Թուլսիդաս
Թուլսիդաս հինդի՝ तुलसीदास | |
|---|---|
 | |
| Ծննդյան անուն | հինդի՝ गोस्वामी तुलसीदास |
| Ծնվել է | 1532[1][2][2][…] |
| Ծննդավայր | Rajapur, Uttar Pradesh, Մեծ Մողոլների կայսրություն |
| Վախճանվել է | 1623[1][2][2][…] |
| Վախճանի վայր | Ասսի Գհատ, Վարանասի, Մեծ Մողոլների կայսրություն |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, փիլիսոփա և գրող |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Ռամաչարիտամանասա |
| Tulsidas Վիքիպահեստում | |
Թուլսիդաս (հինդի՝ तुलसीदास, 1532[1][2][2][…], Rajapur, Uttar Pradesh, Մեծ Մողոլների կայսրություն - 1623[1][2][2][…], Ասսի Գհատ, Վարանասի, Մեծ Մողոլների կայսրություն[3]-1624), հնդիկ բանաստեղծ, Շրի Ռամային նվիրվածության համար հաճախ անվանում էին բարեփոխիչ և փիլիսոփա Ռամանանդի Սամփրադայայից։ Թուլսիդասը ունի մի քանի հայտնի աշխատություններ՝ գրված սանսկրիտով և ավադխիով։ Հայտնի է որպես էպիկական Ռամաչարիտամանասայի հեղինակ, որը սանսկրիտով Ռամայանայի վերապատումն է։
Թուլսիդասը համարվում էր Վալմիկիի՝ սանսկրիտով բնօրինակ Ռամայանայի հեղինակի վերամարմնավորումը[4]։ Նա նաև համարվում է Հանումանին նվիրված հայտնի հիմնի՝ Հանուման Չալիսայի հեղինակը[5]։
Թուլսիդասն իր կյանքի մեծ մասն անց է կացրել Վարանասի քաղաքում[6]։ Վարանասիում Գանգեսի վրա գտնվող Թուլսի Գաթը կրում է նրա անունը[7]։ Վարանասիում կառուցել է Հանումանի նվիրված Սանկատմոչան տաճարը, հենց այն վայրում, որտեղ նրան ի հայտ եկավ Հանումանի տեսիլքը[8]։ Թուլսիդասը սկսեց Ռամլիլա պիեսների բեմադրությունը՝ Ռամայանայի ադապտացված ժողովրդական թատերական ներկայացումները։
Նա համարվում է Հնդկաստանի և աշխարհի մեծագույն բանաստեղծներից մեկը[9][10][11][12]։ Թուլսիդասի և նրա ստեղծագործությունների ազդեցությունը Հնդկաստանի արվեստի, մշակույթի և հասարակության վրա մեծ է, որը կարելի է տեսնել Ռամլիլա պիեսներում, Հինդուստանի դասական և ժողովրդական երաժշտության, հեռուստատեսային սերիալների մեջ[13][14][15][16][17]։
Անվան ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թուլսիդասի անունը սանսկրիտով ունի 2 ստուգաբանություն։ Բնօրինակ սանսկրիտով այն գրվում է Tulasīdāsa։ Հունտերյան գրադարձությամբ գրվում է Tulsidas կամ Tulsīdās՝ պահպանելով տեղական արտասանությունը (գրավոր հնդկերեն խոսքում պահպանվում է չարտասանվող տառերի գրությունը)։ Կորսված ձայնավորները հնդկական լեզուներից ջնջված շչվա ձայնարկություններն են, որոնք տարբերվում են շրջանից շրջան։ Թուլսիդաս անունը կազմված է 2 սանսկրիտերեն բառերից՝ Tulasī, որը Ocimum tenuiflorum (Թուլսի) բույսի հնդկական տարատեսակն է[18][19] և Dāsa, որը նշանակում է ծառա, ստրուկ և նվիրյալ[20]։ Այսպիսով, Թուլսիդաս նշանակում է Թուլսի բույսի ծառա։
Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թուլսիդասի գլխավոր երկը 7 գրքից բաղկացած «Ռամայանա» (մոտ 1575) պոեմն է՝ գրված համանուն էպոպեայի սյուժեով։ Հեղինակն է «Օրհներգություններ» (մոտ 1570), «Գովք աստվածուհի Փարվաթին» (1586), «Գովք Սիթային» (1586), «Բանաստեղծությունների ծաղկաշղթա» (1612-1614) ժողովածուների[21]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Միջազգային տիպօրինակ անուների նույնացուցիչ — 2012.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 Swartz A. Open Library — 2007.
