Շիբենիկ

Շիբենիկ
Բնակավայր
	Շիբենիկ
	խորվ.՝ Šibenik
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Խորվաթիա
Հիմնադրված է	860 թ.
Մակերես	399,5 կմ², 44,1 կմ²
ԲԾՄ	0±1 մետր
Բնակչություն	▼42 599 մարդ (օգոստոսի 31, 2021)
Ժամային գոտի	Կենտրոնական եվրոպական ժամանակ
Հեռախոսային կոդ	022
Փոստային դասիչ	22 000
Ավտոմոբիլային կոդ	ŠI
Պաշտոնական կայք	sibenik.hr(խորվ.)
	Շիբենիկ (Խորվաթիա)
	Շիբենիկ (Խորվաթիա)
	Շիբենիկ Վիքիպահեստում

Շիբենիկ (իտալ.՝ Sebenico, գերմ.՝ Sibenning), քաղաք Խորվաթիայում։ Գտնվում է Ադրիատիկ ծովի ափի կենտրոնական մասում։ Շիբենիկ Կնին ժուպանության մայրաքաղաքն է։ Բնակչությունը 37.060 մարդ է (2001)։

Ընդհանուր տեղեկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է խոր ծովածոցի ափին, ուր թափվում է Կրկա գետը։

Շիբենիկը գտնվում է Տրոգիր և Զադար քաղաքների միջև։ Քաղաքը կանոնավոր ավտոբուսային երթուղով կապված է Խորվաթիայի խոշորագույն քաղաքների հետ, իսկ նավային հաղորդակցությամբ` հարևան կղզիների հետ (Զլարին, Ժիրիե)։

Քաղաքի անմիջական հարևանությամբ գտնվում է Կրկա ազգային պարկը։

Շիբենիկի մայր տաճարն ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շիբենիկի վայրում հնուց եղել է բնակավայր, սակայն իր ներկայիս անունով քաղաքն առաջին անգամ հիշատակվել է 1066 թվականին։ 1928 թվականին Շիբենիկը ստացել է քաղաքի կարգավիճակ` դառնալով թեմի կենտրոնը։ Ինչպես Դալմաթիայի ամբողջ ափը, Շիբենիկը ևս 1412 թվականին անցել է Վենետիկի հանրապետությանը, իսկ 15-16-րդ դարերում բազմիցս ենթարկվել է թուրքերի հարձակմանը` կարողանալով, սակայն, պահել իր անկախությունը^[4]։

1797 թվականին Վենետիկի հանրապետության անկումից հետո Շիբենիկը ողջ Դալմաթիայի պես անցել է Ավստրիային։ Կարճ ժամանակով լինելով Ֆրանսիայի ենթակայության տակ` 1813 թվականին այն կրկին անցել է ավստրիական տիրապետությանը։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Շիբենիկն օկուպացվել է Իտալիայի կողմից, իսկ պատերազմից հետո մտել Հարավսլավիայի թագավորության կազմի մեջ^[5]։ 1941 թվականին Շիբենիկը գերմանական ազգայնականների աջակցությամբ կրկին օկուպացվել է իտալացիների կողմից։ Պատերազմից հետո Շիբենիկը Խորվաթիայի կազմում մտել է Հարավսլավիայի մեջ։

1991 թվականին Խորվաթիայի անկախության հռչակումից հետո Շիբենիկը մտել է նրա կազմի մեջ։

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շիբենիկի տաճար, 15-րդ դարի կաթոլիկ յուրահատուկ տաճար է, խորվաթ միջնադարյան նշանավոր երկու ճարտարապետների` Յուրայ Դալմաթացու և Նիկոլայ Ֆիորենտացու համատեղ նախագիծը^[4]։ Տաճարը կառուցված է սպիտակ քարի ամբողջական հատվածներից, զարդարված 74 գլուխներով, Յուրայ Դալմաթինցու ժամանակակիցների նկարներով։ 2000 թվականին տաճարն ընդգրկվել է համաշխարհային ժառանգության ցուցակում։
Սուրբ Նիկոլայի ամրոց - կառուցվել է 16-րդ դարում ոչ մեծ կղզու վրա քաղաքը ծովի կողմից պաշտպանելու համար։
Սուրբ Անե տաճար - գտնվում է քաղաքի վրա հառնող բլրի վրա։ Նրանից բացվում է քաղաքի անկրկնելի համայնապատկեր։
Քաղաքապետարանի շենք - կառուցված է վերածննդի ոճով, ունի գեղեցիկ կամարաշար։
Ֆրանցիսկյանների մենաստան - նախկին մենաստանի տեղում ներկայումս միջնադարյան հրատարակություններին նվիրված թանգարան է։
Սուրբ Բարբարայի տաճար - 15-րդ դարի եկեղեցի։ Ներկայումս այնտեղ գործում է միջնադարյան եկեղեցական արվեստի մշտական ցուցահանդես։
Արքեպիսկոպոսի պալատ - գտնվում է Շիբենիկի տաճարի հարևանությամբ։ Կառուցվել է 15-րդ դարի կեսին։
Յուրայ Դալմաթինցու արձան - գտնվում է տաճարի հրապարակում։
Իշխանական պալատ - ներկայումս քաղաքային թանգարան է։

Նշանավոր բնակիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջորջո Սկյավոնե (1436-1504) - Վերածննդի շրջանի իտալացի նկարիչ` խորվաթական ծագմամբ։
Արսեն Դեդիչ (1938—2015) - սերբական ծագմամբ խորվաթ բանաստեղծ, շանսոնիե։
Նիկոլայ Տավելիչ (1340-1391) - Հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցու նահատակ, Խորվաթիայի հովանավոր սուրբ։
Յուրայ Դալմաթացի (1410-1473) - ճարտարապետ, քանդակագործ։
Յուրայ Շիժգորիչ (1420-1509) - բանաստեղծ։
Անտուն Վրանչիչ (1504-1573) - գրող, պատմաբան, դիվանագետ։
Ֆաուստ Ֆերուզի (1853-1934) - իտալացի նկարիչ։
Ալեքսանդր Պետրովիչ (ծնվ. 1959) - բասկետբոլիստ։
Դրաժեն Պետրովիչ (1964-1993) - բասկետբոլիստ։
Մաքսիմ Մրվիցա (ծնվ. 1975) - դաշնակահար։
Գորան Վիշնիչ (ծնվ. 1972) - խորվաթական ծագումով ամերիկացի դերասան։
Իգոր Ցուկրով (ծնվ. 1984) - խորվաթ երգիչ։
Անտե Ռուկավինա (ծնվ. 1986) - ֆուտբոլիստ։