Լուսավորության դարաշրջան
 |
Ուշադրություն, այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով այդ աղբյուրներին հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Լուսավորության դարաշրջան (ֆր.՝ siècle des lumières, գերմ.՝ Aufklärung), Եվրոպայի պատմության առանցքային փուլերից մեկը, որը կապված էր գիտական, փիլիսոփայական և հանրային մտածողության վերելքի հետ։ Այս շարժումը սկիզբ առավ Անգլիայում և տարածվեց Ֆրանսիայում, Գերմանիայում և մնացած եվրոպական երկրներում։ Հատկապես ազդեցիկ էին ֆրանսիացի լուսավորիչները։ Այս շարժման հետևանքներից էին ստրկության վերացումը, ամերիկյան գաղութների պայքարը եվրոպական գաղութարարների դեմ, խոսքի, մտքի ազատությունը և այլն։
Գաղափարախոսությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նոր դարաշրջանի մարդու և հասարակության հիմնախնդիրներին են նվիրված անգլիացի նշանավոր իմաստասեր Ջ. Լոկի բազմաթիվ գործեր։ Ըստ նրա՝ գիտելիքները մարդկության զարգացման նախապայմանն են։ Դրանք կարելի է ձեռք բերել փորձառությամբ և աշխատանքով։ Այսինքն՝ իմացության ամբողջը նա համարում էր կյանքը։ Նա առաջ քաշեց այն գաղափարը, որ մարդիկ ի ծնե ազատ են, հավասար և անկախ։ Դա նրանց բնական վիճակն է, որը հնարավոր է ապահովել միայն ազատության և սեփականության շնորհիվ։ Այդ նպատակով մարդիկ միմյանց հետ կնքում են դաշինք և ստեղծում պետություն։
Ֆրանսիացի Շ.Մոնտեսքյոն պնդում էր, որ հասարակության զարգացման գլխավոր խթանը կատարյալ օրենքներն են և պետական կարգը։ Ըստ նրա՝ մարդու ազատության շաղկապված է կատարյալ օրենքներով ապրելու ձգտման հետ։ Պատմությանը հայտնի է պետության երեք հիմնական տարատեսակ՝ բռնապետություն` հիմնված վախի, միապետություն՝ հիմնված պատվի և հանրապետության՝ առաքինության վրա։Իմաստասերը նախընտրում էր սահմանադրական միապետությունը,որի դեպքում որի դեպքում օրենքները սահմանափակում են թագավորի իշխանությունը։Այդ կապակցությամբ Մոնտեսքյոն զարգացրել է իշխանության տարանջատման գաղաբարը՝օրենսդիր, գործադիր և դատական։Այս գաղափարը հսկայական ազդեցություն է ունեցել համաշխարհային իրավական մտքի զարգացման վրա։
Մոնտեսքյոյի ժամանակակիցն էր Ֆ.Վոլտերը։ Նա հավատում էր մարդկային բանականությանը և ատում կրոնական հավատը։ Ըստ նրա՝հասարակության մեջ ամեն ինչ պետք է լինի բանականության պահանջներին համապատասխան։ Միայն այդ դեպքում հասարակությունը կարող է առաջնոռդվել արդարության, ազատության և օրենքի առաջ բոլորի առաջ սկզբունքներով։ Նա դեմ էր հեղափոխություններին։ Կարծում էր որ նպատակին կարելի է հասնել լուսավորյալ միապետի ջանքերովՙ, ով տոգորված է առաջադիմական գաղափարներով և մտահոգված է ժողովրդի բարօրությամբ։