- ↑ Pandey 2008, pp. 23–34.
- ↑ Lutgendorf 2007, p. 293.
- ↑ Rambhadracharya 2008, p. 306.
- ↑ Prasad 2008, p. 857, quoting Mata Prasad Gupta: Although he paid occasional visits to several places of pilgrimage associated with Rama, his permanent residence was in Kashi.
- ↑ de Bruyn Pippa, Bain Dr. Keith, Allardice David, Joshi Shonar (2010)։ Frommer's India։ Hoboken, New Jersey, United States of America: John Wiley and Sons։ էջ 471։ ISBN 9780470602645
- ↑ Callewaert Winand M., Schilder Robert (2000)։ Banaras: Vision of a Living Ancient Tradition։ New Delhi, India: Hemkunt Press։ էջ 90։ ISBN 9788170103028
- ↑ Prasad 2008, p. xii: He is not only the supreme poet, but the unofficial poet-laureate of India.
- ↑ Prasad 2008, p. xix: Of Tulasidasa's place among the major Indian poets there can be no question: he is as sublime as Valmiki and as elegant as Kalidasa in his handling of the theme.
- ↑ Jones Constance, Ryan James D. (2007)։ Encyclopedia of Hinduism (Encyclopedia of World Religions) (Hardbound, Illustrated ed.)։ New York City, United States of America: Infobase Publishing։ էջ 456։ ISBN 9780816054589։ «It can be said without reservation that Tulsidas is the greatest poet to write in the Hindi language. Tulsidas was a Brahmin by birth and was believed to be a reincarnation of the author of the Sanskrit Ramayana, Valmiki.»
- ↑ Sahni Bhisham (2000)։ Nilu, Nilima, Nilofara (Hindi)։ New Delhi, India: Rajkamal Prakashan Pvt Ltd։ էջեր 78–80։ ISBN 9788171789603
- ↑ Lutgendorf 1991, p. 11: ... – scores of lines from the Rāmcaritmānas have entered folk speech as proverbs – ...
- ↑ Mitra Swati (մայիսի 5, 2002)։ Good Earth Varanasi City Guide։ New Delhi, India: Eicher Goodearth Publications։ էջ 216։ ISBN 9788187780045
- ↑ Subramanian Vadakaymadam Krishnier (2008)։ Hymns of Tulsidas։ New Delhi, India: Abhinav Publications։ էջ Inside Cover։ ISBN 9788170174967։ «Famous classical singers like Paluskar, Anoop Jalota and MS Subbulakshmi have popularised Tulsidas's hymns among the people of India.»
- ↑ Lutgendorf 1991, p. 411
- ↑ Lutgendorf 1991, p. 411–412
- ↑ Flood Gavin D. (2003)։ The Blackwell Companion to Hinduism (Illustrated ed.)։ Hoboken, New Jersey, United States of America: Wiley-Blackwell։ էջ 331։ ISBN 9780631215356
- ↑ Simoons Frederick J. (1998)։ Plants of life, plants of death (1st ed.)։ Madison, Wisconsin, United States of America: Univ of Wisconsin Press։ էջեր 7–40։ ISBN 9780299159047
- ↑ Monier-Williams Sir Monier (2005) [1899]։ A Sanskrit-English dictionary: etymologically and philologically arranged with special reference to cognate Indo-European languages։ New Delhi, India: Motilal Banarsidass։ էջ 477։ ISBN 9788120831056
- ↑ Խմբագրական կոլեգիա, Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հ. 4 (խմբ. Վիկտոր Համբարձումյան), Ե., «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիա Հայկական Սովետական Հանրագիտարանի գլխավոր խմբագրություն», 1978, էջ 230 — 720 էջ։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The Ramcharitmanas of Tulasidas, published by Gita Press Archived 2013-09-22 at the Wayback Machine.
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 230)։ 
|