Թոմաս Հոբս

Թոմաս Հոբս; Thomas Hobbes
Ծնվել է	ապրիլի 5, 1588[…] Westport, Անգլիայի թագավորություն
Մահացել է	դեկտեմբերի 4, 1679[…] (91 տարեկան) Hardwick Hall, Ault Hucknall, Բոլսովեր, Դերբիշիր, Դերբիշիր, Անգլիա
Գերեզման	Church of St John the Baptist, Ault Hucknall
Քաղաքացիություն	Անգլիայի թագավորություն
Ուղղություն	էմպիրիզմ, Դետերմինիզմ և legal positivism?
Մասնագիտություն	քաղաքագետ, մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, տնտեսագետ, քաղաքական գործիչ, պատմաբան, թարգմանիչ, գրող, in-home tutor և philosopher of law
Հաստատություն(ներ)	William Cavendish, 1st Duke of Newcastle?, Sir Gervase Clifton, 1st Baronet?, William Cavendish, 3rd Earl of Devonshire? և William Cavendish, 3rd Earl of Devonshire?
Գործունեության ոլորտ	փիլիսոփայություն, պետության և իրավունքի տեսություն, պատմություն, բարոյագիտություն և երկրաչափություն
Ալմա մատեր	Մագդալեն քոլիջ (1608) և Օքսֆորդի համալսարան (1608)
Տիրապետում է լեզուներին	լատիներեն և անգլերեն
Ազդվել է	Պլատոն, Արիստոտել, Հուգո Գրոտիոս և Ֆրենսիս Բեկոն
Աշակերտներ	William Cavendish, 2nd Earl of Devonshire?
	Ներշնչվել է
	Ստորագրություն;
	Thomas Hobbes Վիքիպահեստում

Թոմաս Հոբս^[8] (անգլ.՝ Thomas Hobbes, ապրիլի 5, 1588(1588-04-05)^[1]^[2]^[3]^[…], Westport, Անգլիայի թագավորություն^[4] - դեկտեմբերի 4, 1679(1679-12-04)^[1]^[2]^[3]^[…], Hardwick Hall, Ault Hucknall, Բոլսովեր, Դերբիշիր, Դերբիշիր, Անգլիա^[4]), անգլիացի ականավոր փիլիսոփա, գրող և գիտնական, հասարակական դաշինքի տեսության հեղինակ։ Առավելապես հայտնի է պետության մասին իր «Լևիաթան» (Leviathan or The Matter, Forme and Power of a Common Wealth Ecclesiasticall and Civil, 1651) երկասիրությամբ։

«Քաղաքացիական հասարակություն» հասկացություն

Հոբսի քաղաքական փիլիսոփայության խնդիրը գոյություն ունեցող հասարակությանը հակադիր քաղաքացիական հասարակության (կամ «պետության») ռացիոնալ կառուցումն է։ Առկա հասարակությունը բնութագրվում է քաղաքական և կրոնական խռովությամբ, անհնազանդությամբ, անվտանգության, ազատության, սեփականության երաշխիքների բացակայությամբ։ Նա քաղաքացիական հասարոկությունը բնորոշում է որպես արհեստական, կոնվենցիոնալ գոյացություն, որի ուսումնասիրման ու բնույթի հասկացման համար կարևոր է մարդկային բնության ուսումնասիրություն։ Նա մարդուն համարում է եսասեր էակ՝ մերժելով մարդու՝ հասարակական էակի դասական բնորոշումը։ Ուստի քաղաքացիական հասարակությունը նա համարում է եսասիրական շահերի հիմքի վրա ստեղծված միավորում, որն անկայուն է և ստեղծված է հանուն իր և ոչ ուրիշների սիրո։

Ինչպես պայմանագրային տեսության մյուս ներկայացուցիչները, Հոբսը նույնպես գտնում էր, որ մինչ քաղաքական իշխանության ի հայտ գալը մարդիկ եղել են բնական ազատության և բնական հավասարության վիճակում։

Մարդկային ցեղի բնական վիճակում յուրաքանչյուր անհատ ալեկոծված է ագահությամբ, սարսափով (նաև բռնի մահվան սարսափով), փառասիրությամբ և այլ կրքերով․ շրջապատված է նախանձ մարդկանցով, թշնամիներով։ Մինչքաղաքացիական, մինչպետական այդ վիճակում չկան բարոյական սկզբունքներ և հաստատումներ։

Ճշմարիտի և ոչ ճշմարիտի, արդարի և ոչ արդարի հասկացություններն այստեղ տեղ չունեն։ Այնտեղ, ուր չկա ընդհանուր իշխանություն, չկա օրենք, իսկ այնտեղ, ուր չկա օրենք, չկա անարդարություն։

Բնական վիճակում չկա նաև մասնավոր սեփականության հարց, չկա «իմի և քոնի» որևէ խնդիր, քանի որ մարդն իրենն է համարում այն ամենը, ինչ տեսնում է, և ձեռք է բերում այնքան, որքան կարող է պահել։ Սակայն բնական վիճակում յուրաքանչյուր մարդու գործողությունների բացարձակ ազատությունը հղի է բազում վտանգներով։ Մասնագիտական գրականության մեջ հայտնի է «մարդը մարդու դեմ գայլ է » (Homos Homunus Lupus Est) բնորոշումը։ Նման վիճակի շարունակականությունը սպառնում է մարդկանց ինքնաոչնչացմամբ, ուստի կարիք է զգացվում փոխելու բնական վիճակը քաղաքացիականին։

Կառավարման ձևերն ըստ Հոբսի

Հասարակական դաշինք կնքելու ժամանակ իշխանությունը հանձնվում է կամ ողջ ժողովրդին, կամ մեկ անձի։ Հետևաբար, առանձնացվում է կառավարման երեք ձև՝ ժողովրդավարություն, երբ իշխանությունը գտնվում է ողջ ժողովրդի ձեռքում, ազնվապետություն, երբ իշխանությունը պատկանում է ժողովրդի մեծ մասին, և միապետություն, երբ իշխանությունը գտնվում է մեկ անձի ձեռքում։ Սրանց հակադրվում են խեղաթյուրված տարբերակները՝ անիշխանություն, օլիգարխիա և բռնապետություն։ Սրանք կառավարման առանձին ձևեր չեն դիտվում։ Հոբսը հավասարապես ընդունում է երեքի գոյությունը միաժամանակ, սակայն գերապատվությունը տալիս է միապետությանը։ Միապետն առավել ունակ է իրականացնել իշխանությունը, քանի որ թագավորը մարմնավորում է պետությանը։ Հետագայում այս միտքը կրկնում է Սպինոզան։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Sorell T. Encyclopædia Britannica
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
↑ Find A Grave — 1996.
↑ The Galileo Project
↑ CONOR.Sl
↑ Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 59. ISBN 99941-56-03-9.

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թոմաս Հոբս» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թոմաս Հոբս» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 499)։

[_9e57655c63fb6f1a-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_9727f14517e75a92-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.

[_bb0e364d39e88341-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Sorell T. Encyclopædia Britannica

[_a2a982e91abec1d8-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.

[_c476108d108f2dd9-5] Find A Grave — 1996.

[_42db968034f6b43d-6] The Galileo Project

[_2c204fafe9e662b4-7] CONOR.Sl

[ՏՈՒՏ-8] Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 59. ISBN 99941-56-03-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]