քո ամբողջ հոգով և քո ամբողջ զորությամբ» (Երկրորդ օրենք 6։5)։
Այլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյոթեն Աստծո սիրո զգացմունքն արտահայտել է աստվածատյացության զգացմունքի հետ համատեղ, իր «Գանիմեդես» և «Պրոմեթևս» երկու պոեմներում համապատասխանաբար։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ագապե
- Բհակտի
- Քրիստոնեական խորհրդապաշտություն
- Աստվածային ծագում
- Աստծո վախ (կրոն)
- Աստվածատյացություն
- Միստիցիզմ
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Liddell and Scott: φιλοθεΐα
- ↑ Liddell and Scott: θεοφιλία
- ↑ Liddell and Scott: θεόφιλος (refers the reader to θεοφίλητος
- ↑ Liddell and Scott: θεοφίλητος
- ↑ Teofil Archived 2010-12-03 at the Wayback Machine.
- ↑ Satran Pamela Redmond, Rosenkrantz Linda (2007-02-20)։ The Baby Name Bible: The Ultimate Guide By America's Baby-Naming Experts (անգլերեն)։ Macmillan։ ISBN 978-0-312-35220-2
- ↑ Theophilos Archived 2011-07-07 at the Wayback Machine.
- ↑ ἀγάπη, Liddell and Scott: Greek-English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
- ↑ Smith Peter (2000)։ «love»։ A Concise Encyclopedia of the Baháʼí Faith։ Oxford: Oneworld Publications։ էջեր 227–228։ ISBN 1-85168-184-1 – via Internet Archive
- ↑ Hatcher William S., Martin J Douglas (1989)։ «God, His Manifestations, and Man»։ The Baháʼí Faith: The Emerging Global Religion։ New York City: Harper (publisher)#Harper & Row (1962–1990)|Harper & Row։ էջեր 100–101։ ISBN 0-06-065441-4 – via Internet Archive
- ↑ ʻAbdu'l-Bahá (1912)։ Paris Talks։ Baháʼí Distribution Service (published 1995)։ էջեր 82–83։ ISBN 1-870989-57-0
- ↑ Theology of the Old Testament, Volume One by Walther Eichrodt 1961 0-664-22308-7 pages 250–251
- ↑ «God in Old Testament / God in New Testament»։ WELS Topical Q&A։ Wisconsin Evangelical Lutheran Synod։ Արխիվացված է օրիգինալից 2 January 2008-ին։ Վերցված է 29 Jan 2015
- ↑ 14,0 14,1 Theologies in the Old Testament by Erhard Gerstenberger 2007 0-567-08812-X page 87
- ↑ Ward Mark։ «Edwards Quote Success! | By Faith We Understand»։ https://byfaithweunderstand.com/ (en-US)։ Վերցված է 2021-01-09
- ↑ 16,0 16,1 Preaching the Gospel of John: proclaiming the living Word by Lamar Williamson 2004 0-664-22533-0 page 192
- ↑ The word does not appear in the great Liddell-Scott-Jones Greek-English Lexicon
- ↑ Eric Voegelin, Science, Politics, and Gnosticism (ISI Books 1-932236-48-1), p. 41
- ↑ Scheweig, (2004) pp. 13–17
- ↑ Regunathan Sudhamahi (29 Nov 2010)։ «Rabia Basri and her Divine Love»։ New Age Islam
- ↑ Seyed Ghahreman Safavi, Simon Weightman (October 2009)։ Rumi's Mystical Design: Reading the Mathnawi Book One։ SUNY Press։ ISBN 978-1-438-42796-6
Գրականության ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Nathan, Maungo (1898)։ Krishna and Krishnaism։ S.K. Lahiri & Co
- Thomas Jay Oord Defining Love: A Philosophical, Scientific, and Theological Engagement Brazos Press, 2010. 1-58743-257-9.
- Thomas Jay Oord The Nature of Love: A Theology Chalice Press, 2010. 978-0-8272-0828-5.
- SCHWEIG, G.M. (2005). Dance of divine love: The Rasa Lila of Krishna from the Bhagavata Purana, India's classic sacred love story. Princeton University Press, Princeton, NJ; Oxford. 0-691-11446-3.
- HAWLEY, John Stratton: Three Bhakti Voices. Mirabai, Surdas, and Kabir in Their Time and Ours. 2nd impression. Oxford 2006.
- Bahá'u'lláh (1991) [1856–63]։ The Seven Valleys and the Four Valleys։ Wilmette, Illinois: US Baháʼí Publishing Trust։ ISBN 0-87743-227-9
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Flash Animation About the Love of God (3.6 MB) Archived 2007-10-21 at the Wayback Machine.
- Why Love God? Study Topics Site
- About the Divine Love of God for Man
- Spiritual Methods to Help One Practice Loving God
- What Is Divine Love?
- What Is God's Love Like?
- Souls who loved God? Archived 2020-02-13 at the Wayback Machine.
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Աստծո սեր կատեգորիայում։ |
