Առաջաձոր (Մարտակերտի շրջան)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Առաջաձոր (այլ կիրառումներ)

Գյուղ
Առաջաձոր
Երկիր	Արցախ
Շրջան	Մարտակերտի
ԲԾՄ	984 մետր
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	741 մարդ (2005)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	առաջաձորցի
Ժամային գոտի	UTC+4

Առաջաձոր, գյուղ Արցախի Մարտակերտի շրջանում՝ Խաչեն գետի վերին ավազանի ձախափնյա լեռնալանջին՝ 850-900 մետր բարձրության վրա։ Գտնվում է հանրապետության հյուսիսարևելյան հատվածում։ Մարտակերտ շրջկենտրոնից գտնվում է 52 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից 42 կմ հեռավորության վրա։

Աշխարհագրություն

Համայնքը լեռնային է, ունի 3560,96 հա տարածք, որից 1386,131 հա գյուղատնտեսական նշանակության, 2004,16 հա անտառային հողեր։ Առաջաձոր համայնքի սահմանային գոտով հոսում է Խաչեն գետի վտակը։ Համայնքի տարածքում առկա են թվով 16 աղբյուրներ` «Ճքնավերի», «Սալկավալքի», «Տնջրեն», «Ավդալանց», «Աշին», «Փոս», «Բուղանց», «Բախին», «Քոլունց», «Դովանց», «Սառնատու», «Վռակնը», «Ղարդունց», «Միրզին», «Նավեն» և «Ճիրին ծոր»։

Առաջաձորը Արցախի ազատամարտում

1989 թվականին Առաջաձորում ստեղծվել է ինքնապաշտպանական ջոկատ (հրամանատար՝ Մ. Ալախվերդյան), որի ազատամարտիկները հետագայում ներառվել են ՊԲ ստորաբաժանումներում և մասնակցել Մարտակերտի, Աղդամի, Ասկերանի և այլ շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Առաջաձորից զոհվել է 29 ազատամարտիկ։

Բնակչություն

Առաջաձոր համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է 787 մարդ, կա 272 տնտեսություն։

Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի	2008	2009	2010
Բնակիչ	722	688	679

Տնտեսություն

Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ` անասնապահությամբ և հողագործությամբ։

Պատմամշակութային հուշարձաններ

Գյուղում պահպանվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին (1668 թ.), շրջակայքում՝ երկու ժայռափոր եկեղեցիներ, երկու քարակոփ խաչարձաններ (XIII դար), Անապատ և Կարմիր գյուղատեղները, դամբարաններ (մ.թ.ա. II-I հազ.), Հարվա եկեղեցի (1249 թ.), Ամրոց «Ծիրանաքար» (XII-XIII դդ.)։ Հաշվառված է 55 հուշարձան։

Հասարարակական կառույցներ

2015 թվականին համայնքում գործում են գյուղապետարան, բուժկետ, գործում է միջակարգ դպրոց, որտեղ սովորում են 126 աշակերտներ, համայնքն ունի 1 պետական մանկապարտեզ` հաճախում է 30 երեխա։

Գրականություն

• Շահեն Հարությունյան «Հուշամատյան առաջաձորցի ազատամարտիկներին», Երևան, 2007, «Լուսակն», 96 էջ։
• Շահեն Հարությունյան «Գիրս մնա հիշատակող» 2009, Երևան, «Լուսակն», 318 էջ։
• Շահեն Հարությունյան «ԱՌԱՋԱՁՈՐ», 2014, Երևան, «Լուսակն», 464 էջ. Նկարներ 100 էջ։

Ծանոթագրություններ

{{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=}526}